55 χρόνια Υπηρεσία Ελέγχου των Αναγνωσμάτων για τη Νεολαία

Ποιο ανάγνωσμα θεωρείται κατάλληλο για τη νεολαία; Τι θεωρείται άσεμνο και τι επικίνδυνο; Τι βίαιο και τι ανήθικο; Σε αυτά και άλλα παρόμοια ερωτήματα καλείται να απαντήσει η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ελέγχου Αναγνωσμάτων για τη Νεολαία σε περίοδο μάλιστα που το διαδίκτυο μεσουρανεί και μπαίνει σε όλα τα σπίτια. Η Υπηρεσία ιδρύθηκε το 1954, όταν τα ήθη και τα έθιμα της εποχής ήταν εντελώς διαφορετικά. Οι άνθρωποι ήταν πιο ευαίσθητοι σε θεάματα, στα οποία σήμερα κανείς δεν δίνει ιδιαίτερη σημασία. Για παράδειγμα, η θέα ενός γυμνού μπράτσου μπορούσε να θεωρηθεί άσεμνη, ΄Η μια πολύ κοντή φούστα που άφηνε τη γάμπα στην κοινή θέα.

Η «ζούγκλα» ηθών του Ταρζάν

Και με τα κόμικς; Ήταν και τα κόμικς ακατάλληλα με την απλοϊκή τους γλώσσα και τις πρόχειρες φωτογραφίες; Βεβαίως και ήταν, είχαν αποφανθεί οι αρμόδιοι της υπηρεσίας. Ο Βίλφριντ Σνάιντερ, εκπρόσωπος της Υπηρεσίας, αναφέρεται στα πρώτα τεύχη του Ταρζάν. «Τα πρώτα κείμενα που ελέγχθηκαν το 1954 ήταν τα τεύχη του Ταρζάν» λέει. «Η αιτιολογία που χρησιμοποιήθηκε ήταν πραγματικά περιπετειώδης. Πρόκειται, όπως αποφάνθηκαν τότε οι αρμόδιοι, για κείμενα που χτυπούν στα νεύρα τη νεολαία και επιδρούν επάνω τους βασανιστικά».

Και όμως, μέσα στην αθωότητά τους αυτά τα τεύχη περιείχαν τα πρώτα σπέρματα αυτού που σήμερα προβληματίζει πάνω από όλα την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία, την αυξανόμενη αναπαράσταση εικόνων βίας. Ο Ρούντολφ Στέφεν που ανέλαβε την διεύθυνση της Υπηρεσίας το 1969 θυμάται σήμερα: «Ήταν τον Οκτώβριο του 1969 και έγραφαν τότε όλοι οι δημοσιογράφοι ότι η Υπηρεσία θα καταργούνταν και η πορνογραφία δεν θα υπέκειτο σε περιορισμούς. Η απάντησή μου ήταν ότι η Υπηρεσία θα ζήσει και θα επιζήσει των επικριτών της, διότι το πρόβλημα δεν ήταν τόσο η πορνογραφία όσο η αναπαράσταση της βίας, την οποία οφείλουμε να περιορίζουμε».

«Όχι προληπτική λογοκρισία»

Με ποια κριτήρια αποφασίζει σήμερα η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ελέγχου των αναγνωσμάτων για τη νεολαία; Ποιες αρμοδιότητες θα πρέπει να έχει; Πότε πρέπει να παρεμβαίνει και πότε όχι; «Οι περισσότεροι πιστεύουν ότι παρεμβαίνουμε, όταν είναι ήδη πολύ αργά», υποστηρίζει ο Ρούντολφ Στέφεν. «Επιτρέπεται όμως μόνο όταν τα αναγνώσματα είναι ήδη στη κυκλοφορία. Γιατί ειδάλλως θα κάναμε προληπτική λογοκρισία που απαγορεύεται».

Αλλά με το πέρασμα του χρόνου οι εργαζόμενοι στην Υπηρεσία είδαν με πιο χαλαρό μάτι τη λεγόμενη σεξουαλική επανάσταση. Ορισμένα αναγνώσματα που παλαιότερα θεωρούνταν απαράδεκτα, με τα χρόνια έχασαν αυτόν το χαρακτήρα και αντιμετωπίστηκαν με πιο φυσιολογικό τρόπο. Όπως, για παράδειγμα, η εικόνα ενός γυμνού κοριτσιού που θεωρήθηκε ως έκφραση παιδικής αθωότητας.

Βία και παιδική πορνογραφία

Η παιδική πορνογραφία είναι εδώ και καιρό ο κύριος πονοκέφαλος της Υπηρεσίας Ελέγχου αναγνωσμάτων για τη νεολαία. Αλλά και η αναπαράσταση της βίας έγινε από τη δεκαετία του 80 ακόμη πιο εμφανής στο διαδίκτυο. Τι είναι ανεκτό για τη νεολαία και τι όχι; Πού είναι το όριο; Δύσκολες ερωτήσεις. Μερικές φορές όμως η εικόνα είναι πιο ξεκάθαρη. «Έχει σταματήσει να είναι αστείο», λέει ο Ρούντολφ Στέφεν. «Υπάρχει μια συγκεκριμένη σελίδα, όπου κυκλοφορούν εικόνες και σενάρια θανάτωσης, ακόμη και κατακρεούργησης πτωμάτων. Δεν είναι παιγνίδι. Είναι η παρουσίαση πτωμάτων που στη συνέχεια κυκλοφορούν ως φωτογραφικό υλικό."

Την Υπηρεσία απασχολούν και δημοσιεύματα με ακροεδεξιό περιεχόμενο, ιδέες και μηνύματα. Όλα αυτά κάνουν την Υπηρεσία Ελέγχου Αναγνωσμάτων για τη Νεολαία επίκαιρη όπως και πριν από 55 χρόνια.

Kersten Knipp/Ειρήνη Αναστασοπούλου

Υπεύθυνος Σύνταξης: Σπύρος Μοσκόβου