450 χρόνια από τη γέννηση του Γαλιλαίου

Οι μικρές φωτεινές κουκκίδες στο νυχτερινό ουρανό δεν μπορούσαν να φύγουν από τη σκέψη του Γαλιλαίου, αστρονόμου και φιλοσόφου του 16-17ου αιώνα. Τη νύχτα της 7ης προς 8η Ιανουαρίου 1610 ο Γαλιλαίος έκανε τη μεγάλη ανακάλυψη. Ως τότε πίστευε ότι τα άστρα δεν κινούνται. Τη νύχτα εκείνη όμως κατάλαβε πως τα άστρα βρίσκονται μεν κάθε βράδυ στον ουρανό, μετακινούνται ωστόσο σε διαφορετικές θέσεις.

Ο Γαλιλαίος ανακάλυψε τα φεγγάρια του Δία: Ιώ, Ευρώπη, Γανυμήδης και Καλλιστώ. Σήμερα γνωρίζουμε ότι οι δορυφόροι περιστρέφονται γύρω από τον πλανήτη. Αλλά εκείνη την εποχή η σκέψη αυτή ήταν αδιανόητη. Μέχρι τότε πίστευαν ότι, αν κάτι κινείται, αυτό είναι το υπόλοιπο σύμπαν, το οποίο περιστρέφεται γύρω από τη Γη.

Ο Γαλιλαίος σύντομα σχηματοποίησε τις εμπειρικές του παρατηρήσεις σε θεωρία: τα φεγγάρια του Δία περιστρέφονταν γύρω από αυτόν. Και τότε κατάλαβε πως η Γη δεν είναι το επίκεντρο του σύμπαντος. Σήμερα γνωρίζουμε ότι όλοι οι πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος περιστρέφονται γύρω από τον Ήλιο. Εκείνη την εποχή κάτι τέτοιο δεν ήταν αποδεκτό. Ο Γαλιλαίος καταδικάστηκε από την Ιερά Εξέταση.

Με τα υπερσύγχρονα σημερινά τηλεσκόπια είναι δυνατή η μελέτη του διαστήματος, των πλανητών και άλλων μακρινών γαλαξιών με μεγάλη ακρίβεια. Ο Γαλιλαίος ήταν αυτός που εφηύρε στην ουσία την αστρονoμική παρατήρηση. Ο ίδιος μάλιστα κατάφερε να αναπτύξει ένα προηγμένο για τα δεδομένα της εποχής του τηλεσκόπιο ακριβείας, ώστε να μελετά πλήθος ουράνιων φαινομένων.

Ο Γαλιλαίος ήταν ο πρώτος που μίλησε για τη δομή του Γαλαξία, τον οποίο μπορεί κανείς αν δει ακόμη και με γυμνό μάτι. Με τη βοήθεια του τηλεσκοπίου του κατάλαβε πως ο Γαλαξίας μας ή Γαλακτική Οδός (Milky Way) αποτελείται από αμέτρητα αστέρια. Σήμερα γνωρίζουμε ότι ο Γαλαξίας στον οποίο ανήκει η Γη και ο Ήλιος αποτελείται από δισεκατομμύρια αστέρια.

O Γαλιλαίος ήταν ο πρώτος που παρατήρησε ότι ο πλανήτης Αφροδίτη έχει διαφορετικές φάσεις, όπως ακριβώς και το φεγγάρι. Άλλοτε εμφανιζόταν μισός και άλλοτε ολόκληρος. Ο ιταλός αστρονόμος ενίσχυσε με αυτή του την παρατήρηση την πεποίθηση ότι οι πλανήτες κινούνται, αναιρώντας έτσι την μέχρι τότε γεωκεντρική αντίληψη.

Ο Γαλιλαίος είχε επίσης την «υποψία» ότι τα φαινόμενα της άμπωτης και της πλημυρρίδας ενδέχεται να σχετίζονται με την περιστροφή της Γης γύρω από τον Ήλιο και γύρω από τον άξονά της. Αργότερα ο Νεύτωνας θα αποδείξει ότι εκτός από τις φυγόκεντρες δυνάμεις και οι ελκτικές δυνάμεις των μαζών του ήλιου και της σελήνης έχουν σχέση με τα φυσικά αυτά φαινόμενα.

Η ιδιοφυία του Γαλιλαίου ήταν μοναδική. Με τη βοήθεια του τηλεσκοπίου του παρατήρησε ότι η επιφάνεια του της Σελήνης δεν είναι λεία. Ήταν ο πρώτος που μίλησε για κοιλάδες, κρατήρες και βουνά στο γειτονικό φεγγάρι. Καθώς και ότι φωτίζεται εν μέρει από τη Γη. Σήμερα οι γνώσεις μας για το διάστημα έχουν προχωρήσει σε ασύλληπτο βαθμό. Ωστόσο ακόμη παραμένουν κάποιες άγνωστες, ανεξερεύνητες περιοχές.