25 χρόνια ιδιωτική τηλεόραση στη Γερμανία

Μια συνταγή που επηρέασε καθοριστικά το τηλεοπτικό τοπίο και κοινό.

Όταν το 1984 άρχισαν οι τηλεοπτικές εκπομπές του RTL η παρουσιάστρια Ιρένε Γιόεστ εμφανίστηκε με δανεισμένο μοντελάκι και το σκηνικό δεν ήταν σταθερό.

Για τους επαΐοντες η πρώτη αυτή τηλεοπτική εκπομπή μύριζε ερασιτεχνισμό. Ταυτόχρονα ήταν ελάχιστοι οι πολίτες της Γερμανίας που είδαν την πρώτη αυτή εκπομπή. Κανείς όμως ούτε οι ειδήμονες, ούτε το κοινό, ούτε οι πολιτικοί υπολόγιζαν την καθοριστική της επίδραση αυτού του πρώτου ιδιωτικού καναλιού στο τηλεοπτικό τοπίο.

Ζάπινγκ, τοκ-σόου και σαπουνόπερες

Για πρώτη φορά στη Γερμανία μάθαμε τι θα πει ζάμπινγκ, είχαμε τοκ-σόου ή ρεάλιτι – σόου, όπως το Μπιγκ Μπράδερ, και παιχνίδια του τύπου «ποιος θέλει να γίνει εκατομμυριούχος».

Στην αρχή οι τηλεθεατές της ιδιωτικής τηλεόρασης ήταν λίγοι, αλλά από τότε ήδη ήταν καθοριστικό στοιχείο της ιδιωτικής τηλεόρασης η μικρή ηλικία των τηλεθεατών. Για τους διανοούμενους όλη αυτή η ιστορία ήταν η αρχή του τέλους για την ποιότητα των τηλεοπτικών εκπομπών. Χαρακτηριστική ήταν η δήλωση του πολιτικού Πέτερ Γκλοτς υπεύθυνου τότε της SPD για τα μίντια: «Ελλοχεύει ο κίνδυνος μέσω της ιδιωτικής τηλεόρασης να υποβαθμιστούν γενικά τα τηλεοπτικά προγράμματα. Διότι υπάρχει περίπτωση να επιβληθούν τα χειρότερα της αμερικανικής τηλεόρασης.»

Ο τότε καγκελάριος Χέλμουτ Κολ άνοιξε αμέσως το δρόμο για την ιδιωτική τηλεόραση με την κρυφή ελπίδα ότι τα ιδιωτικά κανάλια θα αποτελέσουν αντίβαρο στο ARD και το ZDF, διότι κατά τη γνώμη του Χριστιανοδημοκράτη πολιτικού «ευνοούσαν πάντα την SPD».

Ο τότε υπουργός Ταχυδρομείων και Τηλεπικοινωνιών Κρίστιαν Σβαρτς-Σίλινγκ υποστηρίζει σήμερα ότι: «Υπήρχε τότε μια πολύ ισχυρή αριστερή τάση ακόμη και στη δημόσια τηλεόραση. Μόλις και μετά βίας καταφέρναμε να έχουμε μια σχετική ισορροπία μέσω του ZDF. Μια τέτοια προοπτική, άνοιγμα στην ιδιωτική τηλεόραση θα ήταν για μας ο αντίποδας αυτού που υπήρχε, δηλαδή θα υπήρχε ανταγωνισμός.»

Κέρδη και ποσοστά τηλεθέασης

Πολύ γρήγορα όμως διαψεύστηκαν οι ελπίδες της CDU για συντηρητική κάλυψη των γεγονότων, διότι οι δύο ιδιωτικοί σταθμοί SAT1 και RTLπρόσφεραν απλώς φθηνές και κακόγουστες αμερικανικές σειρές.

Η εμπορική ιδιωτική τηλεόραση δεν ανταγωνιζόταν το πολιτικό –πνευματικό επίπεδο της δημόσιας, αλλά φρόντιζε να βγάλει απλώς χρήματα, να έχει κέρδη, να ανεβαίνουν οι μετοχές των ιδιοκτητών της.

Ο Γιούργκεν Ντοετζ από την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Καλωδιακής και Δορυφορικής Τηλεόρασης υποστηρίζει ότι η ιδιωτική τηλεόραση πολύ γρήγορα είπε «ότι θέλει να κάνει λεφτά, όχι πολιτική».

Τα κέρδη όμως ήταν τα πρώτα χρόνια λίγα και οι ιδιωτικοί σταθμοί δεν μπορούσαν να ανταγωνιστούν τη δημόσια τηλεόραση.

Μετά από επτά χρόνια, το 1991, κατόρθωσε το RTL να έχει τον ίδιο τζίρο με τα δημόσια κανάλια. Μόνον με την αύξηση των ιδιωτικών καναλιών και την εξέλιξη της τεχνολογίας η ιδιωτική τηλεόραση πέτυχε να κινήσει το ενδιαφέρον του κοινού και από τότε, γύρω στο 1995, όλοι άρχισαν να μιλούν για ποσοστά τηλεθέασης, μιντιακή αγορά και αποκλειστικά δικαιώματα.

Εδώ και 10 χρόνια η δημόσια τηλεόραση δέχεται πιέσεις από την επιτυχία των ιδιωτικών καναλιών και πολλές φορές αντιγράφει την ιδιωτική.

Michael Marek / Βιβή Παπαναγιώτου