2009: έτος σύγχυσης για τα οικονομικά ινστιτούτα της Γερμανίας

Η ματιά στο μέλλον συνιστά μια άκρως γοητευτική υπόθεση, ακόμη και όταν το αντικείμενο της παρατήρησης είναι στεγνοί αριθμοί που αποτυπώνουν βαρετούς δείκτες, όπως είναι το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν μιας χώρας. Οι οικονομικές προβλέψεις των επιστημόνων έχουν σημαντικές συνέπειες στη ζωή μας. Μας δίνουν σημαντικές πληροφορίες για τη διακύμανση του εισοδήματός μας, για την αγοραστική μας δύναμη, ακόμη και για το μέλλον της θέσης εργασίας που έχουμε. Επηρεάζουν επίσης τις επενδυτικές κινήσεις των επιχειρήσεων και τη στρατηγική των τραπεζών.

Από το +0,2% στο -6% του ΑΕΠ

Στη Γερμανία υπάρχουν δεκάδες ινστιτούτα που επιδίδονται στην εκπόνηση εκτιμήσεων για την οικονομία. Οκτώ από αυτά θεωρούνται τα πιο έγκυρα και συνήθως οι εκτιμήσεις τους δεν αποκλίνουν σημαντικά. Το 2009 ωστόσο ήταν η χρονιά της απόλυτης σύγχυσης για τους οικονομικούς προφήτες. Ενδεικτικά δύο προγνώσεις που αφορούν τη χρονιά που πέρασε: «Σε γενικές γραμμές το βασικό σενάριο για το 2009 θέλει το ΑΕΠ να αυξάνεται κατά 0,2%», έλεγε η πρώτη πρόγνωση. «Σε γενικές γραμμές το ΑΕΠ του 2009 θα συρρικνωθεί κατά 6 ποσοστιαίες μονάδες», έλεγε η δεύτερη.

Η ελαφρά αύξηση του ΑΕΠ κατά 0,2% μεταβλήθηκε σε συρρίκνωση της οικονομίας κατά 6%. Και οι δύο προγνώσεις προέρχονται από δύο έγκυρα ινστιτούτα και φυσικά δεν έγιναν ταυτόχρονα. Η πρώτη έγινε τον Οκτώβριο του 2008 από το Οικονομικό Ινστιτούτο της Χάλε και η δεύτερη από το οικονομικό ινστιτούτο IfO του Μονάχου τον περασμένο Απρίλιο. Και φυσικά η δεύτερη εκτίμηση επιβεβαιώθηκε από τα γεγονότα.

«Η ακριβής πρόγνωση είναι ένα πρόβλημα»

Ακόμη και στο ζήτημα της αύξησης της ανεργίας τα πράγματα ήλθαν πολύ διαφορετικά από ό,τι ήθελαν οι προγνώσεις. Ο αριθμός των ανέργων έμεινε πολύ κάτω από τα 4 εκατομμύρια που προέβλεπαν τα περισσότερα οικονομικά ινστιτούτα. Όσο πιο αργά δημοσιευόταν η πρόγνωση, τόσο πιο κοντά βρισκόταν στην πραγματικότητα. Κι όμως όλα τα ινστιτούτα παρατηρούσαν την ίδια οικονομία, με τα ίδια στατιστικά στοιχεία, μόνο που το καθένα από αυτά χρησιμοποιούσε διαφορετικά εργαλεία και φόρμουλες υπολογισμού. «Η ακριβής πρόγνωση είναι ένα πρόβλημα», θα παραδεχθεί ο επικεφαλής του Γερμανικού Ινστιτούτου για την Οικονομία, DIW, Κλάους Τσίμερμαν και θα διευκρινίσει: «Αυτό δεν ισχύει μόνο για μας αλλά για όλα τα ινστιτούτα. Δεν πρόκειται όμως για ένα πρόβλημα του κλάδου μας. Δεν είναι επίσης επιστημονικό το πρόβλημα, αλλά η ύπαρξή του οφείλεται στην οικονομική συγκυρία καθ` εαυτή. Δεν μπορεί κανείς να την προβλέψει».

Ο κ. Τσίμερμαν δεν δίστασε μάλιστα να διακόψει τη δημοσίευση προγνώσεων στα μέσα της χρονιάς, παραδεχόμενος ότι δεν μπορεί να σταθμίσει τους κυριότερους παράγοντες.

Ποιος θα αναθεωρήσει πρώτος τις προγνώσεις του για το 2010;

Το 2010 δεν θα έχει πιθανότατα τη δραματική εξέλιξη του 2009, ωστόσο δεν θα είναι μια εύκολη χρονιά για τους οικονομολόγους. Τα οκτώ εγκυρότερα ινστιτούτα θα κληθούν εκ νέου από το γερμανικό υπουργείο Οικονομίας να καταθέσουν τις εκτιμήσεις τους. Για ακόμη μια χρονιά οι χρηματοδοτούμενοι από το κράτος οργανισμοί προβλέπουν στη φθινοπωρινή τους έκθεση μικρή αύξηση του ΑΕΠ κατά 0,8%-1,3%. Όσο για τον αριθμό των ανέργων, τα οικονομικά ινστιτούτα εκτιμούν ότι θα υπερβεί το ψυχολογικό όριο των τεσσάρων εκατομμυρίων. Για να δούμε, ποιος θα αναθεωρήσει πρώτος τις προγνώσεις του;

Hendrik Buhrs/Σταμάτης Ασημένιος

Υπεύθ. Σύνταξης: Σπύρος Μοσκόβου