100 χρόνια από τη φονική ισπανική γρίπη

Μια φονική γρίπη ξέσπασε το 1918. Μόλις είχε τελειώσει ο A´ Παγκόσμιος Πόλεμος, όμως τα θύματα της γρίπης ήταν περισσότερα από αυτά του πολέμου. Η γρίπη ξέσπασε σταδιακά σε τρεις περιόδους μέχρι το 1920. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη πανδημία που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα. Υπολογίζεται ότι από 27 μέχρι 50 εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Κάποιοι μάλιστα κάνουν λόγο και για 100 εκατομμύρια νεκρούς.

Διαφορετικά από ότι συμβαίνει σε άλλες μεγάλες καταστροφές που έπληξαν την ανθρωπότητα εδώ δεν συναντάμε μνημεία. Ακόμα και οι φωτογραφίες είναι σπάνιες. Πριν λίγες μέρες στις 29 Ιανουαρίου κυκλοφόρησε ένα σχετικό βιβλίο της δημοσιογράφου Λάουρα Σπίνεϊ, η οποία ασχολείται κυρίως με επιστημονικά θέματα. Τίτλος του βιβλίου είναι «1918 - Ο κόσμος σε πυρετώδη κατάσταση». Η δημοσιογράφος αναφέρει πως μόλις πριν από λίγα χρόνια τα γεγονότα εκείνης της εποχής απασχολούν και πάλι. Ίσως γιατί αποτέλεσε θέμα συζητήσεων, ταινιών αλλά και τηλεοπτικών σειρών όπως είναι το «Downtown Abbey». Προηγουμένως δεν ήταν παρά μια μικρή υποσημείωση του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Από την ασθένεια δεν γλίτωνε όμως κανείς. Μέχρι και ο Ισπανός βασιλιάς νόσησε. Αυτός ήταν και ο λόγος που ονομάστηκε ισπανική γρίπη. Εικάζεται δε ότι προήλθε από τις ΗΠΑ. 

Σύμφωνα με μια έρευνα, μόνο στο Γερμανικό Ράιχ πρέπει να έχασαν τη ζωή τους γύρω στους 426.000 ανθρώπους. «Για τα δικά μας δεδομένα, για το σημερινό σύστημα υγείας κάτι τέτοιο θα ήταν αδιανόητο» δηλώνει η Σίλκε Μπούτα, ειδική σε θέματα γρίπης από το Ινστιτούτο Ρόμπερτ Κοχ στο Βερολίνο.

H γρίπη ξεκίνησε αθόρυβα

Σύμφωνα με τον Βίλφριντ Βίτε, ιστορικό και γιατρό στο νοσοκομείο Charité του Βερολίνου, η γρίπη ξεκίνησε μάλλον «αθόρυβα». Ναι μεν αρρώσταιναν αρκετοί, αλλά δεν πέθαιναν. Το φθινόπωρο όμως του 2018 η ισπανική γρίπη άρχισε να παίρνει μεγαλύτερες διαστάσεις. «Κολλούσαν» άνθρωποι που βρίσκονταν συγκεντρωμένοι σε μεγαλύτερες ομάδες, όπως για παράδειγμα οι αιχμάλωτοι πολέμου. Οι περισσότεροι πέθαιναν εξαιτίας λοιμώξεων του αναπνευστικού συστήματος. Κατάλληλες θεραπείες και μέσα όπως τα σημερινά φυσικά δεν υπήρχαν. «Στην καλύτερη περίπτωση να έπαιρναν ένα φάρμακο για την ενίσχυση του κυκλοφορικού αλλά φυσικά κάτι τέτοιο δεν ήταν επαρκές», δηλώνει ο Γερμανός γιατρός. Από τη γρίπη δεν πέθαιναν μόνο άνθρωποι από πιο ευάλωτες ομάδες αλλά και γεροί, νέοι άνθρωποι μεταξύ είκοσι και σαράντα ετών.

Οι επιστήμονες θεωρούν πως η ισπανική γρίπη δεν είναι μια μεμονωμένη περίπτωση. Πανδημίες υπήρξαν και άλλες φορές όπως συνέβη για παράδειγμα  με την ασιατική γρίπη (1957) αλλά και τη γρίπη του Χονγκ Κονγκ (1968). 

Σήμερα μια γρίπη δεν θα μπορούσε να προσλάβει τέτοιες διαστάσεις. Όχι μόνο γιατί οι συνθήκες υγιεινής έχουν βελτιωθεί αλλά και γιατί υπάρχουν κατάλληλα φάρμακα όπως τα αντιβιοτικά. Στην εποχή μας οι προκλήσεις είναι διαφορετικές. Και μια από αυτές είναι σίγουρα οι αντιστάσεις των μικροοργανισμών απέναντι στα αντιβιοτικά. Αλλάζουν οι εποχές, αλλάζουν τα προβλήματα.

Γκίζελα Γκρος (DPA) / Μαρία Ρηγούτσου