Παγκόσμια Ημέρα Αυτισμού – Ασθένεια ή διαφορετικότητα;

Ο Ράινερ Ντέλε είναι αυτιστικός. Η διάγνωση ότι πάσχει από σύνδρομο Άσπεργκερ ήρθε, όταν ήταν ήδη ενήλικας. Πρόκειται για μια μορφή αυτισμού η οποία δεν προκαλεί κάποια γλωσσική ή νοητική καθυστέρηση. Ο Ρ. Ντέλε θυμάται ότι στο σχολείο δυσκολευόταν να κάνει παρέες «Δεν κατάλαβα ποτέ πώς λειτουργεί η φιλία και ήμουν ευτυχής όταν με άφηναν στην ησυχία μου και μπορούσα να διαβάσω». Όταν ήρθε τελικά η διάγνωση «Άσπεργκερ» αισθάνθηκε ανακούφιση που επιτέλους υπήρχε μια εξήγηση για τις δυσκολίες που αντιμετώπιζε στις σχέσεις με τους συνανθρώπους του.

Σήμερα είναι μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Aspies e.V., της μεγαλύτερης γερμανικής ένωσης αυτοβοήθειας αυτιστικών ατόμων, ενώ εργάζεται ως μεταφραστής.

Οι διαφορετικές μορφές του Αυτισμού

Υπάρχουν αυτιστικά άτομα που δεν μπορούν να μιλήσουν και άλλα που έχουν ιδιαίτερο χάρισμα σ' αυτόν τον τομέα. Κάποιοι έχουν κινητικές δυσκολίες, ενώ κάποιοι άλλοι μπορεί να έχουν ιδιαίτερο ταλέντο στο σχέδιο. Έπειτα υπάρχουν αυτιστικά άτομα με νοητική καθυστέρηση και άλλα με εξαιρετικές ικανότητες όσον αφορά την απομνημόνευση αριθμών. Το στοιχείο όμως που συνδέει τους περισσότερους είναι οι δυσκολίες στις προσωπικές σχέσεις.

Υπάρχουν διαφορετικές μορφές αυτισμού, και αυτό που διαφέρει από περίπτωση σε περίπτωση είναι τα συμπτώματα και η έντασή τους. Ωστόσο οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν τι ακριβώς προκαλεί τον αυτισμό.

Ακραία μορφή ανδρικού εγκεφάλου

Έρευνες έδειξαν ότι σε αυτιστικά άτομα οι περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με τη γλώσσα και την επεξεργασία συναισθημάτων υπολειτουργούν κατά κάποιον τρόπο σε σχέση με τις περιοχές που σχετίζονται με αντικείμενα και λεπτομέρειες συστημάτων. Σε εξέταση αμνιακού υγρού εγκύων, ο βρετανός ερευνητής αυτισμού Σάιμον Μπάρον-Κόεν διαπίστωσε ότι «όσο υψηλότερα ήταν τα επίπεδα προγεννητικής τεστοστερόνης, τόσο πιο συχνά τα παιδιά εμφάνιζαν αργότερα χαρακτηριστικά αυτισμού». Ο επιστήμονας υποστηρίζει λοιπόν ότι τα αυτιστικά άτομα διαθέτουν μια ακραία μορφή του ανδρικού εγκεφάλου.

Ωστόσο, υπάρχουν και εξωτερικοί παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν τον οργανισμό του εμβρύου και να γίνει αυτιστικό. Σε έρευνα στη Δανία μελετήθηκε η συσχέτιση αυτισμού με λοιμώξεις από ιό κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. «Ο κίνδυνος για εμφάνιση αυτισμού αυξήθηκε στα παιδιά από 1 στο 2% όταν οι μητέρες είχαν μια τέτοια λοίμωξη κατά την εγκυμοσύνη» εξηγεί ο Σβεν Μπέλτε από το Ινστιτούτο Καρολίνσκα της Στοκχόλμης. Άλλοι παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν προγεννητικά το παιδί είναι φάρμακα που παίρνει η μητέρα κατά την εγκυμοσύνη, επιπλοκές κατά τη γένα, ακόμα και η ατμοσφαιρική ρύπανση. Ωστόσο ο ειδικός επισημαίνει: «Αυτοί οι παράγοντες δεν είναι για όλους το ίδιο επικίνδυνοι. Η δημιουργία του αυτισμού μπορεί να διαφέρει από άτομο σε άτομο και είναι ένας πολύπλοκος συνδυασμός διαφόρων παραγόντων».

Τι είναι τελικά ο αυτισμός;

Ψυχίατροι και νευρολόγοι αξιολογούν τι είναι αυτισμός πρωταρχικά στη βάση των παρατηρήσεων στη συμπεριφορά τους: επαναλαμβανόμενοι τρόποι αντίδρασης, προβλήματα με τον κοινωνικό περίγυρο. Η αξιολόγηση όμως παραμένει υποκειμενική και τα κριτήρια για το τι είναι αυτισμός γίνονται όλο και πιο δυσδιάκριτα. «Δεν γνωρίζουμε πια που τελειώνει το φάσμα του αυτισμού» επισημαίνει η Ίνγκε Καμπ-Μπέκερ διευθύντρια της παιδικής και νεανικής ψυχιατρικής στο πανεπιστήμιο του Μάρμπουργκ. «Πολλές μελέτες δείχνουν ότι ο αυτισμός είναι περισσότερο ιδιότητα, ότι υπάρχουν αυτιστικά χαρακτηριστικά, τα οποία βρίσκονται όμως και στον φυσιολογικό πληθυσμό και ακόμη περισσότερο σε συνδυασμό με άλλες διαταραχές. Αλλά το τι ακριβώς είναι ο αυτισμός, γίνεται όλο και πιο ασαφές».

Λίντια Χέλερ / Αλεξάνδρα Κοσμά