ΕΕ καλεί Λιβύη για το προσφυγικό

"Πρέπει να σταματήσουμε τους διακινητές στη Λιβύη". Αυτό είναι το "διά ταύτα" σε κάθε δημόσια συζήτηση σχετικά με την προσφυγική κρίση στην Ιταλία. Ουσιαστικά πρόκειται για την επέκταση της ναυτικής επιχείρησης "Σοφία" προς τη νότια λεκάνη της Μεσογείου. Ήδη σήμερα το Κοινοβούλιο της Ιταλίας δίνει, εκτός απροόπτου, "πράσινο φως" για την αποστολή ιταλικών πολεμικών πλοίων στα χωρικά ύδατα της Λιβύης. Αλλά πέραν αυτής της διμερούς συνεργασίας, η θεωρητική επισήμανση για την ανάγκη επέκτασης της ναυτικής επιχείρησης "Σοφία" στις ακτές της Λιβύης δεν έχει μεταφραστεί σε πράξεις και ουσιαστικά αποτελέσματα. Πάντως, στρατιωτικοί που γνωρίζουν τα τεκταινόμενα λένε -εκτός μικροφώνου- ότι αν τα πλοία δεν φτάσουν στις ακτές τις Λιβύης, οι Ευρωπαίοι δεν πρόκειται να σταματήσουν τους διακινητές.

Κάτι τέτοιο προϋποθέτει ωστόσο τη συνεργασία της λιβυκής κυβέρνησης. Μιλώντας στη γερμανική ραδιοφωνία ο ευρωβουλευτής των Φιλελευθέρων (FDP) και αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Αλεξάντερ Λάμπσντορφ, συμφωνεί ότι πρόκειται για ένα απαραίτητο βήμα, διευκρινίζει ωστόσο ότι και αυτό δεν πρόκειται να επιλύσει δια μαγείας όλα τα προβλήματα. "Καλό θα ήταν να μπορούσε η ΕΕ να επεκτείνει τη δράση της στα χωρικά ύδατα της Λιβύης. Αλλά αυτή τη στιγμή ολόκληρη η χώρα παρουσιάζει προβλήματα. Ένα ακόμη ζητούμενο είναι η αποτελεσματική εποπτεία στα νότια, χερσαία σύνορα της Λιβύης" λέει ο γερμανός ευρωβουλευτής.

Αναμένοντας την έγκριση της Λιβύης

Μέχρι στιγμής οι Ευρωπαίοι δεν έχουν πάρει άδεια να εισέλθουν στην αποκαλούμενη "ζώνη των δώδεκα μιλίων" της Λιβύης, δηλαδή εκεί ακριβώς που οι διακινητές δρουν ανεξέλεγκτοι. Ωστόσο την περασμένη εβδομάδα, για πρώτη φορά, ο πρωθυπουργός της Ιταλίας Πάολο Τζεντιλόνι είπε ότι έλαβε σχετική πρόσκληση από την λιβυκή κυβέρνηση και στη συνέχεια ανακοίνωσε ότι θα παράσχει βοήθεια και υλικοτεχνική υποδομή προς την τοπική ακτοφυλακή. Εάν συμβούν όλα αυτά όπως προβλέπει ο σχεδιασμός, πολεμικά πλοία, στρατιωτικές δυνάμεις, αλλά και μη επανδρωμένα αεροσκάφη αναμένεται να "επιστρατευθούν" για την αποτελεσματική επιτήρηση των συνόρων. Θέμα χρόνου λοιπόν η επέκταση της επιχείρησης "Σοφία" μπροστά στις ακτές της Λιβύης;

Απαντώντας σε σχετικό ερώτημα του πρώτου καναλιού της γερμανικής τηλεόρασης (ARD), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή φαίνεται να εκφράζει ακόμη επιφυλάξεις, αν και επισημαίνει ότι "κατ΄αρχήν, και υπό προϋποθέσεις, οι Ευρωπαίοι είναι διατεθειμένοι να προχωρήσουν σε αυτό το βήμα". Αλλά την ίδια στιγμή η Ύπατη Εκπρόσωπος για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής Φεντερίκα Μογκερίνι, η αποκαλούμενη και "άτυπη υπουργός Εξωτερικών της ΕΕ", προειδοποιεί ότι η επέκταση της ναυτικής επιχείρησης συνεπάγεται μεγαλύτερες υποχρεώσεις για όσους ισχυρίζονται ότι την υποστηρίζουν. "Προφανώς θα χρειαστούμε περισσότερες υποδομές. Τα κράτη-μέλη που τόσο επιθυμούν την επέκταση της επιχείρησης, ας σκεφτούν με ποιόν τρόπο μπορούν να συνδράμουν", επισημαίνει η Φεντερίκα Μογκερίνι.  

Ασαφές νομικό πλαίσιο

Η Γερμανία δεν ανήκει στους πιο ένθερμους υποστηρικτές του εγχειρήματος. Το Βερολίνο επισημαίνει ότι για να επεκταθεί η επιχείρηση "Σοφία" στις ακτές της Λιβύης θα πρέπει να συντρέχουν δύο βασικές προϋποθέσεις: συγκατάθεση της λιβυκής κυβέρνησης και σχετική εντολή από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. Επιπλέον μία επέκταση της επιχειρησιακής δράσης προκαλεί και νέα ερωτήματα. Για παράδειγμα: όταν τα ευρωπαϊκά πλοία θα διασώζουν πρόσφυγες, θα τους επιστρέφουν στη Λιβύη ή θα πρέπει να τους μεταφέρουν στην Ιταλία, όπως γινόταν μέχρι σήμερα σε κάθε επιχείρηση διάσωσης σε διεθνή ύδατα; Ο αντιπρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου Αλεξάντερ Λάμπσντορφ παραδέχεται ότι "εύκολες λύσεις δεν υπάρχουν. Αν διασώσουμε τους πρόσφυγες στα χωρικά ύδατα της Λιβύης, δεν μπορούμε να τους επιστρέψουμε, παρά μόνο αν έχουμε στη διάθεσή μας κάποιο ασφαλές καταφύγιο στη Λιβύη. Αλλά σήμερα απέχουμε πολύ από αυτή την κατάσταση".

Κάι Κύστνερ (ARD), Γιάννης Παπαδημητρίου