Χάνει έδαφος η Γερμανία στην εκπαίδευση;

Η ετήσια έκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) που καταγράφει την τρέχουσα κατάσταση και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα εθνικά εκπαιδευτικά συστήματα, υπογραμμίζει την αυξανόμενη σημασία των επενδύσεων στον τομέα της εκπαίδευσης και καυτηριάζει τα κακώς κείμενα στις διάφορες χώρες. Καλύπτει τις 34 χώρες μέλη του ΟΟΣΑ και τη Λετονία, μολονότι η τελευταία δεν είναι μέλος του διεθνούς οργανισμού. Συνολικά 30 είναι οι δείκτες βάσει των οποίων εξετάζονται τα εκπαιδευτικά συστήματα. Από τον χρόνο που δαπανούν οι μαθητές στην σχολική τάξη μέχρι το ποσοσοτό των δαπανών για την παιδεία επί του ΑΕΠ.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα πορίσματα που αφορούν στη Γερμανία και τις ευκαιρίες που αυτή προσφέρει στους πολίτες της στο πεδίο της εκπαίδευσης. Η ανάγνωσή τους διαφέρει αισθητά από οπτική γωνία σε οπτική γωνία. Και αυτό έγινε αντιληπτό και κατά την παρουσίαση της έκθεσης.

Καθοριστικό το μορφωτικό επίπεδο των γονέων

Ενώ, λοιπόν, ο επικεφαλής του γραφείου του ΟΟΣΑ στο Βερολίνο, Χάινο φον Μάιερ χαρακτηρίζει «προειδοποίηση» την έκθεση, η γερμανίδα υπουργός Παιδείας, Γιοχάνα Βάνκα, εκφράζει την ικανοποίησή της για τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν. Ο φον Μάιερ «βλέπει» τη Γερμανία να χάνει διαρκώς έδαφος στον διεθνή συγκριτικό πίνακα, σε αντίθεση με την υπουργό που διακρίνει μια «θετική εξέλιξη». Και οι δύο εκφράζουν ένα μέρος της πραγματικότητας που λέγεται γερμανική εκπαίδευση. Η Γιοχάνα Βάνκα έχει δίκιο όταν χαίρεται για το γεγονός ότι όλο και περισσότεροι μαθητές στη Γερμανία εισάγονται στο πανεπιστήμιο ή ολοκληρώνουν με επιτυχία την επαγγελματική τους εκπαίδευση. Χίλια δίκια έχει και ο εκπρόσωπος του ΟΟΣΑ όταν επισημαίνει πως σε καμία άλλη χώρα του οργανισμού δεν είναι τόσο καθοριστικός ο ρόλος της κοινωνικής προέλευσης και του μορφωτικού επιπέδου των γονέων για την εκπαιδευτική πορεία των παιδιών όσο στη Γερμανία. Πάνω από το 50% των αποφοίτων εισάγεται σήμερα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Πριν από 30 χρόνια ήταν το 25%. Παρόλα αυτά ο αριθμός των πτυχιούχων αυξάνεται στη Γερμανία με βραδύτερους ρυθμούς από ό,τι σε άλλες χώρες του ΟΟΣΑ. Και όπως επισημαίνει ο Χάινο φον Μάιερ: «Η Γερμανία δεν μπορεί να αρκεστεί σε έναν καλό μέσο όρο. Δεν μπορεί να είναι ικανοποιημένη με ελαφρές βελτιώσεις. Θα πρέπει να δούμε τι γίνεται πίσω από τους ωραίους μέσους όρους, καθώς οι τελευταίοι λένε μόνο τη μισή αλήθεια». Θα πρέπει να δούμε την δυναμική μορφωτική ανάπτυξη παγκοσμίως, καθώς άλλες χώρες κινούνται με μεγαλύτερη ταχύτητα σε σχέση με τη Γερμανία, τονίζει ο κ. Μάιερ και προσθέτει: «Συνολικά, η λεγόμενη μορφωτική κινητικότητα είναι στη Γερμανία τόσο μικρή όσο σε καμία άλλη χώρα του ΟΟΣΑ. Το 58% των ενηλίκων έχει το ίδιο επίπεδο εκπαίδευσης με τους γονείς του. Θα πρέπει επίσης να μας προβληματίσει το γεγονός ότι το 25% των ανθρώπων ηλικίας 25 έως 34 ετών έχει χαμηλότερη μόρφωση σε σχέση με τους γονείς. Και μόνον ένα 19% έχει υψηλότερη».

Περισσότερη εκπαίδευση σημαίνει περισσότερα χρήματα

Όσο πιο χαμηλό είναι το επίπεδο της εκπαίδευσης τόσο μεγαλύτεροι είναι οι κίνδυνοι. Μια καλή εκπαίδευση είναι η καλύτερη προστασία από την ανεργία, διαπιστώνει ο ΟΟΣΑ. Σχεδόν το 13% των ανθρώπων με χαμηλή επαγγελματική εξειδίκευση είναι στη Γερμανία άνεργοι. Το αντίστοιχο ποσοστό για εκείνους που έχουν ολοκληρώσει την επαγγελματική τους εκπαίδευση αγγίζει το 5,3%, ενώ στους κατόχους πανεπιστημιακού πτυχίου ή δευτεροβάθμιας επαγγελματικής εκπαίδευσης το ποσοστό των ανέργων δεν υπερβαίνει το 2,4%.

Αλλά και το εισόδημα είναι μεγαλύτερο στους πτυχιούχους. Σύμφωνα με την έρευνα, είναι κατά 74% υψηλότερο από το εισόδημα των αποφοίτων της δευτεροβάθμιας σχολικής εκπαίδευσης. Πρόκειται για μια ανισορροπία, εκτιμούν οι συνετελεστές της έρευνας, διαπιστώνοντας ότι η ψαλίδα στη Γερμανία μεταξύ των δύο κατηγοριών ανοίγει όλο και περισσότερο. Συγκριτικά, σε διεθνές επίπεδο το εισόδημα των πτυχιούχων είναι κατά 59% μεγαλύτερο από εκείνο των αποφοίτων της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Η έκθεση του ΟΟΣΑ καταλήγει επίσης στο συμπέρασμα ότι τα παιδιά, των οποίων οι γονείς έχουν χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης, καταρθώνουν σπανιότερα να διασφαλίσουν πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. «Ένα παιδί με γονείς πτυχιούχους έχει υπερδιπλάσιες ευκαιρίες», τονίζει ο Χάινο φον Μάιερ.

Η υπουργός Παιδείας Γιοχάνα Βάνκα αντιμετωπίζει τα πράγματα διαφορετικά και όπως υπογραμμίζει στο μικρόφωνο της Deutsche Welle: «Δεν είναι απαραίτητο να σπουδάσει ένα παιδί με γονείς πτυχιούχους και είναι καλό να θέλει να σπουδάσει το παιδί του τεχνίτη ή να ακολουθήσει μια δουλεία στο πεδίο δραστηριότητας του πατέρα του. Πιστεύω ότι εμείς στη Γερμανία έχουμε συνολικά ένα υψηλό επίπεδο μόρφωσης και είναι ατομική υπόθεση για κάθε παιδί και για κάθε νέο να βρει τον σωστό δρόμο, ανεξαρτήτως από το επαγγελματικό στάτους των γονιών του».

Όπως προσέθεσε η γερμανίδα υπουργός, το ζήτημα δεν είναι να διατηρήσει κανείς το στάτους των γονιών του. «Γιατί θα πρέπει να θεωρείται υποβιβασμός εάν η κόρη ενός οδοντιάτρου αποφασίσει να γίνει οπτικός;» διερωτάται ρητορικά η Γιοχάνα Βάνκα.

Heiner Kiesel/Σταμάτης Ασημένιος