Φίμωτρο στην "Έζρα"

Το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας απαγόρευσε οριστικά και αμετάκλητα αυτές τις μέρες ένα ερωτικό μυθιστόρημα, εν έτει σωτηρίω 2007. Τίτλος του «Έζρα» και συγγραφέας του ο Μάξιμ Μπίλερ, γεννημένος στην Πράγα Γερμανός με εβραϊκές καταβολές. Το έργο κυκλοφόρησε το 2003, αλλά δεν χάρηκε τη δημοσιότητα. Πρόκειται για τον άτυχο ερωτικό δεσμό ενός συγγραφέα με μια Τουρκάλα ηθοποιό, την Έζρα. Από κοντά στην ιστορία και η αυταρχική μαμά της Λάλε. Τι το επιλήψιμο; Μα το ότι η ερωτική ατυχία είχε προϋπάρξει στην πραγματικότητα κάπως έτσι όπως εκτυλίσσεται και στο λογοτεχνικό βιβλίο.

Η πραγματικότητα μιμείται τη λογοτεχνία

Ο Μάξιμ Μπίλερ είχε όντως συνάψει δεκαοκτάμηνο δεσμό με την ατυχήσασα ηθοποιό τουρκικής καταγωγής Αισέ Ρομάι. Και η μαμά λέγεται κατά κόσμον Μπίρζελ Λέμκε, κάτοχος του εναλλακτικού Νομπέλ το 2000 για μια οικολογική εκστρατεία της στα τουρκικά παράλια του Αιγαίου. Οι δύο κυρίες αναγνώρισαν εαυτές στο μυθιστόρημα, αισθάνθηκαν προσβεβλημένες και προσέφυγαν στη δικαιοσύνη. Αποτέλεσμα: το βιβλίο απαγορεύθηκε επειδή προσβάλλει τα δικαιώματα της προσωπικότητας των εναγουσών. Αυτό είπε χονδρικά και το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο: το μυθιστόρημα αυτό έχει πολλή πραγματικότητα και λίγη φαντασία, αν η αναλογία ήταν αντίστροφη μπορεί και να μην απαγορευόταν δηλαδή. Με άλλα λόγια οι ανώτατοι δικαστικοί της Καρλσρούης κατέστρωσαν μια μέθοδο κρίσης των λογοτεχνικών έργων, όσο περισσότερη πραγματικότητα περιέχουν, τόσο λιγότερη τέχνη διαθέτουν. Υπήρξαν βέβαια και δικαστές που μειοψήφησαν, αλλά η πλειοψηφία απαγόρευσε το βιβλίο.

Το μέλλον της λογοκρισίας

Και τι θα γίνει με την αυριανή λογοτεχνία; Θα μπαίνει στην κλίνη του Προκρούστη και θα την τραβάνε μια από δω και μια από κει για να δουν ποιο ποσοστό πραγματικότητας και ποιο ποσοστό φαντασίας έχει; Κι αυτό όποτε κάποιοι ήρωες αυτής της λογοτεχνίας βγαίνουν από τα βιβλία, αποκτούν σάρκα και οστά και προσφεύγουν στη δικαιοσύνη κατά του δημιουργού τους; Όχι οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ, αλλά εμείς, οι πολλοί αναγνώστες θα αναγνωρίζαμε ποτέ στα πρόσωπα της Έζρα και της Λάλε τις ευυπόληπτες κατά τα άλλα κυρίες Ρομάι και Λέμκε; Και πώς ξέρουμε ότι αν οι δύο κυρίες ένοιωθαν να τους κολακεύουν τα υποτιθέμενα πορτραίτα τους στο συγκεκριμένο βιβλίο δεν θα το μοίραζαν κιόλας στις φιλενάδες τους, αντί να τρέξουν στον καδή; Τα υποτιθέμενα πορτραίτα τους, γιατί ένα μυθιστόρημα, όπως και αν χειρίζεται τα πραγματικά στοιχεία, σε όποιο ποσοστό και αν τα εκμεταλλεύεται, όποιο άρωμα και αν τους προσδίδει, παραμένει μυθιστόρημα, μια άλλη, μια νέα πραγματικότητα, δίπλα και πέρα από την πραγματική. Και όμως τα γερμανικά δικαστήρια διάβασαν το μυθιστόρημα όπως το ήθελαν οι ενάγουσες, δηλαδή ως βιογραφία. Και άρα όπως η ιστορία της τέχνης είναι σπαρμένη με ιστορίες λογοκρισίας λόγω προσβολής θεσμών, το μέλλον της τέχνης θα σπαρθεί με ιστορίες λογοκρισίας λόγω προσβολής προσώπων, τώρα που η υπερβολική διόγκωση του ατόμου και της προσωπικότητας στη δυτική κοινωνία μας έκανε όλους θεούς και θεσμούς, βασιλείς και στρατάρχες.