Το νέο σύνταγμα της Αιγύπτου διχάζει

Στην ιστορική πλατεία Ταχρίρ του Καΐρου οι αιματηρές διαμαρτυρίες κατά του προέδρου της χώρας Μοχάμεντ Μούρσι συνεχίζονται με αμείωτη ένταση. Η αφορμή δόθηκε την περασμένη Πέμπτη, όταν ο Μούρσι εξέδωσε διάταγμα με το οποίο μεταβιβάζονται συνταγματικές «υπερεξουσίες» στον πρόεδρο της χώρας. Άμεση ήταν η αντίδραση ανώτατων δικαστικών, οι οποίοι χαρακτήρισαν αυθαίρετη μία τέτοιου είδους ανάληψη αυξημένων προεδρικών αρμοδιοτήτων.

Με την όξυνση της έντασης στις αρχές της εβδομάδας ο Μούρσι αναγκάστηκε να έρθει σε συμβιβασμό με εκπροσώπους της δικαστικής εξουσίας, ανακαλώντας εν μέρει το αμφιλεγόμενο διάταγμα και διατηρώντας αυξημένες αρμοδιότητες μόνο για ζητήματα που άπτονται της «εθνικής κυριαρχίας». Η ατμόσφαιρα στους δρόμους είναι ενδεικτική του κλίματος που επικρατεί και στους κόλπους της αιγυπτιακής συντακτικής συνέλευσης.

Θεοκρατία ή κοσμικό κράτος;

Οι διαμάχες μεταξύ των ισλαμιστών και των οπαδών ενός καθαρά κοσμικού κράτους είναι εμφανείς καθόλη τη διάρκεια των κοινοβουλευτικών διεργασιών για την κατάρτιση του νέου δημοκρατικού συντάγματος. Οι αιτιάσεις για χειραγώγηση των κοινοβουλευτικών συζητήσεων από τους Αδελφούς Μουσουλμάνους εντείνονται. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Καϊρου στην εθνοσυνέλευση έχουν εναπομείνει κυρίως εκπρόσωποι του στρατού και της αστυνομίας, μετά από διαδοχικές παραιτήσεις φιλελεύθερων, αριστερών και ανεξάρτητων βουλευτών, διασαλεύοντας έτσι την εύθραυστη νομιμοποίηση της όλης διαδικασίας.

Σύμφωνα με τον Μοχάμεντ Ζάαρα, μέλος του Ινστιτούτου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, στις 22 Οκτωβρίου η σαλαφιστική πτέρυγα είχε ετοιμάσει ένα προσχέδιο συντάγματος, το οποίο όμως δεν κοινοποιήθηκε ποτέ στους αντιπολιτευόμενους. «Φαίνεται πως κάποιοι συνεδριάζουν και αποφαίνονται μυστικά. Η κατάρτιση του νέου συντάγματος είναι εμφανές ότι δεν γίνεται μόνο εντός της εθνοσυνέλευσης αλλά υπάρχουν και άλλοι κύκλοι που δρουν παρασκηνιακά» αναφέρει ο Ζάαρα, υπονοώντας τις διάφορες ισλαμιστικές οργανώσεις που πρόσκεινται στους Αδελφούς Μουσουλμάνους.

Διαμάχες για την ερμηνεία της Σαρίας

Ένα από τα βασικά προβληματικά σημεία είναι ο ρόλος της Σαρίας, του ισλαμικού γραπτού και εθιμικού δικαίου, στο νέο αιγυπτιακό σύνταγμα. Το συνταγματικό σχέδιο που συζητείται κάνει λόγο για σεβασμό «των γενικών αρχών της Σαρίας». Οι σαλαφιστές όμως επιθυμούν να εισαχθεί διάταξη που να ορίζει ρητά την άμεση εφαρμογή των νόμων της Σαρίας, όπως για παράδειγμα του ισλαμικού νόμου για ποινική ευθύνη σε περίπτωση μοιχείας.

«Η χρήση ερμηνειών του Κορανίου που ανατρέχουν σε χιλιάδες χρόνια πίσω, μπορεί να μετατρέψει και πάλι το κοσμικό κράτος σε θεοκρατικό» λέει ο Ζάαρα. Σύμφωνα με το αιγυπτιακό δικαιικό σύστημα, η ανώτατη αρχή που είναι αρμόδια για την αυθεντική ερμηνεία του ισλαμικού νόμου ήταν (και είναι) το πανεπιστήμιο Αλ Αζχάρ. «Εάν η εν λόγω αρχή κρίνει ότι ένας νόμος του κράτους δεν είναι συμβατός με τη Σαρία, το νομιμοποιητικό δηλαδή θεμέλιο του ισλαμικού κράτους, τότε αυτός δεν μπορεί να ψηφιστεί στη συνέχεια από τη Βουλή». Εντούτοις η Ισλαμική Αδελφότητα λέει ότι δεν θα προβεί σε μία τέτοια σύνδεση του πανεπιστημίου Αλ Αζχάρ με την εθνοσυνέλευση.

Έντονη κριτική ασκείται και για σειρά συνταγματικών διατάξεων που ενδέχεται να οδηγήσουν στην εγκαθίδρυση ισλαμικού κράτους. Τέτοιες είναι διατάξεις σχετικά με τη δημιουργία «κρατικών οργάνων για την καταπολέμηση της ανηθικότητας». Κάτι τέτοιο παραπέμπει στη δημιουργία σωμάτων «ισλαμικής αστυνομίας», όπως στη Σαουδική Αραβία.

Matthias Sailer / Δήμητρα Κυρανούδη

Υπεύθ. σύνταξης: Γιάννης Παπαδημητρίου