Το μήνυμα της καταδίκης του 90χρονου ναζί Τζον Ντεμγιανγιούκ

Ο 90χρονος ναζί Τζον Ντεμγιανγιούκ, ο ουκρανικής καταγωγής δεσμοφύλακας στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Σόμπιμπορ, παρακολούθησε την ανάγνωση της καταδικαστικής απόφασης στο αναπηρικό του καροτσάκι, μάλλον ‘απών’.

Αμέσως μετά την ανάγνωση της απόφασης, ο πρόεδρος του δικαστηρίου Ραλφ Αλτ δήλωσε ότι ο καταδικασθείς επιτρέπεται να επιστρέψει στο σπίτι του, διότι πρώτον δεν υφίσταται κίνδυνος απόδρασης, εφ’ όσον είναι άπατρις και δεν έχει ταξιδιωτικά έγγραφα, και δεύτερον λόγω ηλικίας δεν συνιστά κίνδυνο.

«Το κράτος δικαίου λειτουργεί», δήλωσε η Σαρλότε Κνόμπλοχ, πρώην πρόεδρος του Κεντρικού Εβραϊκού Συμβουλίου της Γερμανίας, αιδώς, δήλωσαν ορισμένοι, γιατί να αφεθεί ελεύθερος αυτός που οδηγούσε στους θαλάμους αερίων χιλιάδες νεαρούς άνδρες και γυναίκες;

Μπορούμε αλήθεια να ισχυριστούμε πως με τα πέντε χρόνια κάθειρξης, παρά το συμβολικό χαρακτήρα της απόφασης, αποδόθηκε δικαιοσύνη;

Ο δικαστής Αντρέας Μπρέντελ, διευθυντής της Κεντρικής Διεύθυνσης Δίωξης των ναζί στο κρατίδιο της ΒΡΒ, εκτιμά ότι είναι ιδιαίτερα δύσκολη η απάντηση σε αυτό το ερώτημα όταν πρόκειται μάλιστα για κάποιον που συνέπραξε στην εξόντωση χιλιάδων. Παρ’ όλα αυτά πιστεύει πως «το εφετείο εξέτασε όλα τα δεδομένα και τα τεκμήρια και αξιολόγησε σωστά την ενοχή του συγκεκριμένου κατηγορούμενου και πως επέβαλε την προσήκουσα ποινή.»

Ας σημειωθεί ότι λόγω έλλειψης επαρκών τεκμηρίων δεν κατέστη δυνατόν να αποδειχθεί η ενεργός συμμετοχή και συνεργία του Τζον Ντεμγιανγιούκ.

Γι’ αυτό ο Άβνερ Σαλέβ, πρόεδρος του Μουσείου Μνήμης Γιαντ Βασέμ, αξιολογεί ιδιαίτερα τα μηνύματα που στέλνει αυτή η καταδικαστική απόφαση: «Πρώτον, δεν παραγράφεται η ποινή, δεύτερον, δεν μπορεί ουδείς να αποποιηθεί της ευθύνης του.

Και τρίτον, κάτι εντελώς καινούργιο: Έστω και αν δεν κατέστη δυνατόν να αποδειχθεί η ενεργός συμμετοχή του Ντεμγιανγιούκ στη μαζική εξόντωση, καταδικάστηκε. Καταδικάστηκε γιατί ήταν δεσμοφύλακας, γιατί συμμετείχε εκ προοιμίου στα εγκλήματα λόγω της ιδιότητάς του σε αυτά, γιατί απλώς ήταν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης.» Για πρώτη φορά καταδικάζεται δηλαδή κάποιος ακόμη και για παθητική συμμετοχή ή σιωπηρή αποδοχή των ναζιστικών εγκλημάτων

Ολοκληρώθηκε άραγε με αυτή την δίκη το κυνηγητό των ναζί; Πρόκειται για την τελευταία δίκη ναζί, όπως πρόλαβαν να την αποκαλέσουν ορισμένα ΜΜΕ;

Ο δικαστής Αντρέας Μπρέντελ απορρίπτει αυτή την άποψη και υποστηρίζει: «Η επεξεργασία του τραύματος της ναζιστικής ανομίας θα ολοκληρωθεί, εάν δεν υπάρχει πια κανείς επιζών ναζί. 66 χρόνια μετά το τέλος του πολέμου δεν μπορούμε όμως να ισχυριστούμε κάτι τέτοιο. Στην αρμοδιότητά μας, στην εισαγγελία του Ντόρτμουντ, εκκρεμούν 18 υποθέσεις εναντίον γνωστών και αγνώστων δραστών. Το αδίκημα της δολοφονίας δεν παραγράφεται. Και όσο ζει έστω και ένας ναζί, είμαστε υποχρεωμένοι, όπως ορίζει ο νόμος, να τον καταδιώκουμε.»

Πέραν από τη γερμανική πτυχή και το συμβολικό χαρακτήρα της καταδικαστικής απόφασης του Ντεμγιανγιούκ, η δίκη του πρώην δεσμοφύλακα στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Σόμπιμπορ ανέδειξε μία ξεχασμένη πτυχή του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και της ναζιστικής δικτατορίας: εκείνη της συνεργασίας, και του δοσιλογισμού.

Ένα κεφάλαιο που ο Ψυχρός Πόλεμος συγκάλυψε και πάγωσε και τώρα η δίκη του Ντεμγιανγιούκ και η καταδικαστική απόφαση περνάει το μήνυμα πως ποτέ δεν είναι αργά. Η Ευρώπη μπορεί να καταπιαστεί τώρα πια, πιο νηφάλια και τεκμηριωμένα, με τα εγκλήματα των συνεργατών και των δοσιλόγων.