Τι κέρδισε και τι έχασε ο Άσαντ

Δεν ανήκε στις προθέσεις του. Αλλά με μια ρητορική ερώτηση ο διαμεσολαβητής των ΗΕ για τη Συρία Στάφαν ντε Μιστούρα έστρεψε όλους τους πολέμιους της συριακής κυβέρνησης εναντίον του. Ενώπιον δημοσιογράφων ο διπλωμάτης εξέφρασε φωναχτά τη σκέψη του, ότι η αντιπολίτευση της Συρίας διαθέτει τον αναγκαίο ρεαλισμό για να διαπιστώσει ότι δεν κέρδισε τον πόλεμο. Η οργή ήταν μεγάλη. Οι αντάρτες κατηγόρησαν τον ντε Μιστούρα ότι έχασε την ουδετερότητά του και ότι μιλά ως «ένας ρώσος στρατηγός». Στην πραγματικότητα δεν εκστόμισε παρά αυτό που και οι εμπειρογνώμονες παρατηρούν, ότι ο εμφύλιος δεν έχει σταματήσει, αλλά οι εξελίξεις ευνοούν τον πρόεδρο Άσαντ.

Χάρη στη Μόσχα και το Ιράν

«Η κυβέρνηση της Συρίας κέρδισε τον πόλεμο υπό την ευρεία στρατηγική έννοια του όρου» υποστηρίζει ο Αρόν Λουντ, εμπειρογνώμων για τη Συρία στο ίδρυμα Century Foundation στη Ν. Υόρκη. «Εάν δεν συμβεί κάτι συνταρακτικό η αντιπολίτευση δεν θα μπορέσει ξανά να ορθοποδήσει». Ενώ κατά τον εμφύλιο φαίνονταν ότι οι μέρες του σύρου προέδρου ήταν μετρημένες, τώρα μπορεί να είναι βέβαιος για τη δύναμή του. Την επιτυχία οφείλει κυρίως στους δύο πιο στενούς του συμμάχους, τη Ρωσία και το Ιράν. Ομάδες μαχητών χρηματοδοτούμενες από την Τεχεράνη πολεμούν στη Συρία στο πλευρό των κυβερνητικών δυνάμεων, και πάνω από όλα με τους Σιίτες πολεμιστές της Χεσμπόλα. Την αποφασιστικής σημασίας στρατιωτική υπεροχή των κυβερνητικών δυνάμεων έδωσε η Μόσχα με βομβαρδισμούς από αέρος. Από την έναρξη των αεροπορικών επιδρομών πριν από δύο χρόνια ακριβώς ο κυβενρητικός στρατός έθεσε υπό τον έλεγχό του κεντρικές περιοχές της χώρας. Αλλά η πιο σημαντική επιτυχία ήταν η επανάκτηση της πόλης Χαλέπι στα βόρεια της χώρας τέλος του 2016. Από το ηθικό πλήγμα αυτής της ήττας οι αντάρτες δεν έχουν συνέλθει μέχρι τώρα. «Ο Άσαντ ελέγχει όλες τις μεγάλες πόλεις και τις περισσότερες οικονομικά παραγωγικές αστικές και αγροτικές περιοχές, όπου ζει και ο περισσότερος πληθυσμός», λέει ο Αρόν Λουντ. «Ακόμη κι αν δεν ανακαταλάβει την υπόλοιπη Συρία, αυτή η περιοχή είναι από μόνη της βιώσιμη».

Η Ρωσία επωφελήθηκε από την στρατιωτική επιχείρηση από πολλές απόψεις. Με την επέμβαση ο πρόεδρος Πούτιν επέτυχε πολλούς στόχους, γράφει το περιοδικό Russia in Global Affairs. Έστειλε μήνυμα στο εσωτερικό ότι είναι ισχυρός ηγέτης, και προς τα έξω έδειξε ότι η Ρωσία είναι παγκόσμιος παίκτης που δεν φοβάται τις διενέξεις και είναι έτοιμη για δράση. Η πολιτική της χώρας απέναντι στη Συρία ακολούθησε μια απλή γραμμή: πρώτα εντατικούς αεροπορικούς βομβαρδισμούς και μετά διάλογος.

Κατεστραμμένες υποδομές

Μετά από μήνες εντατικών βομβαρδισμών λοιπόν, η Μόσχα ξεκίνησε νέες ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις με το Ιράν και την Τουρκία στην Αστάνα. Με τη συμφωνία δημιουργίας ζωνών αποκλιμάκωσης της κρίσης δόθηκε ανάσα στον κυβερνητικό στρατό για να επεκταθεί ανατολικά της Συρίας όπου υπάρχουν σημαντικά αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου. Με την εντατικοποίηση των επιχειρήσεων η Ρωσία εδραίωσε και τη θέση της στην περιοχή. Όσο καιρό ο Πούτιν κρατά τον προστατευόμενό του Άσαντ στην εξουσία, η στρατιωτική της παρουσία στο λιμάνι Ταρτούς και στην επαρχία Λαττάκεια θεωρείται εξασφαλισμένη. Κατά συνέπεια η Μόσχα έχει διασφαλίσει τη θέση της σε διαπραγματεύσεις για τη Συρία και μελλοντικά. Αντίθετα οι ΗΠΑ και η Ευρώπη παίζουν εδώ και καιρό δευτερεύοντα ρόλο.

Η νίκη του Άσαντ όμως κάθε άλλο παρά λαμπερή είναι. Μπορεί να διατηρείται στην εξουσία, αλλά στο βορρά ελέγχουν οι κούρδοι αντάρτες του ΥPG την ευρύτερη περιοχή μέχρι τα τουρκικά σύνορα και αυτοδιοικούνται. Για τη συριακή κυβέρνηση αυτά τα εδάφη είναι ξεγραμμένα για πολύ καιρό. Μετά από ένα πόλεμο πάνω από 6 χρόνια ο Άσαντ κυβερνά μια χώρα με κατεστραμμένη οικονομία και υποδομές. Θα χρειαστεί πάνω από 200 δις δολάρια για να την ξαναχτίσει, ποσό που δεν το διαθέτει. Μόσχα και Τεχεράνη δεν φαίνεται να θέλουν να τον στηρίζουν εσαεί με χρήματα. Με όλα αυτά γίνεται σαφές ότι ο Άσαντ έχει χάσει μεγάλο τμήμα της κυριαρχίας του, είναι προσδεμένος στο άρμα της Μόσχας και της Τεχεράνης, που όμως ακολουθούν διαφορετικά συμφέροντα. Κύριος στόχος της Ρωσίας είναι η σταθεροποίηση της Συρίας, ενώ του Ιράν να δημιουργήσει έναν εδαφικό σύνδεσμο που να φτάνει από το Λίβανο μέσω Συρίας και Ιράκ στην Τεχεράνη. Το φθινόπωρο ο διαπραγματευτής των ΗΕ ντε Μιστούρα θέλει να συνεχίσει τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις της Γενεύης. Η αντιπολίτευση επιμένει στην απομάκρυνση του Άσαντ. Από την πλευρά της η κυβέρνηση θα συνεχίσει την ίδια αδιέξοδη πολιτική της γραμμή που συνίσταται στο ότι ο Άσαντ παραμένει στο απυρόβλητο.

Γιαν Κούλμαν, Τόμας Κέρμπελ/Ειρήνη Αναστασοπούλου