Τερέζα Μέι: ο πρώτος απολογισμός

Δύο φράσεις έχουν συγκρατήσει οι βρετανοί ψηφοφόροι από τις 11 Ιουλίου, ημέρα που η Τερέζα Μέι διαδεχόταν τον Ντέιβιντ Κάμερον στην πρωθυπουργική κατοικία της Ντάουνιγκ Στρητ: "Brexit σημαίνει Brexit" και "Θα πετύχουμε" ήταν οι χαρακτηριστικές υποσχέσεις που έδινε η Μέι στη Βουλή των Κοινοτήτων. Είχαν περάσει μόλις τρεις εβδομάδες από το ιστορικό δημοψήφισμα των Βρετανών και την απόφασή τους να αποχωρήσουν από την ΕΕ. Έκτοτε το πολιτικό μέλλον της Τερέζα Μέι συνδέεται άρρηκτα με την επιτυχή έκβαση του Brexit. Κι όμως, μετά από 100 ημέρες, οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν ακόμη τί ακριβώς σημαίνει Brexit και πώς φαντάζεται την "επιτυχία" της η Τερέζα Μέι. Εάν επαληθευθεί πάντως η εντύπωση που άφησε η νέα πρωθυπουργός προ ημερών στο συνέδριο των Συντηρητικών, στο Μπέρμιγχαμ, θα πρόκειται για "σκληρό Brexit" χωρίς εκπτώσεις, δηλαδή για πλήρη αποχώρηση της Βρετανίας από την ενιαία ευρωπαϊκή αγορά με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Αυτό σημαίνει ότι οι βρετανικές επιχειρήσεις δεν θα απολαμβάνουν ίση μεταχείριση στα υπόλοιπα 27 κράτη-μέλη, ενώ η βρετανική αυτοκινητοβιομηχανία θα βρεθεί πλέον αντιμέτωπη με υψηλούς δασμούς στην προσπάθειά της να κατακητήσει μερίδιο στις ευρωπαϊκές αγορές. Η Μέι δεν φαίνεται να πτοείται από όλα αυτά και δηλώνει στο συνέδριο του Μπέρμιγχαμ ότι οι διαπραγματεύσεις για την έξοδο της Βρετανίας αρχίζουν το αργότερο μέχρι τα τέλη Μαρτίου του 2017. Δύο ηχηρές υποσχέσεις δίνει και πάλι η νέα πρωθυπουργός, λέγοντας ότι "η κυριαρχία του ευρωπαϊκού δικαίου στη Βρετανία λαμβάνει τέλος" και ότι "δεν πρόκειται να εγκαταλείψουμε την ΕΕ για να απωλέσουμε και πάλι τον έλεγχο στη μετανάστευση". Τόσο η υπεροχή του κοινοτικού δικαίου, όσο και η ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων θεωρούνται απαραίτητες προϋποθέσεις για την πρόσβαση στην ενιαία αγορά.

Αναταράξεις στους Τόρις

Κατ΄αρχήν οι υποσχέσεις Μέι έχουν αποδέκτες στο εσωτερικό του κυβερνώντος συντηρητικού κόμματος. Στο Μπέρμιγχαμ οι σύνεδροι έβλεπαν και χειροκροτούσαν μία πρωθυπουργό αποφασισμένη να υλοποιήσει τη λαϊκή βούληση. Ωστόσο, την ίδια στιγμή άρχισαν να εκδηλώνονται και οι πολέμιοι του "σκληρού Brexit". Λίγες εβδομάδες μετά το ενωτικό συνέδριο του Μπέρμιγχαμ πληθαίνουν οι φήμες ότι ήδη βρίσκεται στα πρόθυρα της παραίτησης ο υπουργός Οικονομικών Φίλιπ Χάμοντ, ο οποίος προσπαθεί να διατηρήσει την πρόσβαση της Βρετανίας στην ενιαία ευρωπαϊκή αγορά. Επιπλέον, κάποιοι βουλευτές των Τόρις υποστηρίζουν πλέον το αίτημα του Εργατικού Κόμματος της αντιπολίτευσης για έγκριση του Κοινοβουλίου στην όποια απόφαση περί Brexit. Μέχρι στιγμής η Τερέζα Μέι απορίπτει το σχετικό αίτημα, με το επιχείρημα ότι δεν θα ήταν σωστό για τη Βρετανία να ανοίξει τα χαρτιά της πριν καν αρχίσουν οι διαπραγματεύσεις αποχώρησης από την ΕΕ. Αλλά ο χρόνος δεν περιμένει τη Βρετανία. Ήδη η στερλίνα έχει υποχωρήσει κατά 20% απέναντι στο δολάριο.

Και αυτό συμβαίνει, παρότι πολλές από τις ρητορικές κορώνες της Τερέζα Μέι γίνονται μόνο για το θεαθήναι. ΄Οπως η εξαγγελία της για έναν και μοναδικό νόμο, με τον οποίο θα άρει την υπεροχή του ευρωπαϊκού έναντι του βρετανικού δικαίου (Great Repeat Bill). Στην πραγματικότητα μία τέτοια απόφαση δεν μπορεί να ληφθεί παρά μόνο μετά τις διαπραγματεύσεις για την αποχώρηση της Βρετανίας. Και δεν θα αποτελούσε το τέλος, αλλά την αρχή μία μακροχρόνιας διαδικασίας, κατά την οποία κάθε επιμέρους νομοθέτημα θα έπρεπε να περάσει από την έγκριση του βρετανικού κοινοβουλίου. Η Τερέζα Μέι θα πρέπει να βρει νέες ιδέες για να γεμίσει με ουσιαστικό περιεχόμενο την επίμονη  εξαγγελία της "Brexit σημαίνει Brexit". Θα τα καταφέρει; Από αυτό εξαρτάται το πολιτικό μέλλον της.

Christof Meyer (DPA) / Γιάννης Παπαδημητρίου