Στρατιωτικές επιχειρήσεις κατά των δουλεμπόρων;

Η ανάληψη στρατιωτικής δράσης στα χωρικά ύδατα τρίτης χώρας δεν επιτρέπεται εάν δεν υπάρξει προηγουμένως σχετική εντολή από τα Ηνωμένα Έθνη καθώς σε διαφορετική περίπτωση θα παραβιάζονταν τα κυριαρχικά της δικαιώματα. Σχετική πρόταση ψηφίσματος παρουσίασε χθες ενώπιον του Συμβουλίου Ασφαλείας η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Φεντερίκα Μογκερίνι. «Η προτεραιότητά μας είναι να σώσουμε ζωές και να αποτρέψουμε νέες απώλειες ανθρώπων στη θάλασσα», είπε η κ. Μογκερίνι.

Η ΕΕ ζητά να λάβει τη σχετική εντολή στο πλαίσιο του Άρθρου 7 της Χάρτας των ΗΕ, η οποία θα της επιτρέπει «τη λήψη όλων των αναγκαίων μέτρων», προκειμένου «να καταστρέψει το επιχειρηματικό μοντέλο των δουλεμπόρων. Όπως είπε ο αρμόδιος για τη μετανάστευση, κοινοτικός Επίτροπος Δημήτρης Αβραμόπουλος, στόχος είναι η συστηματική αναζήτηση δουλεμπορικών, η σύλληψη των δουλεμπόρων και η επί τόπου καταστροφή των πλοιαρίων και των υποδομών τους στη Λιβύη.

«Η Ευρώπη έχει κηρύξει τον πόλεμο σε εκείνες τις εγκληματικές οργανώσεις οι οποίες εκμεταλλεύονται αθώους ανθρώπους οδηγώντας τους συχνά στο θάνατο. Δεν θα μείνουμε άπραγοι. Θα τους αντιμετωπίσουμε με ισχυρή πολιτική βούληση, αποφασιστικότητα, νέες μεθόδους και περισσότερα μέσα».

Πρότυπο η Atalanta

Η ΕΕ επιθυμεί να οικοδομήσει τη νέα αποστολή στα πρότυπα της αποστολής Atalanta στη Σομαλία κατά των πειρατών. Ήταν η πρώτη φορά που τα ΗΕ έκαναν χρήση του Άρθρου 7, παραβιάζοντας τόσο μαζικά τα κυριαρχικά δικαιώματα μιας χώρας. Η τότε κυβέρνηση στη Σομαλία βέβαια είχε συναινέσει. Η σημερινή κατάσταση στη Λιβύη είναι τελείως διαφορετική. Σε εξέλιξη βρίσκεται μια εντεινόμενη σύγκρουση μεταξύ δυο αντιμαχόμενων κυβερνήσεων αλλά και αντιμαχόμενων ομάδων ανταρτών. Επικριτές της ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας εκφράζουν φόβους ότι ενδεχόμενη στρατιωτική επιχείρηση θα δυσχέραινε ακόμη περισσότερο την προσπάθεια που καταβάλλεται ώστε να καθίσουν τα αντιμαχόμενα μέρη στο τραπέζι του διαλόγου.

Δημοσίευμα της βρετανικής εφημερίδας Guardian υποστηρίζει την ίδια ώρα ότι εκφράζονται φόβοι στις Βρυξέλλες από ευρωπαίους διπλωμάτες πως οι ομάδες ανταρτών που ωφελούνται από το δουλεμπόριο θα μπορούσαν ενδεχομένως να ξεκινήσουν αντεπιθέσεις. Με εν μέρει βαρύ οπλισμό θα μπορούσαν να πλήξουν πλοία και αεροπλάνα που κινούνται πάνω και κατά μήκος των λιβυκών ακτών. Η κατάσταση θα μπορούσε να κλιμακωθεί, οδηγώντας ακόμη και σε επέμβαση του ΝΑΤΟ.

Βάσει των ευρωπαϊκών σχεδίων τη διοίκηση της αποστολής στη Μεσόγειο θα αναλάβει η Ιταλία. Η Μεγάλη Βρετανία θα αποστείλει ένα πολεμικό πλοίο και ελικόπτερο ενώ άλλες πέντε χώρες έχουν δεσμευτεί να συνδράμουν την προσπάθεια. Ο Δημήτρης Αβραμόπουλος προτίθεται να ενισχύσει όχι μόνον το στρατιωτικό σκέλος αλλά και εκείνο που αφορά την ποινική δίωξη. Σύμφωνα με την Frontex, οι δουλέμποροι έχουν συχνά διασυνδέσεις με το οργανωμένο έγκλημα στην Ευρώπη, μεταξύ άλλων με την ιταλική μαφία: «Η Ευρώπη θα πρέπει να εντείνει τις προσπάθειές της και στις δυο πλευρές της Μεσογείου για να αντιμετωπίσει τους δουλεμπόρους».

Αντιδράσεις

Δεν είναι λίγοι εκείνοι που αμφιβάλουν για την αποτελεσματικότητα του σχεδιαζόμενου εγχειρήματος. Ανάμεσά τους ακόμη και ο Γ.Γ. του ΟΗΕ Μπαν Κι Μουν, ο οποίος προειδοποίησε για τον κίνδυνο να χάσουν οι ψαράδες στις λιβυκές ακτές τα βασικά εργαλεία διαβίωσής τους σε περίπτωση επιθέσεων κατά πλοίων. Ενδεχομένως μάλιστα να αναγκάζονταν στη συνέχεια να συνεργαστούν ακόμη πιο στενά με τους δουλεμπόρους. Μιλώντας προς την εφημερίδα Malta Times ο δήμαρχος της Τρίπολης Μαχντί αλ Χαράτι υπογράμμισε ότι στις ακτές από όπου ξεκινούν τα δουλεμπορικά, ζουν γυναίκες και παιδιά: «Ακόμη κι αν πλήττουν μόνον τα πλοία, ποιο θα είναι το αποτέλεσμα; Οι δουλέμποροι θα μεταφέρουν απλώς αλλού τις δραστηριότητές τους».

Εκπρόσωπος της Διεθνούς Αμνηστίας τόνιζε προ ημερών στην Τρίπολη ότι οι άνθρωποι επιβιβάζονται στα πλοιάρια για να αποφύγουν τις απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης και ανομίας στη Λιβύη. Σε περίπτωση που αποκοπούν οι δρόμοι προς την Ευρώπη τότε οι πρόσφυγες θα πέσουν εκεί θύματα εκμετάλλευσης. Το ζητούμενο, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι να υπάρξουν νόμιμες οδοί που θα οδηγούν στην Ευρώπη.

Και η ΕΕ βέβαια αντιλαμβάνεται ότι η καταπολέμηση των δουλεμπόρων αποτελεί ένα πολύ μικρό μέρος ενός πολυσύνθετου παζλ. «Θα πρέπει να παραδεχθούμε και να αναγνωρίσουμε ότι το μεταναστευτικό κύμα δεν θα κοπάσει τόσο εύκολα. Το τόξο της κρίσης που περιβάλλει την Ευρώπη, θα συνεχίσει να φέρνει πρόσφυγες. Η σταθεροποίηση της κατάστασης μπορεί να γίνει μόνον σε μακροπρόθεσμη βάση. Γι΄ αυτό θα πρέπει να μεταβούμε από την κατάσταση εκτάκτου ανάγκης σε μακροπρόθεσμες, διαρθρωτικές λύσεις» επισημάινει ο Δημήτρης Αβραμόπουλος..

Στο πλαίσιο αυτό η Κομισιόν παρουσιάζει σήμερα Τετάρτη ένα σύστημα ποσόστωσης για την προώθηση διασωθέντων προσφύγων σε όλες τις χώρες της ΕΕ. Μεγάλη Βρετανία, Φινλανδία και μια σειρά χωρών της ανατολικής Ευρώπης πάντως αρνούνται κατηγορηματικά να δεχθούν περισσότερους πρόσφυγες.

Bernd Riegert / Κώστας Συμεωνίδης