Πώς φθάσαμε στην οικονομική κρίση;

Η ιστορία ξεκινάει στις 11 Σεπτεμβρίου του 2001. Ο τότε πρόεδρος της αμερικανικής Κεντρικής Τράπεζας Άλαν Γκρίνσπαν, μειώνει τα επιτόκια κατά 1% εξαιτίας του φόβου της ύφεσης. Όποιος αποταμιεύει είναι ανόητος, ήταν το σύνθημα της εποχής. Εκατομμύρια πατεράδες αποφάσισαν να ρίξουν τις οικονομίες τους στην αγορά ενός σπιτιού και να πάρουν ένα στεγαστικό δάνειο. Τα δάνεια ήταν φθηνά, η αξία των ακινήτων ανέβαινε, και τότε μπορούμε να πουλήσουμε το σπίτι και να βγούμε κερδισμένοι, ήταν η σκέψη. «Ήταν προφανές ότι οδηγούμασταν στη φούσκα των ακινήτων, που αργά ή γρήγορα θα έσκαγε και θα είχε σοβαρές συνέπειες», λέει ο οικονομολόγος Ντιν Μπέικερ, ο οποίος εργάζεται για το Κέντρο Οικονομικών και Πολιτικών Ερευνών στην Ουάσιγκτον.

Και η ιστορία συνεχίζεται με τις τράπεζες, οι οποίες ευχαρίστως δίνουν δάνεια, χωρίς οι ίδιες να διατρέχουν σχεδόν κανένα κίνδυνο: μετατρέπουν τις οφειλές των οικογενειαρχών σε αξιόγραφα και τα μοσχοπουλούν. Το 2007 ανεβαίνουν όμως οι τόκοι των δανείων και οι τιμές των ακινήτων πέφτουν. Πολλοί δεν είναι πια σε θέση να ξεπληρώσουν τα δάνειά τους.

Υπάρχουν και κερδισμένοι από την υπόθεση

Τον Μάρτιο του 2008 γίνεται πάταγος στην Wall Street: Αποκαλύπτεται ότι πολλά από αυτά τα αξιόγραφα στην πραγματικότητα δεν είχαν καμία αξία. Οι τράπεζες γίνονται δύσπιστες και δεν χορηγούν εύκολα πλέον δάνεια, αν και οι ίδιες κατέχουν 'τοξικά ομόλογα'. Τραπεζικοί κολοσσοί καταρρέουν. Η αμερικανική κυβέρνηση προσπαθεί να βοηθήσει, αλλά δεν στηρίζει την Lehman Brothers. Η εν λόγω επενδυτική τράπεζα πτωχεύει. Κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει όμως μόνο στις ΗΠΑ, παρόμοια τύχη έχουν και άλλες τράπεζες στη Γερμανία, τη Μεγάλη Βρετανία, τη Δανία κτλ.

Ο Αμερικανός τότε πρόεδρος Τζωρτζ Μπους στηρίζει τη δική του οικονομία με 700 δις δολάρια. Η καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ προσπαθεί να κατευνάσει τους καταθέτες: «Διαβεβαιώνουμε τους καταθέτες ότι οι επενδύσεις τους είναι σίγουρες. Εγγυητής για αυτό είναι η γερμανική κυβέρνηση».

Η Ισλανδία κρατικοποιεί τρεις τράπεζές της, ενώ το οικονομικό σύστημα της χώρας καταρρέει. Οι κεντρικές τράπεζες συμφωνούν και στηρίζουν οικονομικά τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Παράλληλα μειώνονται τα επιτόκια από την ΕΚΤ, ενώ η αμερικανική Κεντρική Τράπεζα ακολουθεί σχεδόν μηδενική πολιτική επιτοκίων. Το οικονομικό σύστημα φαίνεται να σώθηκε με τη διαφορά ότι οι συνέπειες άρχισαν να φαίνονται στην πραγματική οικονομία και κυρίως στην αυτοκινητοβιομηχανία.

Παράλληλα πλήττονται σοβαρά οι οικονομίες των χωρών. Υπολογίζεται ότι από την κρίση περισσότερο από όλες επλήγησαν οι οικονομίες των χωρών της ανατολικής Ευρώπης. Αντίθετα υπάρχουν και κερδισμένοι από την υπόθεση και αυτοί φαίνεται να είναι η Κίνα, η Ινδία και η Βραζιλία. Όσον αφορά τέλος για τις προγνώσεις για το 2010 υπάρχουν κάποια θετικά δείγματα ανάκαμψης. Παρόλα αυτά οι οικονομικοί αναλυτές δεν μπορούν να πουν με βεβαιότητα ότι τα χειρότερα πέρασαν.

Jutta Wasserab / Μαρία Ρηγούτσου

Υπεύθ. σύνταξης: Βιβή Παπαναγιώτου