Πότε είναι θεμιτή η κρατική υπερχρέωση;

Οι οικονομολόγοι ωστόσο υποστηρίζουν ότι η κρατική υπερχρέωση έχει έναν ιδιαίτερο ρόλο στην οικονομία. Όπως εξηγεί ο καθηγητής Γκούσταβ Χορν, επικεφαλής του Ινστιτούτου Μακροοικονομίας και Οικονομικής Ανάπτυξης του Ιδρύματος Hans-Böckler:

"Η ανάληψη χρεών μπορεί να βοηθήσει για παράδειγμα όταν η ανάπτυξη είναι πολύ χαμηλή και οι ιδιώτες δεν επενδύουν και δεν καταναλώνουν, τότε το κράτος μπορεί να παρέμβει μέσω του δανεισμού. Παίρνοντας τρόπον τινά τη θέση των ιδιωτών, επενδύει και καταναλώνει και δίνει ώθηση στην ανάπτυξη της οικονομίας. Έτσι στέλνει το μήνυμα ότι και οι ιδιώτες θα πρέπει και πάλι να επενδύσουν και να καταναλώσουν. Με τον τρόπο αυτό αποφεύγει ακόμη μεγαλύτερη επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης και αύξηση της ανεργίας".

Χρέη…για την αντιμετώπιση κρίσεων;

Η ανάληψη νέων χρεών ειδικά σε εποχές κρίσης είναι ένα οικονομικό εργαλείο, το οποίο αξιοποιούν σήμερα πολλές χώρες, λέει ο ειδικός.

Τις απόψεις του καθηγητή συμμερίζεται και ο ιστορικός της οικονομίας Βέρνερ Αμπελσχάουζερ. Κυρίως οι μακροπρόθεσμες κρατικές επενδύσεις στις υποδομές καθώς και οι επενδύσεις σε εκπαιδευτικά ιδρύματα θα έπρεπε να γίνονται μέσω δανείων γιατί: "η επένδυση του κράτους στο μέλλον, και ειδικά στην παρούσα φάση στην εκπαίδευση, είναι υποχρέωσή του".

Το κράτος μπορεί λοιπόν να ανταποκριθεί μέσω της ανάληψης δανείων που προϋποθέτουν την έκδοση ομολόγων. Πρόκειται για αξιόγραφα με εγγυημένα επιτόκια, που - υπό κανονικές συνθήκες - συγκαταλέγονται στις πιο ασφαλείς επενδύσεις.

Σε βάρος των επόμενων γενεών;

Οι ειδικοί δεν συμφωνούν πάντως με τον συνήθη ισχυρισμό ότι η ανάληψη νέων χρεών γίνεται σε βάρος των επομένων γενεών: "Οι οικονομολόγοι", λέει ο ιστορικός της οικονομίας, "δεν καταλαβαίνουν αυτά τα επιχειρήματα. Γιατί απλά δεν μπορείς να μεταθέσεις βάρη στο μέλλον. Δεν γίνεται. Κάθε γενιά ζει από το εθνικό προϊόν που παράγει και αυτό δεν μετατίθεται".

Ο καθηγητής Γκούσταβ Χορν συμφωνεί απόλυτα: "Πρόκειται για λανθασμένη εικόνα. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η τοκοχρεωλυτική δόση και τα επιτόκια πρέπει να πληρωθούν από την επόμενη γενιά. Είναι όμως μόνον η μια όψη. Η άλλη δείχνει ότι τα ομόλογα κληροδοτούνται. Δεν κληρονομείς μόνον τα χρέη αλλά και την περιουσία. Και αυτό ωφελεί την επόμενη γενιά".

Η γερμανική ρήτρα χρεών

Βάσει του άρθρου 115 του γερμανικού συντάγματος η υπερχρέωση επιτρέπεται μόνον για να "αποφευχθεί ο κίνδυνος διατάραξης της οικονομικής ισορροπίας". Η διατύπωση αυτή άφηνε πάντοτε μεγάλα περιθώρια ερμηνείας, σημειώνει ο οικονομολόγος Βίνφριντ Φουστ από το Ινστιτούτο της Γερμανικής Οικονομίας. Οι περισσότεροι πολιτικοί υποστήριζαν και υποστηρίζουν ότι βάσει του συντάγματος η ανάληψη νέων, μεγαλύτερων χρεών, επιτρέπεται όταν δεν υπάρχει οικονομική ισορροπία. "Οικονομική ισορροπία όμως", σύμφωνα με τον ειδικό, "δεν είχαμε ποτέ. Έτσι λειτουργούσε πάντοτε ως λευκή επιταγή για την ανάληψη νέων χρεών".

Μείωση του χρέους ίσον μείωση νέου δανεισμού;

Υπάρχει όμως και μια παρεξήγηση, λέει ο κ. Φουστ. Πολιτικοί όλων των κομμάτων λένε συχνά ότι η μείωση των χρεών είναι ο σημαντικότερος στόχος. Μόνον που στην πραγματικότητα εννοούν τη μείωση του νέου δανεισμού και αυτό δεν το γνωρίζουν οι περισσότεροι πολίτες:

"Στη Γερμανία όποια κυβέρνηση και να έρθει προσφεύγει στο συνταγματικό δικαστήριο εναντίον της προηγούμενης εξαιτίας υπέρβασης του ορίου δανεισμού. Έχει γίνει πλέον παιχνίδι. Επίσης σε κάθε κοινοβουλευτική περίοδο τα χρέη αυξάνονται, άλλοτε λιγότερο κι άλλοτε περισσότερο. Ποτέ όμως δεν είχαμε μείωση των χρεών στη Γερμανία. Οι πολιτικοί μιλούν για μείωση, αλλά εννοούν την επιβράδυνση του νέου δανεισμού".

Οι πολιτικοί, σύμφωνα με τους ειδικούς, δεν θα πρέπει να ξεχνούν τον χρυσό κανόνα: "νέα χρέη μόνον για βιώσιμες επενδύσεις…"

Klaus Ulrich / Κώστας Συμεωνίδης

Υπεύθ. σύνταξης: Βιβή Παπαναγιώτου