Ποιός φοβάται πια τη Γερμανία;
13 Σεπτεμβρίου 2010
Στους έντεκα μήνες που μεσολάβησαν από την πτώση του Τείχους έως την επανένωση, πολλά έπρεπε να γίνουν για να ξεπεράσουν τις αμφιβολίες τους η σοβιετική ηγεσία, αλλά και πολλοί από τους Ευρωπαίους εταίρους της Γερμανίας. Χρειάστηκαν υποσχέσεις οικονομικής βοήθειας και παραχωρήσεις στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για να πειστούν η πρωθυπουργός της Βρετανίας Μάργκαρετ Θάτσερ και ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Μιτεράν. Σήμερα πάντως οι Γάλλοι έχουν αποδεχθεί πλέον την ενωμένη και μεγαλύτερη Γερμανία, εκτιμά ο Γάλλος συγγραφέας και πολιτικός επιστήμων Άλφρεντ Γκρόσσερ.
«Τα αισθήματα απέναντι στη Γερμανία είναι πλέον φυσιολογικά, όπως είναι και απέναντι στην Αγγλία ή στις Ηνωμένες Πολιτείες», λέει ο Γάλλος συγγραφέας. Το δείχνουν σχεδόν όλες οι δημοσκοπήσεις. Ήταν φυσιολογικό να γίνει η επανένωση. Στη Γαλλία σήμερα ελάχιστοι διανοούμενοι βλέπουν με δυσπιστία τη Γερμανία, αλλά για παράδειγμα έχω υπόψη μου έναν, ο οποίος εξακολουθεί να φοβάται ότι οι Γερμανοί θα επιχειρήσουν και πάλι επέκταση προς Ανατολάς…»
Μία ενωμένη Γερμανία σε μία ισχυρή Ευρώπη
Ο Χέλμουτ Κολ δεν κουραζόταν να επαναλαμβάνει ότι η Γερμανία δεν θα επιστρέψει στο παρελθόν, αλλά θα στηρίξει την Ευρώπη του μέλλοντος, συνεισφέροντας στην ενοποίηση, στο ευρώ και στην ένταξη των χωρών της ανατολικής Ευρώπης. Στο Βέλγιο οι διαβεβαιώσεις είχαν αποτέλεσμα, θυμάται ο Ντιρκ Ρόχτους, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο πανεπιστήμιο της Αμβέρσας:
«Η ενοποίηση της Γερμανίας σηματοδοτεί και την ενοποίηση της Ευρώπης, αυτό ήταν σαφές», τονίζει ο Βέλγος καθηγητής. «Όσο για τον πόλεμο, υπήρχαν βέβαια οι ηλικιωμένοι που είχαν τις αναμνήσεις τους, αλλά οι περισσότεροι έβλεπαν την κατάσταση με νηφαλιότητα. Και βεβαίως έκαναν τον διαχωρισμό ανάμεσα στον γερμανικό λαό και στο τυραννικό καθεστώς που είχε μάλιστα εγκαθιδρύσει ανάλογο καθεστώς και στο Βέλγιο.»
Με μεγαλύτερη δυσπιστία αντιμετώπιζαν την επανένωση οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Η Τσεχία ανησυχούσε ότι θα αντιμετωπίσει έννομες αξιώσεις της Γερμανίας λόγω της εκδίωξης Γερμανών μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, θυμάται ο Ρόμπερτ Σούστερ, συνεργάτης του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων της Πράγας.
«Ο φόβος απέναντι στην ενωμένη Γερμανία διατηρήθηκε σε ολόκληρη τη δεκαετία του ενενήντα, μέχρι να υπογράψουν οι δύο χώρες κοινή διακήρυξη, στην οποία αναγνωρίζουν τις ανοιχτές πληγές της ιστορίας, αλλά δηλώνουν ότι στρέφουν το βλέμμα τους στο μέλλον. Μετά από αυτό, η ένταση άρχισε να αποκλιμακώνεται…»
Οι παρεξηγήσεις και η …διπλωματία του ποδοσφαίρου
Αντίστοιχη διακήρυξη έχει υπογραφεί με την Πολωνία, η οποία επέμεινε στην αναγνώριση του οριστικού χαρακτήρα των συνόρων κατά μήκος των ποταμών Όντερ και Νάισε και στη ρητή αποκήρυξη εδαφικών διεκδικήσεων. Σήμερα οι σχέσεις έχουν ομαλοποιηθεί, εκτιμά ο πρώην πρεσβευτής της Πολωνίας στη Γερμανία Γιάνους Ράιτερ.
«Σήμερα το μέγεθος της Γερμανίας δεν αποτελεί λόγο ανησυχίας. Βέβαια στις διμερείς σχέσεις δεν έχουν εκλείψει εντελώς οι εντάσεις και οι παρεξηγήσεις, αλλά για άλλους λόγους…», επισημαίνει ο Πολωνός διπλωμάτης.
Δηλαδή, κυρίως για οικονομικούς λόγους. Πάντως οι Γερμανοί παραδέχονται ότι ήταν αδικαιολόγητος ο φόβος για το φθηνό εργατικό δυναμικό από την Πολωνία ή για ενδεχόμενη αύξηση της εγκληματικότητας μετά το άνοιγμα των συνόρων. Σιγά-σιγά τα στερεότυπα καταρρέουν.
Αυτό συμβαίνει και με τον πιο βόρειο γείτονα της Γερμανίας, τη φιλήσυχη Δανία. Παραδοσιακά για τους Δανούς η Γερμανία δεν ήταν παρά ο άνετος αυτοκινητόδρομος που πηγαίνει στην ηλιόλουστη Ιταλία. Όμως οι δύο λαοί ήρθαν πιο κοντά μετά το Μουντιάλ του 2006, υποστηρίζει ο Δανός συγγραφέας Κνουντ Ρόμερ.
«Για πολλά χρόνια οι Δανοί, όπως και οι περισσότεροι λαοί στην Ευρώπη, θεωρούσαν τη Γερμανία αποδιοπομπαίο τράγο. Νομίζω όμως ότι όλα άλλαξαν με το παγκόσμιο κύπελλο ποδοσφαίρου του 2006 που έγινε στη Γερμανία. Εκεί συνειδητοποίησα για πρώτη φορά ότι ο πόλεμος τελείωσε! Και σε όλα τα ματς οι Δανοί υποστήριζαν τους Γερμανούς… »
Bernd Riegert / Γιάννης Παπαδημητρίου
Υπεύθ. σύνταξης: Σπύρος Μοσκόβου