Ποιος θα καλύψει το αμερικανικό κενό στη διεθνή σκηνή;
1 Φεβρουαρίου 2013
Τον αμερικανό αντιπρόεδρο Τζο Μπάιντεν υποδέχθηκε σήμερα στο Βερολίνο η Άγκελα Μέρκελ. Ο αμερικανός επισκέπτης θα μεταβεί στη συνέχεια στο Μόναχο προκειμένου να συμμετάσχει στην Διάσκεψη για την Ασφάλεια. Εκεί ο Τζο Μπάιντεν θα αναφερθεί στις μεγάλες γεωπολιτικές προκλήσεις και στην ανάγκη ενίσχυσης των διατλαντικών σχέσεων. Ωστόσο και ο ίδιος γνωρίζει ότι η Ουάσιγκτον περιορίζει βαθμηδόν τον παγκόσμιο ρόλο της για να στραφεί στα δικά της προβλήματα. Έτσι παρά τους όρκους αιώνιας αφοσίωσης στην διατλαντική ευθύνη, πίσω από τις κλειστές πόρτες το κεντρικό μήνυμα του Μπάιντεν θα είναι η ανακατονομή των βαρών σε έναν «μπερδεμένο κόσμο», παρατηρεί σε σχόλιο του στο Spiegel-Online ο Γκρέγκορ-Πέτερ Σμιτς.
«Ένα κουρασμένο έθνος»
Σύμφωνα με το γερμανό αναλυτή το «αναντικατάστατο έθνος», όπως αποκαλεί τις ΗΠΑ η αμερικανίδα πρώην υπουργός Εξωτερικών Μαντλίν Ολμπράιτ, δεν είναι σήμερα παρά ένα «κουρασμένο έθνος». Είναι μια παγκόσμια δύναμη που έπαψε να κοιτάζει προς το Αφγανιστάν ή την Εγγύς Ανατολή και προτιμά να στρέψει το ενδιαφέρον της στο εσωτερικό μέτωπο.
Η εξέλιξη αυτή δεν συνιστά κεραυνό εν αιθρία. Οι πρώτες ενδείξεις αναδίπλωσης της Ουάσιγκτον είχαν καταγραφεί πριν από την 11 Σεπτεμβρίου του 2001. Όμως ο «πόλεμος κατά της τρομοκρατίας» που μεσολάβησε οδήγησε τους Αμερικανούς σε αναθεώρηση της ατζέντας. Μολονότι ο «ψυχρός πόλεμος» είχε παρέλθει, οι ΗΠΑ υποχρεώθηκαν να δαπανήσουν εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια για την ενίσχυση του οπλοστασίου τους. Εκατοντάδες χιλιάδες αμερικανοί στρατιώτες μετείχαν σε στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Μέση Ανατολή και την κεντρική Ασία. Μόνο το 2011 οι ΗΠΑ δαπάνησαν για εξοπλισμούς περισσότερα χρήματα από ό,τι οι 19 στρατιωτικές δυνάμεις που την ακολουθούν στην λίστα των μεγαλύτερων στρατιωτικών δαπανών. Οι υπέρογκες στρατιωτικές δαπάνες είναι ένας από τους κυριότερους λόγους της εκτίναξης στα 16 τρισεκατομμύρια του δημοσίου χρέους της χώρας.
«Η ευημερία των Αμερικανών είναι σημαντικότερη από το καλό του κόσμου»
Σε αυτά τα συμφραζόμενα, το μήνυμα από τον Μπαράκ Ομπάμα που κομίζει Τζο Μπάιντεν στην Διάσκεψη του Μονάχου για την Ασφάλεια είναι: «Enough». Το διατύπωσε με τον δικό του τρόπο ο αμερικανός πρόεδρο κατά την ανάληψη των καθηκόντων του μετά την πανηγυρική ορκωμοσία του: «Μια δεκαετία πολέμου οδηγείται τώρα στο τέλος της». Αυτή τη φορά ο νομπελίστας πρόεδρος δεν μίλησε για τον στόχο «ενός καλύτερου κόσμου», αλλά για την ανάγκη «μιας καλύτερης Αμερικής». Αναφέρθηκε στο μεταναστευτικό, τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων και την άμβλυνση της κοινωνικής ανισότητας. Και όπως παρατηρεί ο Γκρέγκορ-Πέτερ Σμιτς, οι διχασμένοι Αμερικανοί συμφωνούν σήμερα σε ένα αξίωμα: «Η ευημερία των Αμερικανών στην παρούσα φάση είναι σημαντικότερη από το καλό του κόσμου».
Ακόμη και η επιλογή του Τσακ Χέιγκελ για το αξίωμα του υπουργού Άμυνας εξυπηρετεί την αμερικανική αναδίπλωση. Ο Χέιγκελ συμμερίζεται την αρχή του Ομπάμα: «leading from behind», την οποία εφαρμόζει σήμερα ο αμερικανός πρόεδρος στο Μαλί, αφήνοντας την πρωτοβουλία στους Γάλλους.
Ωστόσο, το μεγάλο ερώτημα που προκύπτει από την διεθνή υποχώρηση των ΗΠΑ δεν έχει ακόμη απαντηθεί: Ποιος θα καλύψει το αμερικανικό κενό στη διεθνή σκηνή.
«Η Κίνα είναι απασχολημένη με την οικονομική της ανάπτυξη…, η Ευρώπη δεν μπορεί και οι Αμερικανοί δεν θέλουν άλλο», καταλήγει ο Γκρέγκορ-Πέτερ Σμιτς.
Σταμάτης Ασημένιος, spiegel-online, dpa
Υπεύθ. Σύνταξης: Μαρία Ρηγούτσου