Πέθανε ο συγγραφέας Μάρτιν Βάλζερ (1927-2023)

Πρωτοποριακός, ερειστικός, φιλόδοξος, αμφιλεγόμενος. Αυτοί είναι κάποιοι μόνο από τους χαρακτηρισμούς που θα μπορούσαν να αποδοθούν στον Γερμανό συγγραφέα Μάρτιν Βάλζερ. Αυτό πάντως που είναι αδιαμφισβήτητο είναι ότι ανήκει στους σημαντικότερους σύγχρονους συγγραφείς. Τα βιβλία του διαβάζονται σε όλο τον κόσμο και έχουν μεταφραστεί σε πάρα πολλές γλώσσες, ανάμεσά τους και στα ελληνικά. Ενδεικτικά να αναφέρουμε μόνο κάποιους τίτλους: «Δρυς και κουνέλια αγκόρα: Ένα γερμανικό χρονικό», «Αφηνιασμένο άλογο», «Ανεπίδοτα γράμματα», «Η υπεράσπιση της παιδικής ηλικίας», «Ο θάνατος ενός κριτικού», «Η στιγμή του έρωτα».

Γεννήθηκε στις 24 Μαρτίου του 1927 και μεγάλωσε στο Βάσενμπουργκ, ένα μικρό χωριό 700 κατοίκων. Ο πατέρας του διατηρούσε μια ταβέρνα και η μητέρα του ήταν μια αυστηρή Καθολική, η οποία πότε-πότε τους τις «έβρεχε» με την κουτάλα. Ο πατέρας του, ένας παθιασμένος αναγνώστης, ο οποίος αγαπούσε να παίζει πιάνο, πέθανε όταν ο μικρός Μάρτιν ήταν μόλις δέκα ετών.

Η μητέρα του προσεχώρησε το 1932 στο Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα. Οι Ναζί ήταν καλοί πελάτες και δεν έπρεπε να τους χάσει. Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος βρίσκει τον Βάλζερ να υπηρετεί στη Βέρμαχτ. Ποτέ δεν του άρεσε να μιλάει για εκείνη την περίοδο, ούτε και για την περίοδο της αιχμαλωσίας του από τους Αμερικανούς.

Από το 1947 αρχίζει να σπουδάζει πυρετωδώς. Ιστορία, λογοτεχνία και φιλοσοφία ήταν οι τομείς που αγαπούσε.

Στήριξη στους Σοσιαλδημοκράτες

Το πρώτο του κείμενο δημοσίευσε η εφημερίδα Frankfurter Rundschau. Παράλληλα έκανε διδακτορικό πάνω στον Κάφκα και το 1953 έγινε μέλος της θρυλικής λογοτεχνικής ένωσης «Ομάδα 47», που προωθούσε μια μεταπολεμική λογοτεχνία απελευθερωμένη από το εθνικοσοσιαλιστικό μίασμα.

Η πολιτική τον ενδιέφερε πάντοτε και τη δεκαετία του 1970 υποστήριξε τον Βίλυ Μπράντ. Στις αρχές του 1980 διατύπωσε πιο ‘εθνικές’ θέσεις. Τάχθηκε υπέρ της επανένωσης των δυο Γερμανιών. Συγγραφικά γνώρισε μια απίστευτη ανοδική πορεία. Τιμήθηκε με πολλά βραβεία και το 1998 του απονεμήθηκε το διάσημο Βραβείο Ειρήνης των Γερμανών Εκδοτών.

Κατηγορίες για αντισημιτισμό

Στην ευχαριστήρια ομιλία του είχε κάνει τότε λόγο για την «εκμετάλλευση του Άουσβιτς». Η συνεχής υπενθύμιση της εξόντωσης των Εβραίων «έχει ως αποτέλεσμα να το συνηθίζουμε», είχε πει προκαλώντας σωρεία αντιδράσεων.

Ακόμα μεγαλύτερες ήταν οι αντιδράσεις όταν το 2002 κυκλοφόρησε το μυθιστόρημα με τον τίτλο «Ο θάνατος ενός κριτικού», το οποίο αναφέρεται στον διασημότερο τότε Γερμανό κριτικό λογοτεχνίας Μαρσέλ Ράιχ Ρανίτσκι, Εβραίο και επιζήσαντα του Ολοκαυτώματος. Ο Βάλζερ κατηγορήθηκε για αντισημιτισμό και πολλές διαλέξεις του ματαιώθηκαν σε ολόκληρη τη χώρα.  Τα επόμενα χρόνια θα ασχοληθεί στα κείμενα του με το εθνικοσοσιαλιστικό παρελθόν της Γερμανίας.

Ο Μάρτιν Βάλζερ συνέγραψε περισσότερα από 60 βιβλία και είναι αναμφισβήτητα μαζί με τον Γκύντερ Γκρας και τον Χάινριχ Μπελ από τους πιο γνωστούς μεταπολεμικούς Γερμανούς συγγραφείς.

Επιμέλεια: Μαρία Ρηγούτσου