Ο δύσκολος δρόμος προς την Ευρώπη

Η χορήγηση καθεστώτος υποψήφιας προς ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση χώρας στη Σερβία θεωρείται βέβαιη μετά τη συμφωνία που επετεύχθη στο διάλογο Πρίστινας – Βελιγραδίου για την εκπροσώπηση του Κοσόβου στους περιφερειακούς θεσμούς. Η συμφωνία προβλέπει ότι σε μελλοντικές διασκέψεις το Κόσοβο θα εκπροσωπείται ως «Κόσοβο» και όχι ως «Δημοκρατία του Κοσόβου» και πως θα μπορεί να προχωρά στη σύναψη συμφωνιών.

Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η Σερβία αναγνωρίζει την ανεξαρτησία του Κοσόβου. Σε διεθνείς διαπραγματεύσεις το όνομα του Κοσόβου θα συνοδεύεται από έναν αστερίσκο που θα παραπέμπει σε υποσημείωση και όπου θα αναφέρεται ότι «η επιγραφή αυτή δεν προδικάζει το καθεστώς του Κοσόβου και είναι σε συμφωνία με το ψήφισμα 1244 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και τη γνωμοδότηση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης για την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσόβου». Εκτός αυτού οι δυο πλευρές συμφώνησαν επίσης ως προς τεχνικά ζητήματα που αφορούν στη διαχείριση των διαβάσεων στα διοικητικά σύνορα Κοσόβου-Σερβίας.

Διχασμένοι οι Σέρβοι

Με τη συμφωνία αυτή η Σερβία έκανε ένα πολύ σημαντικό βήμα προς την ένταξή της στους κόλπους της ΕΕ. Πρόκειται για τον διακηρυγμένο στόχο της σερβικής κυβέρνησης που υποστηρίζεται από το μεγαλύτερο μέρος των πολιτικών δυνάμεων της χώρας. Παρόλα αυτά όμως ο ευρωσκεπτικισμός στη χώρα καλά κρατεί. Σύμφωνα με ορισμένες δημοσκοπήσεις το 49 % θα ψήφιζε κατά της ένταξης της Σερβίας στην ΕΕ. Θέση που εκφράζει και το Δημοκρατικό Κόμμα του πρώην πρωθυπουργού Κοστούνιτσα:

«Η Σερβία είναι σε κίνδυνο, αλλά η κυβέρνηση δεν ασχολείται με αυτό, δεν ασχολείται με το λαό που πεινάει. Ασχολείται μόνον με το ερώτημα εάν η ΕΕ –μετά τους τόσους εκβιασμούς και απειλές εναντίον της Σερβίας- δώσει τώρα το καθεστώς της υποψήφιας προς ένταξη χώρας. Η κυβέρνηση αυτή είναι έτοιμη να θυσιάσει τη Σερβία και τα εθνικά της συμφέροντα στο βωμό της υποψηφιότητάς της».

Ακόμη και υποστηρικτές της ευρωπαϊκής προοπτικής της χώρας όμως βλέπουν στην ένταξη της Σερβίας στην ΕΕ περισσότερο μια λύση ανάγκης παρά μια πραγματική και ουσιαστική προοπτική. Ο πρώην πρέσβης της Σερβίας στο Βερολίνο Πριμπίσεβιτς το διατυπώνει ως εξής:

«Εάν αναλογιστεί κανείς την αξιολύπητη καθημερινότητά μας, εάν αντιληφθεί κανείς ότι η Σερβία δεν μπορεί να επιλύσει μόνη της ούτε τα οικονομικά, αλλά ούτε και τα πολιτικά της προβλήματα, τότε είναι ανούσιο να μιλά κανείς για ένα διαφορετικό μέλλον της χώρας εκτός από εκείνο στους κόλπους της ΕΕ».

Μακρύς ο δρόμος

Η πορεία της Σερβίας προς τους κόλπους της ΕΕ έχει καθυστερήσει εξαιτίας του ζητήματος του Κοσόβου, αλλά και της ελλιπούς συνεργασίας με το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης για την πρώην Γιουγκοσλαβία. Παρότι η κυβέρνηση του Τζίντζιτς είχε παραδώσει ήδη το 2001 τον Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς στη Χάγη, χρειάστηκαν άλλα 10 χρόνια για να παραδοθούν οι Κάρατζιτς και Μλάντιτς. Μετά τη συμφωνία για το ζήτημα του Κοσόβου, φαίνεται πως ήρθη και το τελευταίο εμπόδιο.

«Σε αυτά τα τελευταία μέτρα που διανύει η Σερβία», είπε προ ημερών ο γερμανός υπ. Εξωτερικών Βεστερβέλλε, «θέλουμε να ενθαρρύνουμε τη χώρα να μην εγκαταλείψει. Ο στόχος είναι μπροστά της, είναι εφικτός και εμείς οι Γερμανοί στηρίζουμε μια σαφή, ευρωπαϊκή προοπτική της Σερβίας».

Οι τελική απόφαση αναμένεται να ληφθεί στην επικείμενη Σύνοδο Κορυφής. Και όπως εκτιμά ο σέρβος πολιτολόγος Νικόλα Γιοβάνοβιτς: «Θα ήταν σημαντικό για τη Σερβία να λάβει το στάτους της υποψήφιας χώρας. Γιατί εάν αναβληθεί εκ νέου η λήψη της απόφασης, τότε η Σερβία θα εξαφανιστεί για ένα μεγάλο διάστημα από την ευρωπαϊκή ατζέντα».

Με τη χορήγηση του καθεστώτος βέβαια δεν αλλάζει κάτι άμεσα ούτε για την ΕΕ, αλλά ούτε φυσικά για τη Σερβία. Πρόκειται περισσότερο για την αρχή ενός μακρύ και σίγουρα όχι εύκολου δρόμου.


Zoran Arbutina / Κώστας Συμεωνίδης

Υπεύθ. σύνταξης: Στέφανος Γεωργακόπουλος