Οι «περιπλανώμενοι» της πυρηνικής βιομηχανίας

Παραμένουν μονίμως σε καθεστώς «προσωρινής απασχόλησης» και παίρνουν ελάχιστα χρήματα για να φέρουν εις πέρας τις πιο επικίνδυνες αποστολές, ενώ μετακινούνται μονίμως σε όλη τη χώρα προς αναζήτηση εργασίας.

Για πρώτη φορά οι εργαζόμενοι του κλάδου ίδρυσαν ένα σωματείο αυτοβοήθειας και ετοιμάζουν προσφυγές εναντίον του γαλλικού ενεργειακού κολοσσού EDF. Ο δικηγόρος τους, Σεντρίκ ντε Ρομανέ, φέρει το παράδειγμα ενός εργαζόμενου, του Κριστιάν Βερονό, ο οποίος επί 25 χρόνια ήταν υπεύθυνος για εργασίες απολύμανσης σε πυρηνικά εργοστάσια και σήμερα υποφέρει από βαριάς μορφής καρκίνο του πνεύμονα. Ένα μέρος του πνεύμονα του έχει ήδη αφαιρεθεί. Μόλις το 2009 η πάθηση αναγνωρίστηκε ως επαγγελματική νόσος. Τώρα ο Βερονό κάνει αγωγή εναντίον του πρώην εργοδότη του, δηλαδή της EDF, θεωρώντας ότι δεν είχε λάβει επαρκή μέτρα προστασίας από την πυρηνική ακτινοβολία, όπως εξηγεί ο δικηγόρος Σεντρίκ ντε Ρομανέ.

«Ο Κριστιάν Βερονό ανήκει σε μία μικρή ομάδα τεχνικών, οι οποίοι επιτελούν ‘καταναγκαστική εργασία’ στην πυρηνική βιομηχανία. Αν και κάνουν όλες τις εργασίες συντήρησης, δεν έχουν προσληφθεί από την ίδια την EDF, αλλά από υπεργολάβους της. Και αυτό γιατί η EDF έχει αποφασίσει να μην χρησιμοποιεί δικούς της εργαζόμενους σε εργασίες που τους εκθέτουν σε υψηλή ακτινοβολία, αλλά να αναθέτει σε τρίτους τις εργασίες αυτές. Θα έχει τους λόγους της, τους οποίους δεν γνωρίζω», επισημαίνει ο Γάλλος δικηγόρος.

Τους λόγους αυτούς δεν θέλει να εξηγήσει ούτε η ίδια η EDF. Επανειλημμένα γραπτά αιτήματα για μία συνέντευξη έμειναν χωρίς απάντηση.

Ελλιπής νομοθεσία και προστασία

Η πρώτη νομοθετική ρύθμιση για την προστασία από την πυρηνική ακτινοβολία χρονολογείται από το 1967. Σήμερα οι ευρωπαϊκές οδηγίες ορίζουν ότι η επιβάρυνση ενός εργαζόμενου στην ατομική βιομηχανία δεν επιτρέπεται να ξεπεράσει τα 20 millisievert το χρόνο, τονίζει ο Σεντρίκ ντε Ρομανέ.

«Δυστυχώς σε αυτόν τον κλάδο οι εργοδότες αντί να κάνουν τα πάντα για να προστατεύσουν τους εργαζόμενους, εξακολουθούν να πιστεύουν ότι μία μικρή δόση ακτινοβολίας δεν βλάπτει. Λένε δηλαδή ότι μία μικρότερη δόση από την προβλεπόμενη, δεν είναι επιβλαβής για την υγεία. Όμως η περίπτωση του Κριστιάν Βερονό αποδεικνύει το αντίθετο», επισημαίνει ο ντε Ρομανέ.

Αλλαγή σκηνικού. Κοντά στο λιμάνι της Χάβρης ο Φιλίπ Μπιγιάρ υποδέχεται δύο συναδέλφους εργαζόμενους στους υπεργολάβους της ατομικής βιομηχανίας στα γραφεία του σωματείου. Πρόκειται για ένα σωματείο αλληλοβοήθειας που είχε ιδρυθεί το 2008. Οι τρεις τους θέλουν να συζητήσουν με ποιον τρόπο μπορούν να βοηθήσουν τον Κριστιάν Βερονό στην προσφυγή του εναντίον της EDF.

Όπως εξηγεί ο Φιλίπ Μπιγιάρ: «Πρέπει να κερδίσουμε οπωσδήποτε την υπόθεση, γιατί μία ευνοϊκή για τον Βερονό απόφαση θα ανάγκαζε τους εργοδότες του κλάδου να λάβουν πιο αποτελεσματικά μέτρα πρόληψης και προστασίας. Ίσως με μία ευνοϊκή απόφαση να συνειδητοποιούσαν και οι πολιτικοί μας ότι η πυρηνική βιομηχανία έχει κινδύνους και ότι πρέπει να διαθέσει μέρος από τα κέρδη της για την προστασία των εργαζομένων. Άλλωστε οι πιο επικίνδυνες εργασίες μπορούν να γίνουν και από ρομπότ».

Επισφαλής εργασία με χαμηλές αποδοχές

Το 80% της συντήρησης στα γαλλικά πυρηνικά εργοστάσια γίνεται από εργαζόμενους σε υπεργολάβους. Ταξιδεύουν διαρκώς, εργάζονται υπό πίεση και εισπράττουν μισθό πείνας για τη δουλειά που κάνουν: 1.400 ευρώ μεικτά. Κι όμως, στη Γαλλία εργάζονται σήμερα περίπου 30.000 δανεικοί και περιπλανώμενοι εργαζόμενοι της πυρηνικής βιομηχανίας.

Ένας από αυτούς είναι και ο οξυγονοκολλητής Ντομινίκ Σαμσόν. Σε μία επιθεώρηση ρουτίνας πριν από 4 χρόνια δέχθηκε υψηλή ποσότητα ακτινοβολίας. Ο εργοδότης του δεν του είχε δώσει τον απαραίτητο προστατευτικό εξοπλισμό. Ο Σαμσόν ζήτησε να αναγνωριστεί η πάθησή του ως εργατικό ατύχημα, αλλά εισέπραξε παντού άρνηση.

«Τις πρώτες 3 μέρες μετά το ατύχημα που ζητούσαν να κάνω κύκλο όταν περνάω από τους ειδικούς μετρητές, για να μη σημάνουν συναγερμό όταν μετρηθεί η ακτινοβολία μου. Τι να πω, με την ακτινοβολία που παίρνουμε είμαστε όλοι μας σαν κινητά πυρηνικά εργοστάσια. Μόνο ρεύμα δεν παράγουμε…».

Οι περισσότεροι από τους νομάδες της πυρηνικής βιομηχανίας δεν θέλουν να μιλήσουν δημοσίως για τα προβλήματά τους. Είναι και αυτός ένας λόγος που τους αποκαλούν «αόρατους», υποστηρίζει η κοινωνιολόγος Αννυ Τεμπώ Μονύ, η οποία από τη δεκαετία του ογδόντα μελετά τις επισφαλείς συνθήκες εργασίας του κλάδου. Η ανάθεση εργασιών συντήρησης σε υπεργολάβους αποτελεί πλέον συνήθη πρακτική και στην Ιαπωνία, τη Γερμανία και τη Σουηδία, εκτιμά η Τεμπώ-Μονύ. Μάλιστα στη Γαλλία οι υπεργολάβοι αναθέτουν ένα μέρος των εργασιών σε άλλους υπεργολάβους, με αποτέλεσμα η ευθύνη να διαχέεται και οι έλεγχοι να γίνονται όλο και πιο δύσκολοι.

Suzanne Krause/Γιάννης Παπαδημητρίου

Υπεύθ. σύνταξης: Άρης Καλτιριμτζής