Οι γυναίκες του Βάγκνερ

«Η μουσική είναι γυναίκα», διαπιστώνει ο Βάγκνερ στο σύγγραμμά του «Όπερα και Δράμα». «Ο οργανισμός της είναι οργανισμός που γεννάει, αλλά δεν δημιουργεί». Μόνο όταν γονιμοποιηθεί με τη σκέψη του ποιητή, μόνο τότε μπορεί η μουσική να φανερώσει την «πραγματική, ζωντανή μελωδία».

Η τέχνη και η προσωπική ζωή του Βάγκνερ ήταν πάντα στενά συνδεδεμένες. Γι’ αυτό και οι μεταγενέστεροι θεωρούν όχι μόνο τους γυναικείους ρόλους των έργων του, αλλά και τις γυναίκες στην πραγματική του ζωή, πλάσματα που υπάρχουν για να υπηρετούν τον άντρα με αυταπάρνηση.

Μίνα, η πρώτη γυναίκα

Η Μίνα Πλάνερ, πετυχημένη ηθοποιός τότε, υπήρξε 30 χρόνια παντρεμένη με τον συνθέτη. Ένας γάμος, που ταλαιπωρήθηκε από εξωσυζυγικές σχέσεις και οικονομικά προβλήματα, τα οποία εντάθηκαν εξαιτίας του πολυτελούς τρόπου ζωής που έκανε ο Βάγκνερ. Η Μίνα ακλουθούσε τον σύζυγό της κάθε φορά που εκείνος άλλαζε τόπο διαμονής. Ήταν η μητρική φιγούρα, που φρόντιζε τον Βάγκνερ, η οποία όμως δεν στάθηκε πνευματικά αντάξιά του. Ωστόσο η δημοσιογράφος Ντόροτε Ρίμερ επισημαίνει ότι πρέπει να υπήρχε μια πιο έντονη σχέση μεταξύ των συζύγων. Περισσότερα από 400 γράμματά τους έχουν διασωθεί.

«Αργότερα ο Βάγκνερ χαρακτήρισε το γάμο του νεανική επιπολαιότητα, συγχρόνως όμως φέρεται να είχε πει ότι δεν θα μπορούσε να ζήσει χωρίς τη Μίνα» λέει η Ρίμερ. «Μαζί της πάντως συνέθεσε όλες τις Όπερες πλην της Πάρσιφαλ.»

Ματθίλδη, η μούσα

Στο πρόσωπο της Ματθίλδης Βέζεντονκ, σύζυγος ενός μαικήνα του Βάγκνερ, ο συνθέτης βρήκε την αδελφή ψυχή του, η οποία τον ενέπνεε στο έργο του. «Η μούσα του Βάγκνερ έπαιξε σημαντικό ρόλο στη δημιουργία του έργου του «Ο χρυσός του Ρήνου», εξηγεί ο Ντέτλεφ Γκίζε, δραματουργός στην κρατική όπερα του Βερολίνου. Ο συνθέτης της αφιέρωσε την εισαγωγή στη «Βαλκυρία» και εμπνεύστηκε από την παράλληλη σχέση του, την όπερα «Τριστάνος και Ιζόλδη». Παρ’ αυτά ο Ότο Βέζεντονκ συνέχισε να τον στηρίζει και στα σχέδιά του να χτίσει την όπερα του Μπαϊρόιτ.

Κόζιμα, η κυρία του «Πράσινου Λόφου»

Μετά το τέλος των σχέσεών του με την Μίνα και τη Ματθίλδη, ο Βάγκνερ έστρεψε το ενδιαφέρον του στην παντρεμένη Κόζιμα φον Μπίλοβ. Μαζί απέκτησαν τρία παιδιά πριν το γάμο τους και απαλλάχτηκαν από τα οικονομικά προβλήματα, χάρη στην στήριξη του βασιλιά Λουδοβίκου Β’ της Βαυαρίας.

Μετά το θάνατο του Βάγκνερ το 1883, η Κόζιμα ανέλαβε τη διοίκηση του Φεστιβάλ στον «πράσινο λόφο» μέχρι το 1906. Σε αυτό το διάστημα το Μπαϊρόιτ εξελίχθηκε σε πόλο έλξης της καλής κοινωνίας. Ο Βάγκνερ δεν είχε αφήσει διαθήκη και έτσι η Κόζιμα αφιέρωσε τη ζωή της στη μνήμη του μεγάλου συνθέτη.

Corina Kolbe / Αλεξάνδρα Κοσμά

Υπεύθ.σύνταξης: Μαρία Ρηγούτσου