Ναι ή όχι στην ανάρτηση του σταυρού στα σχολεία;

Μια 15ετής διένεξη πάλι επίκαιρη: ο λόγος για την ανάρτηση του σταυρού στα σχολεία και κατά πόσον συνάδει με τα συντάγματα των χωρών - μελών της ΕΕ και τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Η ιστορία είναι παλιά: Το 1995 το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας αποφάσισε ότι η ανάρτηση του σταυρού στις σχολικές αίθουσες της Βαυαρίας ήταν αντισυνταγματική και δεν σεβόταν τη ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης των μαθητών και των γονιών τους.

Όχι στο "γαλλικό μοντέλο";

Η πρόσφατη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα αναζωπύρωσε όμως τη συζήτηση για το θέμα. Κατ’ αρχήν η ιταλική πολιτεία αντέδρασε άμεσα και με οξείς τόνους στην απόφαση του δικαστηρίου, υπήρχαν σοβαρές αντιπαραθέσεις στο Ευρωκοινοβούλιο, οι πολυπληθείς καθολικοί σύλλογοι κινητοποιήθηκαν κατά της απόφασης και επιπλέον συσπειρώθηκαν 10 ευρωπαϊκά κράτη με καθολικό πληθυσμό και με επικεφαλής την Ιταλία έκαναν ένσταση στην απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.

Ο δικηγόρος των 10 χωρών που υπέβαλαν την ένσταση Γιόζεφ Βάιλερ είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Ν. Υόρκης και ανέβασε τους τόνους με τις δηλώσεις του τύπου «η απόφαση του δικαστηρίου ήταν ιδιαίτερα ακραία. Στην ουσία θέλουν να μας επιβάλλουν το γαλλικό μοντέλο όσον αφορά τη σχέση εκκλησίας και κράτους. Η κατάσταση είναι δραματική.»

Το γαλλικό μοντέλο παραπέμπει στον πλήρη διαχωρισμό κράτους και εκκλησίας και στην ουδέτερη συμπεριφορά του κράτους έναντι των θρησκευτικών πεποιθήσεων των πολιτών. Ο κ. Βάιλερ επιμένει ότι «ουδετερότητα δεν υπάρχει ούτε στο γαλλικό μοντέλο» επικαλούμενος ότι οι θρησκευόμενοι απαιτούν να είναι εμφανής ο ρόλος της θρησκείας στο δημόσιο βίο και σε δημόσιους χώρους. Και έφερε ως παράδειγμα την συμβίωση εκκλησίας και κράτους στη Βρετανία.

Οι εκπρόσωποι της ιταλικής κυβέρνησης μίλησαν πολωτικά στην ακροαματική διαδικασία της ένστασής τους. Εξέφρασαν την άποψη ότι πίσω από την προσφυγή κρύβονται οι άθεοι που επικαλούνται την ουδετερότητα του κράτους, οι οποίοι αρνούνται το δικαίωμα της θρησκευτικής συνείδησης, αν και το επικαλούνται. Υποστήριξαν επίσης ότι ο σταυρός είναι για την Ιταλία «ένα σιωπηλό σύμβολο», αλλά «και μέρος της εθνικής ταυτότητας της Ιταλίας. Αντιπροσωπεύει τις αρχές από τις οποίες διέπεται η ιταλική κοινωνία».

Είναι εποικοδομητική η ανάρτηση του σταυρού για τους δημοκρατικούς θεσμούς;

«Πρόκειται τελικά για την τυραννία της πλειοψηφίας έναντι της μειοψηφίας», ανταπάντησε η άλλη πλευρά, που προκάλεσε και το «όχι» στην ανάρτηση του σταυρού του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. «Το κοσμικό κράτος και ο σαφής χωρισμός εκκλησίας και κράτους δεν έχουν σχέση με τον αθεϊσμό, αλλά με μια υγιή δημοκρατική αντίληψη». Ο δικηγόρος των μηνυτών Ιταλός Νικολό Παολέτι υπογράμμισε ότι η ανάρτηση θρησκευτικών συμβόλων προκαλεί σύγχυση στους μαθητές: «Όταν στα κρατικά σχολεία υπάρχει ο σταυρός, οι μαθητές που ανατρέφονται με τη θεωρία του κοσμικού κράτους εξαναγκάζονται να ταυτίσουν το κράτος με την θρησκεία που εκπροσωπεί το σύμβολο του σταυρού και αισθάνονται αμέσως πως ανήκουν σε μια μειοψηφία.» Πόσο εποικοδομητικό είναι αυτό για το κράτος και τους δημοκρατικούς θεσμούς;

Η νέα τροπή που έλαβε η υπόθεση της ανάρτησης του σταυρού στις σχολικές αίθουσες προκαλεί την κοινή γνώμη και κυρίως δυσκολεύει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο στις διαβουλεύσεις του. Ποια θα είναι τελικά η απόφασή του είναι άγνωστο, το ίδιο και οι πρακτικές συνέπειες της όποιας απόφασής του. Κατά πόσον θα εφαρμοστεί δηλαδή ένα «ναι» ή ένα νέο «όχι» του δικαστηρίου στην ανάρτηση του σταυρού;

Sabine Hackländer/Βιβή Παπαναγιώτου

Υπεύθ. σύνταξης: Κώστας Συμεωνίδης