Νέος πατριωτισμός λόγω EURO

Και αυτό γιατί λόγω βεβαρημένου ιστορικού παρελθόντος, «δεν άρμοζε» να είναι κανείς περήφανος για τη Γερμανία. Όλα άλλαξαν με το Μουντιάλ του 2006 που διεξήχθη στη Γερμανία. Στο πρώτο παιχνίδι εναντίον της Κόστα Ρίκα οι παίκτες της Εθνικής τραγουδούσαν αγκαλιασμένοι τον εθνικό ύμνο της χώρας. Εκατοντάδες χιλιάδες που παρακολουθούσαν από τις τηλεοπτικές οθόνες, σε καταστήματα και πλατείες, έκαναν το ίδιο. Κάτι πρωτόγνωρο για τη Γερμανία.

Η ανακάλυψη του «αυθόρμητου» αυτού πατριωτισμού προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις, συζητήθηκε έντονα αλλά εντέλει επικροτήθηκε. Επιτέλους οι Γερμανοί είχαν ανακαλύψει το δρόμο προς μια συνετή και υγιή εθνική υπερηφάνεια, σχολίαζαν τότε οι αναλυτές. Από το 2006 το φαινόμενο αυτό επαναλαμβάνεται κάθε δυο χρόνια, σε κάθε μεγάλη ποδοσφαιρική διοργάνωση.

Επικίνδυνη η έκφραση της αφοσίωσης;

Το φαινόμενο απασχόλησε έρευνα της κοινωνικής ψυχολόγου Ντάγκμαρ Σεντίβι που συνομίλησε με γερμανούς φιλάθλους κατά τη διάρκεια των τριών τελευταίων διοργανώσεων. Το συμπέρασμά της; Οι περισσότεροι θέλουν απλώς να εκφράζουν την αφοσίωσή τους στην πατρίδα. Από την οπτική γωνία της κοινωνικής ψυχολογίας όμως αυτό είναι επικίνδυνο, όπως επισημαίνεται. Γιατί το να αισθάνεται κανείς υπερήφανος για την ομάδα του είναι άμεσα συνδεδεμένο με την υποτίμηση των άλλων.

Με τη διαπίστωση αυτή συμφωνεί και η έρευνα που πραγματοποίησε το πανεπιστήμιο του Μπίλεφελντ η οποία αποδεικνύει ότι μετά το Μουντιάλ του 2006 οι ερωτηθέντες είχαν υιοθετήσει μια πιο εθνικιστική αντίληψη των πραγμάτων από ότι σε προηγούμενες έρευνες.

Ο γερμανός αθλητικολόγος Ντίτχελμ Μπλέκινγκ πάντως εκτιμά ότι δεν θα πρέπει να υπερτιμούνται τα συμπεράσματα των ερευνών καθώς πρόκειται για μόλις δυο επιστημονικές έρευνες για το θέμα και αυτές δεν είναι ιδιαίτερα αντιπροσωπευτικές. Στην έρευνα του Μπίλεφελτν συμμετείχαν λιγότερα από 1.000 άτομα και εκεί αναφέρεται μάλιστα ότι η ποδοσφαιρική ευφορία «δεν ενίσχυσε ιδιαίτερα» την ξενοφοβία. Η διατύπωση αυτή, σύμφωνα με τον ειδικό, δείχνει ότι και οι ίδιοι οι επιστήμονες δεν οδηγούνται σε ασφαλή συμπεράσματα.

Το ίδιο ισχύει και για την έρευνα της Σεντίβι που μίλησε μόλις με μερικές εκατοντάδες ανθρώπων «που δεν ανταποκρίνονται στα 82 εκατομμύρια των πολιτών. Πρόκειται για μικρά κομμάτια της πραγματικότητας», επισημαίνει ο ειδικός.

Ωστόσο και ο αθλητικολόγος συμφωνεί με τη διαπίστωση της Σεντίβι ότι το 2006 η Γερμανία έζησε «μια ελεύθερη έκφραση του εθνικού στοιχείου». Ωστόσο η διαδικασία αυτή, σύμφωνα με τον ίδιο, δεν ξεκίνησε με το Μουντιάλ, αλλά ήδη το 1990 μετά την επανένωση: «Το 1998 ο συγγραφέας Μάρτιν Βάλσερ ζήτησε σε μια περίφημη ομιλία του να απαλλαγούμε από τα βάρη του παρελθόντος. Όλοι οι παρευρισκόμενοι είχαν σηκωθεί τότε όρθιοι και χειροκροτούσαν».

Αναδυόμενος εθνικισμός;

Με νηφαλιότητα αντιμετωπίζει το ζήτημα και ο Γιούργκεν Μίταγκ από την Γυμναστική Ακαδημία της Κολωνίας. «Οι εκδηλώσεις αυτές διοργανώνονται όλο και περισσότερο ως event και σε αυτά ταιριάζουν και τα εθνικά σύμβολα. Πίσω από αυτά όμως δεν κρύβεται κάποιος εθνικισμός, αλλά μια Γερμανία που ζει απλώς ένα μεγάλο πάρτι».

Μετά το πρόσφατο παιχνίδι εναντίον της Δανίας άγνωστοι εκφράστηκαν με ρατσιστικά σχόλια για τον Μεσούτ Οζίλ στο twitter, προκαλώντας την άμεση αντίδραση του γερμανού υπουργού Εσωτερικών. Όπως λέει ο κ. Μίταγκ όμως «υπάρχουν μεμονωμένες ομάδες που απλώς εκμεταλλεύονται το ποδόσφαιρο λόγω της τεράστιας κοινωνικής σημασίας του».

Ούτε ο αθλητικολόγος Μπλέκινγκ διακρίνει έναν αναδυόμενο εθνικισμό. Εξάλλου, όπως λέει, η ευφορία που προκαλεί μια μεγάλη αθλητική διοργάνωση, όπως το EURO, είναι συνήθως της στιγμής.


Arne Lichtenberg / Κώστας Συμεωνίδης

Υπεύθ. σύνταξης: Σταμάτης Ασημένιος