1. Μετάβαση στο περιεχόμενο
  2. Μετάβαση στο κύριο μενού
  3. Μετάβαση σε περισσότερους ιστοτόπους της DW

Μια ταινία για το Σμολένσκ

14 Σεπτεμβρίου 2016

Πριν από έξι χρόνια συνετρίβη στο Σμολένσκ της Ρωσίας το προεδρικό αεροσκάφος της Πολωνίας, στο οποίο επέβαινε ο τότε πρόεδρος Λεχ Καζίνσκι. Μία ταινία διερευνά τις συνθήκες της συντριβής και ρίχνει φως στην «αλήθεια».

https://p.dw.com/p/1K1ud
Εικόνα: Natalia Kolesnikova/AFP/Getty Images

Η Νίνα, δημοσιογράφος ενός πολωνικού τηλεοπτικού σταθμού, είναι η πρωταγωνίστρια της ταινίας «Σμολένσκ». Ετοιμάζει ένα ρεπορτάζ για την πτώση του προεδρικού αεροσκάφους της Πολωνίας το 2010, στο οποίο επέβαινε ο τότε πρόεδρος της χώρας Λεχ Καζίνσκι μαζί με 95 άλλους αξιωματούχους. Οι επίσημες ανακοινώσεις μιλούσαν τότε για ατύχημα. Ωστόσο η δημοσιογράφος καταλήγει μετά τις έρευνές της στο συμπέρασμα ότι η αεροπορική τραγωδία ήταν μια εσκεμμένη ενέργεια ενάντια στον πολωνό πρόεδρο. Πιθανόν να ήταν πράξη εκδίκησης του ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν για την υποστήριξη εκ μέρους του Καζίνσκι της Γεωργίας στον πόλεμο με την Ρωσία το 2008. Αυτό είναι συνοπτικά το σενάριο της ταινίας.

Αυτή την εκδοχή δέχεται και το κυβερνών στην Πολωνία κόμμα του Νόμου και Δικαιοσύνης (PiS). Την άποψή του ενισχύει και ο συμβολισμός της τοποθεσίας Σμολένσκ στη Ρωσία, όπου συνετρίβη το αεροσκάφος στις 10 Απριλίου του 2010. Σε κοντινή περιοχή είχαν δολοφονηθεί από του Σοβιετικούς το 1940 20.000 πολωνοί αξιωματικοί. Η λεγόμενη σφαγή του Κατίν αποτελεί εθνικό τραύμα για τους Πολωνούς και επιβαρύνει τις σχέσεις της χώρας με τη Ρωσία εδώ και δεκαετίες. Ο πολωνός πρόεδρος ταξίδευε εκεί το 2010 για να αποτίσει φόρο τιμής στους δολοφονημένους αξιωματικούς. Σήμερα ένας στους τέσσερις Πολωνούς, όπως και το κόμμα του Νόμου και της Δικαιοσύνης, θεωρεί ότι η συντριβή του αεροσκάφους στο ίδιο σχεδόν σημείο με τη σφαγή του 1940 δεν αποτελεί σύμπτωση.

Πορτραίτο του Λεχ Καζίνσκι
Πορτραίτο του Λεχ ΚαζίνσκιΕικόνα: DW/D.Pundy

Όπως δήλωσε στις εφημερίδες ο σκηνοθέτης της ταινίας Αντόνι Κράουζε, η επίσημη εκδοχή του ατυχήματος προσκρούει στους νόμους της φυσικής. Η ταινία δείχνει πώς το αεροσκάφος αρχικά άγγιξε τις κορυφές των δέντρων, στη συνέχεια όμως κομματιάστηκε λόγω έκρηξης. Σύμφωνα με την επίσημη εξήγηση, το αεροσκάφος συνετρίβη επειδή το φτερό του προσέκρουσε σε ένα δέντρο. Ωστόσο η δημοσιογράφος καταλήγει στο συμπέρασμα ότι άλλες αιτίες ήταν που οδήγησαν στην πτώση.

Υπήρξε εθνικός ήρωας ο Λεχ Καζίνσκι;

Σύμφωνα με τα πολωνικά μέσα ενημέρωσης ο ίδιος ο σημερινός επικεφαλής του κυβερνώντος κόμματος και δίδυμος αδελφός του νεκρού προέδρου, Γιάροσλαβ Καζίνσκι υπήρξε «σύμβουλος» στην παραγωγή της ταινίας. Μετά την πρεμιέρα του έργου, την οποία παρακολούθησαν επίσης ο πρόεδρος της Πολωνίας Αντρέι Ντούντα και η πρωθυπουργός Μπεάτα Σίντβο, ο Γιάροσλαβ Καζίνσκι μίλησε ενθουσιωδώς για μία παραγωγή «που αφηγείται την αλήθεια» και προέτρεψε κάθε Πολωνό «που επιθυμεί να γνωρίσει την αλήθεια» να δει την ταινία. Επίσης είπε «η αλήθεια θα πρέπει να γίνει δημόσια και κρατική» και να υπάρχει «στα σχολικά βιβλία».

Από τα γυρίσματα της ταινίας
Από τα γυρίσματα της ταινίαςΕικόνα: picture-alliance/dpa/EPA/L. Szymanski

Αυτές οι δηλώσεις έχουν ανησυχήσει ήδη δασκάλους και γονείς στην Πολωνία. Φοβούνται ότι τα σχολεία θα αναγκαστούν από την κυβέρνηση να πάνε στους κινηματογράφους για να δουν την ταινία. Ο Άρτουρ Ζιράφσκι, ένας νεαρός δάσκαλος ιστορίας από την Βαρσοβία, δημιούργησε μία πρωτοβουλία πολιτών που τάσσεται κατά της νέας αυτής κρατικής πολιτικής όσον αφορά την ιστορία. «Η ταινία "Σμολένσκ " αποτελεί μέρος μιας νέας πολιτικής, η οποία διαστρεβλώνει την πραγματικότητα και μετατρέπει τον πρόεδρο Λεχ Καζίνσκι σε εθνικό ήρωα» εξήγησε ο δάσκαλος στη DW. Ήδη επισήμως μιλά κανείς για τους «πεσόντες» και όχι για τους «νεκρούς» του Σμολένσκ.

Ωστόσο για τη διαστρέβλωση της αλήθειας μιλά και η ίδια η ταινία. Η δημοσιογράφος ανακαλύπτει πρόσωπα που διαθέτουν κρυφές πληροφορίες, είναι ωστόσο αναγκασμένα να σωπάσουν. Κάποια από αυτά εξαφανίζονται ή πεθαίνουν κάτω από ανεξακρίβωτες συνθήκες. Στο τέλος η ίδια η πρωταγωνίστρια καταρρέει, μόλις ανακαλύπτει πόσα ψέματα έχουν πει οι αρχές και τα μέσα ενημέρωσης για την υπόθεση Σμολένσκ.

Μαγκνταλένα Κβουσντς/ Δημήτρης Ελευθεράκης