Μια πετρελαϊκή υπερδύναμη σε ύφεση

Σε ύψος ενός χιλιομέτρου θα φτάνει μετά την ολοκλήρωσή του το 2019 ο Πύργος της Τζέντα στη Σαουδική Αραβία, αποτελώντας έτσι το ψηλότερο κτίριο του κόσμου. Ένα μεγαλεπήβολο σχέδιο από τη μεγαλύτερη χώρα της Αραβικής Χερσονήσου, η οποία βλέπει στο αρχιτεκτονικό αυτό έργο ένα σύμβολο της δύναμής της. Ωστόσο οι αριθμοί δεν επιβεβαιώνουν αυτή την αισιοδοξία: σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΔΝΤ το αραβικό κράτος θα καταφέρει το πολύ έως πέντε χρόνια να κρατήσει την οικονομία του στα σημερινά επίπεδα – από κει και ύστερα θα οικονομικά αποθέματα της χώρας θα αρχίσουν να εξαντλούνται.

Η παραπάνω πρόβλεψη αιτιολογείται με βάση την τιμή του πετρελαίου, η οποία εδώ κι έναν χρόνο ήταν καθηλωμένη ανάμεσα στα 40 και τα 50 δολάρια. Τελευταία ωστόσο έχει πέσει κάτω από τα 40 δολάρια, πιο χαμηλά από ποτέ τα τελευταία έξι χρόνια. Ως εκ τούτου η χώρα θα έχει αυτό το χρόνο έλλειμμα ύψους 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων, που αντιστοιχεί στο ένα πέμπτο των οικονομικών της επιδόσεων. Όσο για το 2016, το ΔΝΤ δεν προβλέπει βελτίωση της κατάστασης.

Αναγκαίες οι μεταρρυθμίσεις

Μία μελέτη της εταιρίας McKinsey, η οποία παρέχει καθοδήγηση σε θέματα οικονομικής πολιτικής, παροτρύνει τη Σαουδική Αραβία να μην περιμένει αύξηση στην τιμή του πετρελαίου, αλλά να επιδιώξει μεταρρυθμίσεις. Εάν η χώρα, σύμφωνα με τους ειδικούς, δεν κινηθεί γρήγορα προς την κατεύθυνση των μεταρρυθμίσεων, η οικονομία της θα βρεθεί σύντομα σε καθοδική τροχιά.

«Η λεγόμενη ‘αρχή του ποτιστηριού’ δεν λειτουργεί πια» σχολιάζει ο Σεμπάστιαν Ζονς από τη Γερμανική Εταιρεία Εξωτερικής Πολιτικής. Μέχρι σήμερα το κράτος μπορούσε να μετατρέπει το πετρέλαιο σε χρήματα και να τα μοιράζει στον κόσμο. Εδώ και δεκαετίες το κράτος επιδοτούσε μαζικά τον πληθυσμό: η ενέργεια, η βενζίνη και το νερό παρέχονταν σε τεχνητά χαμηλές τιμές. Από τα εισοδήματα όμως η Σαουδική Αραβία δεν αποκομίζει σχεδόν κανέναν φόρο. «Η κοινωνία της Σαουδικής Αραβίας έχει γίνει πολύ σπάταλη» εξηγεί ο Ζονς. «Μια ξαφνική αλλαγή πλεύσης θα είναι πολύ δύσκολο να επιβληθεί».

Ένα μέρος του πληθυσμού δεν είναι ωστόσο καθόλου ευχαριστημένο. Επισήμως τα ποσοστά ανεργίας κυμαίνονται κάτω από το 6%. Για τους νέους κάτω των 26 ετών η κατάσταση είναι όμως πολύ χειρότερη. Στα τέλη του 2014 το 30% από αυτούς ήταν άνεργοι. Η αγανάκτηση είναι μεγάλη, εξηγεί ο Ζονς: «Κάθε χρόνο βγαίνουν στην αγορά εργασίας 100.000 απόφοιτοι ΑΕΙ. Δεν βρίσκουν όμως δουλειά, επειδή όλοι θέλουν να εργαστούν στον δημόσιο τομέα».

Η Σαουδική Αραβία είναι σήμερα μία από τις μεγάλες περιφερειακές δυνάμεις. Στα νότια σύνορα μάχεται ενάντια στους αντάρτες της Υεμένης. Στα βόρια ενάντια στην επιρροή του Ιράν. Η σοβαρότερη σύρραξη λαμβάνει ωστόσο χώρα σήμερα στη Συρία. Ο δημοσιογράφος και ειδικός για τη Συρία Ντάνιελ Γκέρλαχ εκτιμά ότι η Σαουδική Αραβία έχει επενδύσει έως σήμερα περίπου 100 δισεκατομμύρια στον πόλεμο της Συρίας.

Ωστόσο τα κρατικά ταμεία διαθέτουν ακόμη υπέρογκα αποθέματα. Μόλις την περασμένη εβδομάδα η χώρα έστειλε έναν δορυφόρο στο διάστημα. Αποτελεί μέρος ενός γιγάντιου δικτύου, το οποίο θα βελτιώσει από το ύψος των 36.000 χιλιομέτρων τις διαδικτυακές συνδέσεις στην Εγγύς Ανατολή, την Αφρική και την κεντρική Ασία: ακόμη ένα φανταχτερό πρόγραμμα εκατομμυρίων από το μοναρχικό καθεστώς της αραβικής χώρας.

Νίκολας Μάρτιν/ Δημήτρης Ελευθεράκης