Κλισέ και στερεότυπα με τους Μουσουλμάνους
28 Απριλίου 2013
Εκφράσεις όπως «τουρκική μαφία ή «δολοφονία του ντονέρ» χρησιμοποιήθηκαν κατά κόρο την τελευταία δεκαετία από τα γερμανικά ΜΜΕ κάθε φορά που αναφέρονταν στη σειρά δολοφονιών 8 Τούρκων και ενός Ελληνα μετανάστη στη χώρα. Μέχρις ότου τον Νοέμβριο του 2011 αποκαλύφθηκε ότι πίσω από τις δολοφονίες βρίσκονταν η νεοναζιστική οργάνωση NSU. Η δίκη φερομένων ως μελών της αρχίζει στις 6 Μαΐου στο Μόναχο.
«Οι καλοί Χριστιανοί, οι κακοί Μουσουλμάνοι»
Για τη Σεμίγια Σίμσεκ, κόρη του πρώτου θύματος, οι εκφράσεις αυτές αποπνέουν ασέβεια, κυνισμό και ρατσισμό, όπως γράφει και στο βιβλίο της "Επώδυνη Πατρίδα" για τη δολοφονία του πατέρα της. «Ξαφνικά μονομιάς όλοι συνειδητοποιούν, ότι οι δολοφονίες δεν έγιναν από κύκλωμα του οργανωμένου εγκλήματος, αλλά ήταν πράξεις νεοναζιστών» λέει μιλώντας στην DW. Ήταν μια εξαίρεση που ντρόπιασε τα γερμανικά ΜΜΕ και τις διωκτικές αρχές ή πρόκειται για την εικόνα που μεταφέρει ο τύπος για τους Μουσουλμάνους; Το περασμένο Μαϊου, το συμβούλιο εμπειρογνωμόνων γερμανικών ιδρυμάτων για την ενσωμάτωση και τη μετανάστευση δημοσίευσε έκθεση, βασισμένη σε ερωτηματολόγιο. Σε δείγμα 9200 ανθρώπων κε των οποίων το 74% με ξένη καταγωγή και το 71% χωρίς απάντησαν ότι ο τρόπος παρουσίασης των μουσουλμάνων από τα γερμανικά ΜΜΕ είναι από αρνητικός μέχρι πολύ αρνητικός. «Το αποτέλεσμα επιβεβαιώνει τις αντιδράσεις πολλών Τούρκων» λέει ο Αϊμάν Μαζιέκ, πρόεδρος του Κεντρικού Συμβουλίου Μουσουλμάνων Γερμανίας, ενός από τις 4 πιο σημαντικές ισλαμικές οργανώσεις στη Γερμανία.
11η Σεπτεμβρίου, τομή…
Ιδιαίτερα μετά τις βομβιστικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου επικρατεί κλίμα καχυποψίας απέναντι στους μουσουλμάνους που μεταφέρεται και στον τύπο με πιο έντονο τρόπο. «Επειδή στο δημόσιο διάλογο και στα ΜΜΕ δεν γίνεται διαχωρισμός ανάμεσα στον εξτρεμισμό και το Ισλάμ», επισημαίνει ο Άιμαν Μάϊζεκ. «Οι επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου αποτελούν τομή υπό την έννοια ότι έγινε ανακατάταξη των εικόνων που μεταφέρονται παγκοσμίως» επισημαίνει η Μάργκρεθ Λύνενμποργκ, διευθύντρια του Διεθνούς Κολλεγίου Δημοσιογραφίας στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου. «’Έγινε ανακατάταξη ανάμεσα στους καλούς και τους κακούς, στον καλό δυτικό κόσμο των χριστιανών και στον κακό των μουσουλμάνων» λέει η καθηγήτρια Δημοσιογραφίας. Πάνω από 4 εκατομμύρια μουσουλμάνων ζουν στη Γερμανία. Είναι οι μουσουλμανικές μαντίλες και η γενειάδα των σκυθρωπών μουσουλμάνων η εικόνα κλισέ που αναπαράγουν τα ΜΜΕ; Οι έρευνες κατατείνουν σε αυτό το συμπέρασμα.
«Εξαίρεση οι ιστορίες επιτυχημένων Μουσουλμάνων»
Ποιος είναι ο ρόλος της δημοσιογραφίας; Κανονικά να απλουστεύει και να μην δείχνει ολόκληρη την εικόνα. «Στην περίπτωση των μουσουλμάνων όμως υπάρχει πρόβλημα γιατί αυτό γίνεται με στερεότυπα» λέει η γερμανίδα καθηγήτρια. «Η μιντιακή πραγματικότητα διηγείται ένα πολύ μικρό κομμάτι της ζωής των μουσουλμάνων στη Γερμανία, γεμάτο με προβλήματα και συγκρούσεις. Ιστορίες επιτυχημένων μουσουλμάνων παραμένουν η εξαίρεση». Από την άλλη οι δημοσιογράφοι ξέρουν πολύ περισσότερα για το Ισλάμ από ότι παλαιότερα, όπως επίσης έχει πολλαπλασιαστεί ο αριθμός των ρεπορτάζ με θεματολογία από την καθημερινότητα στο Ισλάμ. «Η προκατάληψη ότι ο εξτρεμισμός είναι σύμφυτο με το Ισλάμ, άρα και με τους Μουσουλμάνους είναι ιδιαίτερα εμφανής στον τρόπο γραφής των γερμανών δημοσιογράφων» παρατηρεί ο πρόεδρος του Κεντρικού Συμβουλίου των Μουσουλμάνων στη Γερμανία. «Στις ΗΠΑ και στη Μ. Βρετανία υπάρχει διαφοροποίηση επειδή οι μουσουλμάνοι έχουν ανώτατη μόρφωση".
Klaudia Prevezanos/Ειρήνη Αναστασοπούλου
Υπεύθ. Σύνταξης Σπύρος Μοσκόβου