Θερίζουν οι νοσοκομειακές λοιμώξεις

Οι ερευνητές κάνουν λόγο για 2,5 εκατομμύρια κρούσματα νοσοκομειακών λοιμώξεων, κάθε χρόνο, σε όλη την Ευρώπη. Μόνο στη Γερμανία εκτιμάται ότι περισσότεροι από 500.000 άνθρωποι νοσούν κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στο νοσοκομείο, ενώ η λοίμωξη είναι θανατηφόρος για τουλάχιστον 15.000 ασθενείς κάθε χρόνο. Την ερευνητική ομάδα συντονίζει ο Αλεσάντρο Κασίνι από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νόσων (ECDC). Οι ερευνητές καταγράφουν την κλινική εικόνα για έξι από τις πιο συνηθισμένες λοιμώξεις του είδους, όπως η ουρολοίμωξη, η σήψη και οι μολύνσεις τραυμάτων, στην περίοδο 2011/12 σε 30 ευρωπαϊκές χώρες με συνολικό πληθυσμό 510 εκατομμυρίων. "Πρόκειται για την πιο εμπεριστατωμένη έρευνα που έχω δει για το ζήτημα αυτό, και μάλιστα όχι μόνο στην Ευρώπη" δηλώνει η Πέτρα Γκάστμαιερ, ιατρός στην κλινική Σαριτέ του Βερολίνου, επιφορτισμένη με την καταγραφή και την αντιμετώπιση ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων. Και αυτό, παρότι οι λιγότερο συχνές επιπλοκές δεν καταγράφονται καν στην έρευνα, ενώ δεν περιλαμβάνονται και πολλά ιδρύματα τριτοβάθμιας περίθαλψης, όπως τα κέντρα αποθεραπείας και αποκατάστασης.

Παρ΄όλ΄αυτά η Πέτρα Γκάστμαιερ θεωρεί ότι η ομάδα Κασίνι έχει καταφέρει να καταγράψει το 85-90% των κρουσμάτων που παρουσιάζονται στην Ευρώπη. Πότε όμως μία λοίμωξη θεωρείται ενδονοσοκομειακή; "Κατά κανόνα θεωρούμε ότι η λοίμωξη προϋπήρχε, όταν εκδηλώνεται την πρώτη ή δεύτερη μέρα νοσηλείας. Στην τρίτη μέρα μιλάμε πλέον κατά τεκμήριο για νοσοκομειακή λοίμωξη, αλλά αυτό δεν σημαίνει απαραιτήτως ότι το νοσοκομείο ευθύνεται για τη λοίμωξη αυτή" υποστηρίζει η ιατρός της Σαριτέ. Σύμφωνα με τους ειδικούς, μία στις τρεις ενδονοσομειακές λοιμώξεις θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί με καλύτερες συνθήκες υγειινής και πιο σχολαστική απολύμανση στο ίδιο το νοσοκομείο. Από κει και πέρα όμως, υπάρχουν και άλλες συνθήκες που ευνοούν την εκδήλωση λοιμώξεων.

Προσοχή σε καθετήρες και τεχνητή αναπνοή

Η Πέτρα Γκάστμαιερ αναφέρει ως παράδειγμα τις παρεμβατικές τεχνικές για την εξέταση και τη θεραπεία των βαρέως πασχόντων ασθενών, οι οποίες συχνά προβλέπουν τη χρήση αγγειακού καθετήρα ή μηχανήματος υποστήριξης για τεχνητή αναπνοή. "Κάθε υποδοχή για καθετήρα είναι μία πιθανή είσοδος μικροβίων στον οργανισμό" επισημαίνει. "Ο καθένας μας κουβαλάει τρισεκατομμύρια βακτήρια, στην επιφάνεια του δέρματος για παράδειγμα, τα οποία μπορεί να εισχωρήσουν στο σώμα μας. Όσο περισσότερο διαρκεί η χρήση του καθετήρα, τόσο αυξάνεται ο θεωρητικός κίνδυνος για να συμβεί αυτό". Στα γερμανικά νοσοκομεία το 3,5% των ασθενών προσβάλλεται από μία νοσοκομειακή λοίμωξη, ενώ στις μονάδες εντατικής θεραπείας το ποσοστό αυξάνεται σε 15%. Η Πέτρα Γκάστμαιερ εκτιμά ότι, παρά τα αυξημένα μέτρα υγειινής και την καλύτερη εκπαίδευση του νοσηλευτικού προσωπικού, τα ανησυχητικά αυτά ποσοστά δεν πρόκειται να μειωθούν στο άμεσο μέλλον. "Μην ξεχνάτε", επισημαίνει, "ότι το προσδόκιμο ζωής αυξάνεται συνεχώς με αποτέλεσμα οι νοσηλευόμενοι να είναι πλέον μεγαλύτερης ηλικίας και με πιο επιβαρυμένο ιατρικό ιστορικό. Είναι και αυτοί παράγοντες που ευνοούν τις νοσοκομειακές λοιμώξεις".

Η ιατρός της Σαριτέ επισημαίνει δύο αντικρουόμενες τάσεις της σύγχρονης ιατρικής: από τη μία πλευρά η λαπαροσκοπική χειρουργική κερδίζει συνεχώς έδαφος, μειώνοντας αισθητά τον κίνδυνο λοιμώξεων σε σχέση με παλαιότερες τεχνικές. Από την άλλη πλευρά ωστόσο, διαδίδονται οι επεμβατικές τεχνικές στις οποίες δεν χρησιμοποιείται μόνο ένας κεντρικός αγγειακός καθετήρας, αλλά περισσότεροι. Ο καθένας από αυτούς αποτελεί εκ των πραγμάτων ξεχωριστό κίνδυνο για ενδεχόμενη λοίμωξη, τονίζει η Πέτρα Γκάστμαιερ.

Το πρόβλημα της μικροβιακής αντοχής

Μία ξεχωριστή κατηγορία κινδύνου αποτελούν οι πολυανθεκτικοί μικροοργανισμοί που δεν εξουδετερώνονται πλέον με συνήθη αντιβιοτικά. Υπολογίζεται ότι μόνο στη Γερμανία τουλάχιστον 1.000 (ή, σύμφωνα με άλλες εκτιμήσεις, έως και 4.000) θάνατοι ασθενών οφείλονται στα πολυανθεκτικά μικρόβια. Πολλοί ασθενείς φέρουν τα μικρόβια ήδη κατά την εισαγωγή τους στο νοσοκομείο, οπότε η πρόκληση για το ιατρικό προσωπικό είναι να επισημάνει εγκαίρως το πρόβλημα, ώστε να μην μεταδοθούν τα μικρόβια στους άλλους ασθενείς. Τα τελευταία χρόνια η εφαρμογή ειδικών προγραμμάτων πρόληψης για ομάδες υψηλού κινδύνου έχει αποφέρει αποτελέσματα, αλλά ακόμη δεν υπάρχει κεντρικός σχεδιασμός για την αντιμετώπιση των πολυανθεκτικών μικροβίων. Εναπόκειται λοιπόν σε κάθε κλινική να εφαρμόσει τη δική της στρατηγική.

Ουλρίκε φον Λεσίνσκι (DPA), Γιάννης Παπαδημητρίου