Η σημασία του ραδιοφώνου στις εστίες κρίσης

Οι τελευταίες νότες της μουσικής ακούγονται μαζί με τη φωνή του παρουσιαστή να λέει «καλημέρα Κονγκό». Και μπορεί να είναι σίγουρος ότι τον ακούει ένα μεγάλο μέρος των κατοίκων της Κινσάσα. «Μόλις ξυπνάω ακούω ραδιόφωνο» λέει ο Τσίπο Ιλούνγκα, κάτοικος της πρωτεύουσας του Κονγκό. «Μου αρέσουν οι ψυχαγωγικές εκπομπές, μου αρέσουν οι εκπομπές που δίνουν συμβουλές» συμπληρώνει. Το ραδιόφωνο είναι ανοιχτό και στο μικρό μαγαζάκι του Σιλέτ Μουσάσα. «Ακούω κυρίως ειδήσεις. Πρέπει να ξέρουμε τι συμβαίνει» λέει.

Πάνω από 200 ραδιοσταθμοί λειτουργούν στη χώρα. Τόσα, όσα όλα τα ραδιόφωνα και οι εφημερίδες της χώρας μαζί. Το ράδιο „Digital Congo“ είναι ένας συνεργαζόμενος με την DW σταθμός τον οποίο κάθε μέρα ακούνε εκατομμύρια άνθρωποι. «Ραδιόφωνο ακούνε οι περισσότεροι Κονγκολέζοι» λέει ο Σεβερίν Μπαμανί, ένας από τους διευθυντές του σταθμού. Τα ραδιοφωνάκια είναι εύκολο να χρησιμοποιηθούν με μπαταρία και μεταφέρονται παντού. Αυτό τα κάνει εύχρηστα.

To πρωτοπόρο ράδιο Okapi

Το ραδιόφωνο όμως έχει μια σημαντική συμβολή. Λένε πως σε περιόδους πολέμου το πρώτο θύμα είναι η αλήθεια. Στις αρχές του 2000 κάπως έτσι ήταν τα πράγματα στο Κονγκό. Η χώρα ήταν πολιτικά διαιρεμένη. Ο πρόεδρος Καμπίλα είχε τον έλεγχο στο δυτικό μέρος της χώρας. Στο βόρειο και βορειανατολικό τμήμα τον έλεγχο είχαν οι αντάρτες με την υποστήριξη της Ουγκάντα. Οι δυο πλευρές μέσω του ραδιοφώνου μετέδιδαν τις δικές τους ειδήσεις, θυμάται ο σύμβουλος σε θέματα ΜΜΕ Ντέιβιντ Σμιθ. Αντί για ανεξάρτητες ειδήσεις όμως, το υλικό ήταν προπαγανδιστικό.

Για τον λόγο αυτό ο καναδός ειδικός έφτιαξε το ράδιο Okapi. Το έστησε σε μια παράγκα της Κινσάσα και υπό την προστασία των ΗΕ. Στις 25 Φεβρουαρίου του 2002 βγήκε για πρώτη φορά στον αέρα. Στην πλειονότητά τους κονγκολέζοι δημοσιογράφοι μετέδιδαν στις πέντε επίσημες γλώσσες της χώρας. Γρήγορα το ραδιόφωνο κέρδισε σε αξιοπιστία και σήμερα είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς σταθμούς της χώρας. Αθλητισμός, μουσική, πολιτισμός και πολιτική είναι τα θέματά του.

Το τίμημα της αντικειμενικότητας

Η αντικειμενικότητα όμως έχει και αυτή την τιμή της. Πολλοί δημοσιογράφοι πλήρωσαν με την ζωή τους το γεγονός ότι βρέθηκαν στα χαρακώματα του πολέμου. Άλλοι απειλήθηκαν και βασανίστηκαν. Σύμφωνα με τη λίστα των «Ρεπόρτερ χωρίς Σύνορα» το Κονγκό βρίσκεται στη θέση 150 από τις συνολικά 180 χώρες που εξετάζονται.

Η ζωή για τους δημοσιογράφους στο Κονγκό δεν είναι καθόλου εύκολη. Πέρα από τις πολιτικές πιέσεις, υπάρχουν και οι οικονομικές. Οι δημοσιογράφοι δεν πληρώνονται καθόλου καλά. Για το λόγο αυτό υποκύπτουν πολλές φορές στη διαφθορά. «Παίρνουν χρήματα από διάφορους για να παρουσιάζουν τις ιστορίες τους με τον τρόπο που αυτοί θέλουν» λέει και πάλι ο Ντέιβιντ Σμιθ. Ο ίδιος δεν είναι πια στο ράδιο Okapi. Έχει φύγει και στήνει άλλα ραδιόφωνα στη Νιγηρία. Οι ανάγκες είναι πολλές. Εκεί οι άνθρωποι υποφέρουν από την τρομοκρατία και την οργάνωση Boko Haram.

Julia Hahn / Μαρία Ρηγούτσου