Η Μπιενάλε της Κωνσταντινούπολης απλώνεται στην πόλη και αναδεικνύει το αστικό τοπίο

Η ΚΠολη προβλήθηκε πρόσφατα από το αμερικανικό περιοδικό Newsweek σαν ένας αυριανός παγκόσμιος παίκτης στο τερέν της τέχνης και του πολιτισμού. Ανάλογων προδιαγραφών είναι και η φετινή 9η Μπιενάλε, ένας ροζ μίτος που διατρέχει την πόλη. Αυτό είναι το κυρίαρχο χρώμα της έκθεσης που συναντά κανείς σε ιδιωτικά αρχοντικά και αποθήκες καπνών, στο Grand Hotel de Londres, που ξέρουμε από τις ταινίες του Φατίχ Ακίν και στα ντοκ του λιμανιού. Γιατί, όπως μας είπε ο ένας εκ των δύο διοργανωτών, ο Βασίφ Κορτούν, η 9η Μπιενάλε εγκατέλειψε για πρώτη φορά τους παραδοσιακούς μουσειακούς χώρους:

«Ήταν συνειδητή επιλογή μας, γιατί θέλαμε να δημιουργήσουμε μια άλλη σχέση των κατοίκων με την ίδια τους την πόλη. Τους θέτουμε ερωτήσεις για το μέλλον της πόλης ξεφυλλίζοντας αυτή την πόλη.»

Καλλιτεχνική ανάδειξη του αστικού τοπίου λοιπόν. Το παλιό ευρωπαϊκό προάστιο Μπεγιογκλού, κέντρο σήμερα της καλλιτεχνικής κίνησης, έχει μετατραπεί το ίδιο σε καλλιτεχνικό έργο. Μισοερειπωμένα παλιά αρχοντικά φιλοξενούν φωτογραφίες, γλυπτά, εγκαταστάσεις και βίντεο. Πολλοί καλλιτέχνες μάλιστα πήγαν και έμειναν στην Πόλη μήνες ολόκληρους για να εμπνευσθούν επί τόπου. Ο έτερος διοργανωτής, ο Ολλανδός Τσαρλς Έσε:

«Ελπίζουμε να ξεφύγαμε από τα κλισέ. Θέλαμε μια ματιά κάτω από την επιφάνεια, πίσω από το τουριστικό. Να αναδείξουμε το αθέατο, ακόμα και γι αυτούς που ζουν εδώ. Ελπίζω πως οι καλλιτέχνες που δούλεψαν επί τόπου το κατάφεραν.»

Παράλληλα με τη Μπιενάλε μάλιστα, που διαρκεί μέχρι το τέλος Οκτωβρίου, το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, που εγκαινιάστηκε μόλις πρόσφατα, άνοιξε και την πρώτη διεθνή του έκθεση με τίτλο: «Κέντρο Βάρους». Επιμελήτρια της έκθεσης είναι η Ρόζα Μαρτίνες που αυτόν τον καιρό συνδιευθύνει και τη Μπιενάλε της Βενετίας:

«Η Μπιενάλε της ΚΠολης κατάφερε τα τελευταία 20 χρόνια να συνδέσει την τοπική καλλιτεχνική κίνηση με τη διεθνή σκηνή. Παρουσιάζει τις τελευταίες τάσεις και προβάλλει έργα με κοινωνιολογικό η πολιτικό προσανατολισμό. Πιστεύω ότι όλοι μαζί δημιουργούμε εδώ στην ΚΠολη ένα πραγματικό κέντρο βάρους για τη σύγχρονη τέχνη.»

Πάντως η πολιτική σ’ αυτή την 9η Μπιενάλε παίζει μάλλον περιθωριακό ρόλο. Ελάχιστα είναι τα έργα που θεματοποιούν την κρατική ή στρατιωτική βία. Για λογοκρισία και ελεύθερη έκφραση ούτε λόγος. Κλείνοντας λοιπόν ρωτήσαμε τον Βασίφ Κορτούν για τον συγγραφέα Ορχάν Παμούκ που σε ένα μήνα θα παραλάβει το Βραβείο Ειρήνης των Γερμανών Εκδοτών και αυτή τη στιγμή κατηγορείται στην Τουρκία για προσβολή της εθνικής ταυτότητας, επειδή έκανε λόγο για δολοφονίες Κούρδων και Αρμενίων. Η απάντησή του:

«Κατά τη γνώμη μου η περίπτωση Παμούκ δεν έχει καμιά βαρύτητα. Ο ίδιος μου είπε ότι τον αφήνει παντελώς αδιάφορο, όταν μιλήσαμε πριν από λίγες μέρες. Αν η δίκη γίνει καν, τότε θα βρεθεί στο επίκεντρο με τόσο κόσμο και δημοσιογράφους που θα έρθουν από την Ευρώπη. Αυτός ο σάλος θα είναι καλός για τον Παμούκ και για όλους μας. Φυσικά θα αθωωθεί και οι εισαγγελείς θα αντιληφθούν ότι δεν μπορούν να ξανακάνουν κάτι τέτοιο.»