Η Ευρώπη και η πολιτική κρίση στην Τουρκία

Η διαμάχη μεταξύ κεμαλιστών και μετριοπαθών ισλαμιστών με αφορμή τη διαδικασία εκλογής του προέδρου της χώρας, δεν είναι φυσικά κεραυνός εν αιθρία, αλλά το αποτέλεσμα μακροχρόνιων διεργασιών και διαδράσεων στην τουρκική κοινωνία και το πολιτικό της εποικοδόμημα. Κυρίως όμως συνιστά αποτέλεσμα των εξελίξεων εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίες επηρέασαν αποφασιστικά τους συσχετισμούς δυνάμεων στην πολιτική αρένα της Τουρκίας. Το μεγάλο χαρτί του Ταγίπ Ερντογάν στη διαμάχη των μετριοπαθών ισλαμιστών με τον στρατό ήταν η προοπτική ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ. Το γαλλικό «όχι» στο «ευρωσύνταγμα» ερμηνεύθηκε -πρωτίστως στην Άγκυρα- ως έκφραση απόρριψης της τουρκικής ένταξης. Η ήττα του Γκέρχαρντ Σρέντερ από την Άνγκελα Μέρκελ αργότερα και στη συνέχεια η εκλογή του Νικολά Σαρκοζί στην προεδρία της Γαλλίας ενίσχυσαν τους τουρκικούς φόβους. Οι εξελίξεις αυτές επιδείνωσαν το κλίμα και ενδυνάμωσαν το κεμαλιστικό κατεστημένο, που επανήλθε δριμύτερο. Ο Ερντογάν διαπίστωσε ότι για να διατηρήσει την εξουσία του θα πρέπει να αναζητήσει αλλού στηρίγματα. Θεσμικά στηρίγματα στην ίδια την Τουρκία. Έτσι ερμηνεύεται η επιμονή του στην εκλογή προέδρου από το στρατόπεδο του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης. Ο στρατός αλλά και οι πολιτικές δυνάμεις της αντιπολίτευσης επικαλούνται τον κίνδυνο αλλοίωσης του κοσμικού χαρακτήρα του κράτους σε περίπτωση εκλογής ενός ισλαμιστή στο αξίωμα του προέδρου. Αυτό όμως που ανησυχεί κυρίως τους στρατηγούς είναι το ενδεχόμενο απώλειας των πολιτικών και οικονομικών τους προνομίων.

Και ενώ η διαμάχη στρατού και κυβέρνησης βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη έκανε την επανεμφάνισή του ο «παράγοντας ΡΚΚ». Τα σενάρια εισβολής του τουρκικού στρατού στο βόρειο Ιράκ προκειμένου να πλήξει τις βάσεις εξόρμησης και τα καταφύγια των κούρδων ανταρτών, άρχισαν να παίρνουν σάρκα και οστά για να καταστούν ένα ακόμη πεδίο διαμάχης μεταξύ της κυβέρνησης και του στρατού. Η Ευρώπη παρακολουθεί αμήχανη τις εξελίξεις. Μερίδα του τουρκικού πολιτικού κόσμου επιρρίπτει στην ΕΕ ότι δεν επιδεικνύει τη «δέουσα αλληλεγγύη» προς την Άγκυρα στον αγώνα της κατά της τρομοκρατίας.

Η Ευρώπη ωστόσο δεν συμμερίζεται τις κραυγές του τουρκικού στρατού για επέμβαση στο βόρειο Ιράκ. Και αυτό επειδή η στρατηγική της καταστολής δεν έχει επιφέρει μέχρι τώρα την ειρήνευση. Έχει μόνο αναβαθμίσει το ρόλο των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων στη χώρα, όπως υποστηρίζει ο βρετανός ευρωβουλευτής της ομάδας των Φιλελευθέρων Άντριου Νταφ, προσθέτοντας: «Υποστηρίζουμε τις προσπάθειες για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και θεωρούμε τρομοκρατική οργάνωση το ΡΚΚ. Αλλά εκτιμούμε ότι δεν είναι δυνατόν να νικηθούν οι τρομοκράτες με στρατιωτικά μέσα. Το διαπιστώσαμε άλλωστε πρόσφατα. Ο τουρκικός στρατός προσπαθεί εδώ και δεκαετίες να νικήσει το ΡΚΚ, χωρίς όμως επιτυχία. Θα πρέπει παράλληλα να αναπτυχθεί μια πολιτική διαδικασία, μια διαδικασία συμφιλίωσης. Αυτό θα στερήσει από το ΡΚΚ τα στηρίγματα του. Θα πρέπει να προκύψει μια σωστή και περιεκτική συμφωνία για την κατάπαυση του πυρός και να αναζητηθεί ένας δρόμος για την ενσωμάτωση των Κούρδων στην δημοκρατική ζωή».

Ο τουρκικής καταγωγής ευρωβουλευτής των γερμανών Πρασίνων, Τσεμ Όζντεμιρ βλέπει στην όλη συζήτηση για το ΡΚΚ και στα σενάρια εισβολής στο βόρειο Ιράκ την προσπάθεια του τουρκικού στρατού να επηρεάσει τις πολιτικές εξελίξεις στη Τουρκία. «Αντί να υποκινούνται οι πολίτες να συμμετέχουν σε διαδηλώσεις υπέρ του ενός και κατά του άλλου, καλύτερα θα είναι να ληφθούν κάποια πολιτικά μέτρα. Κυβέρνηση και αντιπολίτευση θα πρέπει να ενεργήσουν από κοινού ενάντια στην τρομοκρατία. Καλώντας τον λαό σε συγκεντρώσεις κατά του ΡΚΚ, τροφοδοτούν στην ουσία την πολιτική ένταση στη χώρα. Ακούγοντας τις εκκλήσεις αυτές, διερωτώμαι εάν ο στόχος είναι πραγματικά η απαλλαγή από την τρομοκρατία ή εάν επιδιώκεται η ανατροπή της πολιτικής και στρατιωτικής ισορροπίας στη χώρα», υπογράμμισε ο τουρκικής καταγωγής πολιτικός.

Σταμάτης Ασημένιος