Η εκμετάλλευση της φτηνής εργασίας

Οι αμπελώνες κατά μήκος του ποταμού Μοζέλα δεν έχουν καρπό. Οι εποχικοί εργάτες από τις χώρες της ανατολικής Ευρώπης αλλά και ακόμη μακρύτερα τον μάζεψαν και βρίσκονται τώρα στα σπίτια τους. Τα χρήματα που πήραν για τη δουλειά τους είναι περισσότερα από το εάν έμεναν και εργάζονταν στις πατρίδες τους, αλλά λιγότερα από το ό,τι θα έπαιρναν οι ντόπιοι, που προτιμούν να βλέπουν τον ποταμό ταξιδεύοντας με τα πλοιάρια.

Ημερομίσθιο πείνας

Οι οικονομολόγοι κάνουν λόγο για μια κατάσταση win – win. Αντίθετα οι συνδικαλιστές φοβούνται ότι έτσι θα ενισχυθούν τα φαινόμενα εκμετάλλευσης. Από την πλευρά τους ειδικοί σε θέματα αγοράς εργασίας υπολογίζουν ότι η λεγόμενη κυκλική μετανάστευση θα αυξηθεί τα επόμενα χρόνια στην Ευρώπη. Δηλαδή, θα υπάρχει ένα εργατικό δυναμικό που θα αναζητά περιορισμένου χρόνου εργασία σε μιαν άλλη χώρα, όταν τελειώνει θα επιστρέφει στην πατρίδα του και στη συνέχεια θα αναζητεί σε άλλη χώρα καλύτερα πληρωμένη εργασία ή γενικώς εργασία. Θα δημιουργηθούν δηλαδή συνθήκες ανταγωνισμού ανάμεσα στις διάφορες ομάδες φτηνών εργατικών χεριών.

«Υπάρχουν επιχειρηματίες που θα εκμεταλλευτούν στυγνά αυτόν τον ανταγωνισμό», υποστηρίζει ο Χάρλαντ Βιντερχόφερ, από τον Ευρωπαϊκό Σύνδεσμο Συνδικάτων από τους κλάδους γεωργίας, τροφίμων και τουρισμού (EFFAT). Στη Γερμανία, στην Ισπανία, στην Πολωνία και αλλού διαμορφώνεται η τάση να πληρώνονται τόσο λίγο οι απλές χειρωνακτικές εργασίες, που μόνο άνθρωποι από φτωχές χώρες δέχονται να τις κάνουν. Αλλά ακόμη κι αυτοί δεν μπορούν να ζήσουν με τα λίγα χρήματα. Ο Βιντενχόφερ και ο σύνδεσμός του κάνουν αγώνα για να καθιερώσουν ένα κατώτατο ημερομίσθιο, που θα επιτρέπει στους εργάτες να ζουν με αξιοπρέπεια.

«Δεν εννοούμε ένα ευρωπαϊκό κατώτατο ημερομίσθιο, αλλά έναν κατώτατο μισθό που θα ισχύει σε κάθε χώρα – μέλος της ΕΕ και που θα ανταποκρίνεται στο 60% του εθνικού μέσου όρου», υπογραμμίζει ο Βιντερχόφεν. Οι βόρειες χώρες αποτελούν υπόδειγμα στον τομέα. Στη Νορβηγία, για παράδειγμα, οι κοινωνικοί εταίροι έχουν συμφωνήσει ότι ξένοι εργαζόμενοι θα αμείβονται το ίδιο όπως και οι Νορβηγοί.

Η εκμετάλλευση γίνεται σε άλλη χώρα

Από το ωρομίσθιο των 7 ευρώ που παίρνουν οι εργάτες στους αμπελώνες του Μοζέλα, ένα τμήμα παρακρατείται από τους αμπελουργούς για τη διαμονή των εργατών σε στρώματα. Όμως, είναι η εξαίρεση, υποστηρίζει ο Αντρέα Άνταμς, από τον Σύνδεσμο Αγροτών και Αμπελουργών της Ρηνανίας - Παλατινάτο.

«Με τα χρόνια έχουν δημιουργηθεί στενοί δεσμοί και όταν μια επιχείρηση βρει καλούς και εργατικούς ανθρώπους, χαίρεται όταν ξανάρχονται». Ο Χάραλντ Βιντερχόφεν από τον συνδικαλιστικό σύνδεσμο EFFAT πιστεύει ότι η εκμετάλλευση στις γεωργικές εργασίες έχει λιγότερες δραματικές διαστάσεις από ότι στη βιομηχανία, όπου υπάρχει συνεχής αναζήτηση νέων φτηνότερων εργατικών χεριών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα εκμετάλλευσης προσφέρει η γερμανική βιομηχανία κρέατος, στην οποία απασχολούνται συνολικά 15.000 εργάτες, κυρίως Ρουμάνοι, για 3 έως 6 ευρώ την ώρα με βάση τα συμβόλαια έργου. Υπάρχουν γερμανικές εταιρείες που αποφασίζουν να συνάψουν συμβόλαιο έργου με μια ρουμανική, όπως προβλέπει το κοινοτικό δίκαιο, για τη σφαγή 100.000 χοίρων κι αυτό στη Γερμανία έναντι ενός συγκεκριμένου ποσού. Σε τέτοιου είδους συμβάσεις δεν ισχύουν οι συλλογικές συμβάσεις εργασίες. Και έτσι την εκμετάλλευση των εργαζομένων την κάνει η ρουμανική εταιρεία.

Εδώ και δεκαετίες η ΕΕ προσπαθεί από τη μια πλευρά να γίνει διεθνώς ανταγωνιστική στην προσφορά χειρωνακτικής εργασίας και στις υπηρεσίας και από την άλλη να προστατεύσει τα δικαιώματα των εργατών. Το αποτέλεσμα δεν πείθει πάντα. Κυρίως σε κλάδους χωρίς απαιτήσεις εξειδίκευσης υπάρχουν επιχειρηματίες που βρίσκουν πάντα κενά στους νόμους. Αλλά τουλάχιστον για τους ρουμάνους εργαζόμενους στα σφαγεία υπάρχει ελπίδα. Μέσα Ιανουαρίου τα συνδικάτα και ο κλάδος κρέατος συμφώνησαν σε ένα κοινό κατώτατο ωρομίσθιο ύψους 7,75 ευρώ που θα ισχύει και για τους 15.000 εργαζόμενους. Έτσι δικαιώνεται ο Χάραλντ Βιντενχόφερ που θεωρεί τη συγκεκριμένη συμφωνία ως άλλη μια απόδειξη ότι τα προβλήματα θα μπορούσαν να λυθούν εθνικά, εάν υπάρχει πολιτική βούληση.

Ειρήνη Αναστασοπούλου/Alois Berger

Υπεύθ. Σύνταξης: Κώστας Συμεωνίδης