"Η Αφροδίτη βασίλισσα στην Πρωσία"

Τί συνέβη χθες στο παγερό Βερολίνο και είναι σαν να φωτίστηκαν ξαφνικά οι ουρανοί; Τι σημαίνει ο τίτλος της Süddeutsche Zeitung: Η Αφροδίτη βασίλισσα στην Πρωσία; Τι σημαίνει ο τίτλος της Welt: Καταλαβαίνει άραγε το Βερολίνο το θησαυρό που έχει; Όλα αυτά τα χαράς ευαγγέλια στις μεγάλες εφημερίδες είναι για τα εξαιρετικά εγκαίνια στο Παλαιό Μουσείο της γερμανικής πρωτεύουσας, όχι για κάποια έκθεση γερμανικής ζωγραφικής, όχι για κάποια έκθεση γερμανικής τέχνης. Εγκαινιάστηκε μετά την ανακαίνισή του ο πρώτος όροφος του Παλαιού Μουσείου, όπου εκτίθενται πάλι οι συλλογές ελληνικών αρχαιοτήτων των αυτοκρατόρων της Πρωσίας, από τις ωραιότερες της Ευρώπης με έργα ελληνικής τέχνης από τη γεωμετρική περίοδο ως την ύστερη αρχαιότητα. Αυτή είναι λοιπόν η Αφροδίτη που στέφεται σήμερα βασίλισσα στην Πρωσία, ένα πήλινο αγαλματίδιο του 2ου π.Χ. αιώνα με τη θεά ενδεδυμένη με αραχνοΰφαντο ένδυμα που γλιστράει από τους ώμους της, αλλά εφάπτεται απαλά στην ελαφρά προτεταμένη κοιλιά παίρνοντας το σχήμα του αφαλού.

Η σύγκριση με τη Γαλλία και την Αγγλία

Για πρώτη φορά μετά από 72 χρόνια οι συλλογές αυτές εκτίθενται πάλι μαζί, είχε μεσολαβήσει ο πόλεμος και οι βόμβες, η μεταφορά των συλλογών από τον Κόκκινο Στρατό στη Σοβιετική Ένωση, η επιστροφή τους στο Ανατολικό Βερολίνο, η διχοτόμησή τους ανάμεσα στους δυο τομείς της πόλης. Όλα αυτά ανήκουν πια στο παρελθόν, στο νέο παρόν ανήκει πάλι η ομορφιά της ελληνικής τέχνης. Και η γερμανική υπερηφάνεια άδολη, ασκίαστη από οποιαδήποτε ελληνική κρίση, από οποιοδήποτε ελληνικό δημοσιονομικό μέτρο ή ημίμετρο. Το γιατί, το ομολογεί απερίφραστα η Welt: «Είναι μια από τις σημαντικότερες συλλογές αρχαίας τέχνης στον πλανήτη, εφάμιλλη με τις συλλογές του Λούβρου και του Βρετανικού Μουσείου, την ξεπερνούν μόνο οι συλλογές της Ιταλίας και της Ελλάδας.» Αυτή είναι η κλείδα για την κατανόηση των απαρχών της γερμανικής αρχαιολατρίας, η σύγκριση με τη Γαλλία και την Αγγλία. Έτσι ξεκίνησαν όλα.

Η εσωτερική συγγένεια με τους Έλληνες

Ας μας το πει με δικά της λόγια η Süddeutsche Zeitung: «Την εποχή ανάμεσα στη γαλλική επανάσταση και την επανάσταση του 1848 οι Γερμανοί ανέπτυξαν μια ιδιαίτερη σχέση με την αρχαία Ελλάδα. Αρχίζουν να νιώθουν μια εσωτερική συγγένεια, αποδίδουν στους Έλληνες μια πρωτοτυπία που την αμφισβητούν στους Ρωμαίους και έτσι οι Γερμανοί διαφοροποιούν τους εαυτούς τους από τους γείτονες. Η Γαλλία και η Αγγλία είχαν ένα παρελθόν σαν ρωμαϊκές αποικίες. Η Γερμανία είχε ένα τέτοιο ρωμανικό παρελθόν μόνο στις δυτικές και νότιες περιοχές της. Αλλά η Πρωσία και το Βερολίνο δεν είχαν την παραμικρή επαφή με τους Ρωμαίους, οπότε ήταν εύκολο για τους Γερμανούς να προσανατολιστούν στα ελληνικά πρότυπα. Διαφορετικά λοιπόν από ότι ο ναπολεόντειος κλασικισμός, ο πρωσικός είχε έντονο ελληνικό χρώμα.» Κάτι μας έρχεται ακόμα στο νου. Αυτή η εσωτερική συγγένεια που νιώθουν εδώ και δύο αιώνες οι Γερμανοί με τους αρχαίους Έλληνες, αυτή η εσωτερική συγγένεια που προφανώς εξακολουθεί να λειτουργεί συνειδητά σε ορισμένες ελίτ και υποσυνείδητα σε ευρύτερα στρώματα, εξηγεί εν μέρει και πολλές παλιότερες και πρόσφατες παρεξηγήσεις και εκρήξεις με τους απλούς Νεοέλληνες. Τουλάχιστον ατμοσφαιρικά.

Σπύρος Μοσκόβου

Υπεύθ. σύνταξης: Βιβή Παπαναγιώτου