Η έρευνα στην πρώτη γραμμή

«Μαμά, μπαμπά, ελάτε να δείτε πως κινείται!», φωνάζει ένα παιδάκι στους γονείς του βλέποντας μια ρομποτική εφαρμογή. Πλήθος κόσμου πλημμύρισε την Αποθήκη Γ΄ στο Λιμάνι της Θεσσαλονίκης στη «Βραδιά του Ερευνητή». Οι επισκέπτες γνώρισαν από κοντά τις δραστηριότητες του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ), επιβεβαιώνοντας το σημαντικό ρόλο που παίζει η έρευνα σε διάφορους τομείς της καθημερινότητας. Χορηγός επικοινωνίας ήταν, μεταξύ άλλων, και η DW.

Μεσογειακή κρουαζιέρα

Τα ερευνητικά προγράμματα, οι δράσεις και οι επιμέρους μελέτες που παρουσιάστηκαν στη «Βραδιά του Ερευνητή» ήταν πολλές, καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα επιστημονικών πεδίων. Όπως για παράδειγμα τον τομέα των θαλάσσιων συγκοινωνιών. Η λεκάνη της Μεσογείου ζει καθημερινά δραματικές στιγμές λόγω της προσφυγικής κρίσης. Είναι όμως και μια πολύ όμορφη περιοχή για κρουαζιέρες. Η Ελίζα Γαγάτση, συγκοινωνιολόγος μηχανικός, υπεύθυνη του project της Πλατφόρμας Μεσογειακής Κρουαζιέρας του έργου FutureMED αναζητεί ήπια μέτρα και παρεμβάσεις για τη βελτίωση των λιμένων της Μεσογείου: «Προσπαθούμε να βελτιώσουμε μέσω της εφαρμογής τις δομές της προσβασιμότητας των λιμανιών και να βοηθήσουμε την τουριστική προώθηση των περιοχών για κρουαζιέρες». Η ελληνίδα ερευνήτρια από το Ινστιτούτο Μεταφορών του ΕΚΕΤΑ έχει μετάσχει παλαιότερα σε ερευνητικές προσπάθειες για την ενίσχυση των συνδυασμένων μεταφορών αλλά και σε ένα έργο της ΕΕ με σκοπό την καταγραφή των μεταναστευτικών ροων στα λιμάνια της Μεσογείου.

Υγεία και Διατροφή

Στο επίκεντρο βρέθηκε και το θέμα της βελτίωσης των διατροφικών συνηθειών. Το Ινστιτούτο Εφαρμοσμένων Βιοεπιστημών στη Θεσσαλονίκη ερευνά τις γενετικές πληροφορίες έμβιων οργανισμών (φυτικών και ζωικών) και προβαίνει στη βελτίωση των ποικιλιών χωρίς γενετική τροποποίηση, όπως συμβαίνει στη φύση. «Η ελληνική βιοποικιλότητα είναι θαυμαστή και σχεδόν αναξιοποίητη», τονίζει ο Νότης Αργυρίου, υπεύθυνος του αγροδιατροφικού τομέα του Ινστιτούτου, που καταβάλλει αξιόλογες προσπάθειες για τη διάσωση των ελληνικών ποικιλιών ελιάς και ντομάτας αλλά και του ελληνικού μαύρου χοίρου και αιγοπροβάτων. «Η προσπάθεια αυτή συμβάλλει στην ταυτοποίηση ελληνικών προϊόντων ΠΟΠ (με προστατευόμενη ονομασία προέλευσης) για την απόκρουση των "επιθέσεων" από αλλοδαπά προϊόντα που "βαφτίζονται" ελληνικά και στην ενίσχυση των εξαγωγών», ανέφερε ο ερευνητής. Το Ινστιτούτο έχει και άλλη μια κατεύθυνση έρευνας αναφορικά με τη μελέτη του καρκίνου και μορφών λευχαιμίας, εντάσσοντας στην έρευνά του και στοιχεία διατροφής. Στο τομέα της υγείας ξεχωριστό ενδιαφέρον είχε η παρουσίαση από το Εργαστήριο Μηχανικής Αντιδράσεων Πολυμερών (ΕΜΑΠ) της χρήσης νανοτεχνολογίας για την στοχευμένη και ασφαλή χορήγηση φαρμάκων.

Έξυπνες εφαρμογές

Μπορεί άραγε η επιστήμη να βελτιώσει την καθημερινή ζωή; Σύγχρονες εφαρμογές μπορούν να δώσουν καίριες λύσεις. Για παράδειγμα εφαρμογή του Ινστιτούτου Πληροφορικής του ΕΚΕΤΑ προσαρμόζει ένα κανονικό σπίτι με τη βοήθεια της τεχνολογίας στις ανάγκες ηλικιωμένων ή ανθρώπων με κινητικά προβλήματα. Το λεγόμενο «έξυπνο σπίτι» αυξάνει την απήχησή του. Το πρόγραμμα INERTIA προσπαθεί να προσαρμόσει τις κατοικίες σε μια καλύτερη διαχείριση της ενέργειας. «Προτείνουμε λύσεις όχι αυξάνοντας την παραγωγή αλλά ελέγχοντας τη ζήτηση σε πραγματικό χρόνο με βάση την ευελιξία που έχει ο κάθε καταναλωτής. Αθροίζουμε τη συνολική κατανάλωση κάθε χρήστη και δίνουμε μετρήσιμες προτάσεις για μια πιο οικονομική διαχείριση της ενέργειας», εξηγεί ο υπεύθυνος του προγράμματος Θανάσης Τρυφερίδης.

Αλλά και στο περιβάλλον της πόλης η επιστήμη δίνει λύσεις. Το πρόγραμμα «Βελτιώνω την πόλη μου» βοηθά στη διαχείριση τοπικών προβλημάτων σε δήμους ή κοινότητες μέσω μιας διαδραστικής πλατφόρμας ελεύθερα διαθέσιμης και στο κινητό τηλέφωνο. Μάλιστα στην πιλοτική του εφαρμογή στο Δήμο Θέρμης «βοήθησε στην επίλυση του 70% των προβλημάτων που αναφέρθηκαν» σύμφωνα με τον υπεύθυνο του προγράμματος, Τάσο Παπάζογλου. Ακόμη, το ηλεκτρικό αυτοκίνητο κάνει τα πρώτα του βήματα στο ελληνικό κοινό. Η παρουσίαση ενός νέου μοντέλου από γνωστή γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία τράβηξε την προσοχή του κοινού παρά την υψηλή τιμή του για τα ελληνικά δεδομένα.

Ραντεβού τον επόμενο Σεπτέμβρη

Οι έλληνες ερευνητές έδειξαν στη «Βραδιά» τη δυναμική τους. Όμως υπάρχουν και προβλήματα. «Ο έλληνας ερευνητής δοκιμάζεται, όπως όλοι στην Ελλάδα. Η εξωστρέφεια και η χρηματοδότηση της ΕΕ μας κρατάει ακόμα», λέει ο Νότης Αργυρίου. Η φυγή πολλών επιστημόνων στο εξωτερικό έχει πλήξει την έρευνα, σύμφωνα με το Θανάση Τρυφερίδη: «Υπάρχει κόσμος που ενδιαφέρεται για την έρευνα αλλά το επίπεδο του ερευνητικού δυναμικού αυτή τη στιγμή στον ελλαδικό χώρο δεν είναι και τόσο υψηλό. Το brain drain το βιώνουμε καθημερινά στην πράξη», αναφέρει προβληματισμένος. Τα περισσότερα προγράμματα εφαρμόζονται πιλοτικά και όχι σε μόνιμη βάση. Κύρια αιτία η έλλειψη χρηματοδότησης και εθνικού σχεδιασμού. Το κοινό πάντως έμεινε πολύ ευχαριστημένο με εξαίρεση κάποιους επισκέπτες που ήθελαν να δουν πιο εξειδικευμένα αντικείμενα. Σε κάθε περίπτωση πάντως το ΕΚΕΤΑ διοργανώνει συχνά θεματικές επιστημονικές εκδηλώσεις όπου ο καθένας έχει την ευκαιρία να βρει απαντήσεις στα επιστημινικά του ερωτήματά. Το ραντεβού με την έρευνα και την επιστήμη ανανεώνεται για τον επόμενο Σεπτέμβρη!

Διογένης Δημητρακόπουλος