Ζωολογικός κήπος: προστασία ή κακοποίηση;

Η κατοχή άγριων ζώων ήταν για πολλά χρόνια ένα προνόμιο της αριστοκρατίας. Πριν από 4.000 χρόνια η δυναστεία Ξία είχε στην κατοχή της θηριοτροφεία. Αργότερα, οι Ασσύριοι βασιλείς εξέτρεφαν κροκόδειλους και οι Ατζέκοι αρπακτικά πτηνά. Η αυλή των Μεδίκων διατηρούσε ζωολογικό κήπο με εξωτικά ζώα, όπως επίσης και ο Λουδοβίκος ο 14ος. Ο Φραγκίσκος Α΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ίδρυσε το 1752 τον ιστορικό ζωολογικό κήπο Σένμπρουν της Βιέννης. Στόχος τους δεν ήταν όμως σε καμία περίπτωση η φροντίδα των ζώων. Αυτό ανήκει στις αρμοδιότητες των νεοσύστατων ζωολογικών κήπων του 21ου αιώνα.

Υπό τον κίνδυνο της εξαφάνισης

Η καταστροφή των βιοτόπων είναι η κυριότερη αιτία της εξαφάνισης των ειδών. Επιπλέον η αλλαγή του κλίματος έχει κι αυτή το δικό της μερίδιο ευθύνης, κυρίως για τα ζώα των ψυχρών κλιμάτων.

Το ερώτημα όμως σχετικά με το αν οι ζωολογικοί κήποι αποτελούν τη μόνη λύση για τη σωτηρία των υπό εξαφάνιση ζώων διχάζει. Η διαφωνία ανάμεσα στο κατά πόσο αυτοί είναι σε θέση να διασφαλίσουν την επιβίωσή τους και στο αν αποτελούν μία μορφή φυλακής και κακοποίησης δεν φαίνεται να καταλήγει πουθενά.

Κλουβιά υψηλής ασφαλείας

Ο οργανισμός PETA για την προστασία των ζώων, το οποίο ίδρυσε η ομοσπονδιακή υπουργός Γεωργίας της Γερμανίας Ίλσε Άιγκνερ προσπαθεί να απαγορεύσει τη φυλάκιση των μεγάλων αιλουροειδών.

«Αν μία τίγρης είχε τη δυνατότητα να δραπετεύσει ή να επιτεθεί σε έναν άνθρωπο, θα την εκμεταλλευόταν», εξηγεί ο συνεργάτης της οργάνωσης, Πέτερ Χεφκεν. Το γεγονός ότι τα άγρια ζώα παραμένουν άγρια και μετά τη φυλάκισή τους στα κλουβιά τονίζει και ο διευθυντής του ζωολογικού κήπου της Φρανκφούρτης, Μάνφρεντ Νίκις. «Ένα άγριο ζώο παραμένει άγριο, ακόμη και όταν ζει στο ζωολογικό κήπο», σημειώνει, αφού πλέον στους καλά διοικούμενους ζωολογικούς τα άγρια ζώα δε «φυτοζωούν» μέσα στα κλουβιά.

Βιτρίνα για τους ανθρώπους ή σύγχρονη «κιβωτός»;

Για να θεωρηθεί ότι ο ζωολογικός κήπος ανταποκρίνεται στο σοβαρό ρόλο της «κιβωτού» στο σύγχρονο κόσμο, εκείνον της προστασίας και της διάσωσης ζώων που απειλούνται με εξαφάνιση, πρέπει πρώτα να πληροί κάποιες προϋποθέσεις. Η σημαντικότερη από αυτές είναι τα ζώα να βρίσκονται στο δικό τους περιβάλλον.

Παρόλα αυτά, οι υποστηρικτές των ζωολογικών κήπων, όπως ο Μ. Νίκις, θεωρούν ότι είναι ένας εξαιρετικός τρόπος να έρθει ο άνθρωπος κοντά στο ζωικό βασίλειο. Όπως επισημαίνει « 700 εκ. άνθρωποι επισκέπτονται ετησίως τους ζωολογικούς κήπους σε όλο τον κόσμο. Πρόκειται για το μοναδικό μέρος, όπου μπορεί κανείς να αναπτύξει μία επαφή με ζώα – κυρίως άγρια». Συνεχίζοντας εξηγεί ότι αυτό αποτελεί ένα μέσο που στόχο έχει όχι μόνο τη φροντίδα του ζωικού βασιλείου και της φύσης, αλλά μπορεί να βοηθήσει και τον ίδιο τον άνθρωπο να κατανοήσει τη φύση και να γίνει πιο ευαίσθητος σε θέματα που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος.

Dagmar Röhrlich / Χρύσα Βαχτσεβάνου

Υπεύθ. σύνταξης: Κώστας Συμεωνίδης