Ελλάδα και διαδικασία της Μπολόνια

Η διαδικασία είχε ξεκινήσει από το 2000 με βάση τη «διακήρυξη της Μπολόνια» ως εκούσια δέσμευση συνεργασίας για έναν ευρωπαϊκό χώρο εκπαίδευσης με αμοιβαία αναγνώριση ακαδημαϊκών τίτλων, αξιολόγηση και κινητικότητα. Τις διακηρύξεις διαδέχθηκαν τα προσκόμματα από εκείνους που δεν ήθελαν να χάσουν τα κεκτημένα, εκτιμά ο εισηγητής του Ευρωκοινοβουλίου για τη Μπολόνια Λουίτζι Μπερλίνγκουερ, πρώην πρύτανης του πανεπιστημίου της Σιένα, ο οποίος και προειδοποιεί:

«Οι τίτλοι σπουδών πρέπει να ισχύουν παντού. Αυτό είναι το νόημα της Μπολόνια. Είναι λάθος να βλέπουμε τα πανεπιστήμια ως εσωτερική υπόθεση ενός κράτους- μέλους. Η πραγματική διάσταση του πανεπιστημίου είναι ο διεθνής χαρακτήρας του. Γιατί σήμερα και οι σπουδές και η έρευνα και τα επαγγέλματα έχουν πλέον διεθνή χαρακτήρα» τονίζει ο Ιταλός ευρωβουλευτής.

Λάθος η πορεία «από την κορυφή προς τη βάση»;

Ο ευρωβουλευτής της Ν.Δ. Γιώργος Παπανικολάου υποστηρίζει ότι η Μπολόνια έχει μία αδυναμία: είχε ξεκινήσει από την κορυφή προς τη βάση, προκαλώντας καχυποψίες στα πανεπιστήμια, τα οποία φοβούνται - αδίκως - την ομογενοποίηση και την αξιολόγηση.

«Έχει δημιουργήσει κάποιες φοβικές προσεγγίσεις, ότι μπορεί να υποβαθμιστούν τα πτυχία. Παρότι σε πολλές καταγραφές τα ελληνικά πανεπιστήμια δεν έχουν τις καλύτερες επιδόσεις, εμείς πρέπει να είμαστε υπερήφανοι κάθε φορά που βλέπουμε αποφοίτους ελληνικών πανεπιστημίων να διακρίνονται στο εξωτερικό, στην Ευρώπη, στην Αμερική. Έχουμε κάθε λόγο να πιστεύουμε ότι η αξιολόγηση όχι μόνο δεν θα υποβαθμίσει τη γνώση, θα την αναβαθμίσει πλήρως».

Μήπως όμως εκτός από υπερήφανοι, πρέπει να αισθανόμαστε και προβληματισμένοι γιατί όλοι αυτοί οι προικισμένοι άνθρωποι αναζήτησαν εκτός Ελλάδας καλύτερες συνθήκες εργασίας και -κυρίως- αξιοκρατίας;

«Έχετε απόλυτο δίκιο. Και ειδικά την περίοδο αυτή το λεγόμενο brain drain, η απώλεια δηλαδή των πολύ καλών μυαλών προς το εξωτερικό είναι κάτι που υποβαθμίζει το μέλλον της χώρας» απαντά ο Έλληνας ευρωβουλευτής.

Το μέτρο σύγκρισης δίνει ο καθηγητής και ευρωβουλευτής Ιωάννης Τσουκαλάς, ο οποίος επισκέφθηκε πρόσφατα το τμήμα Υπολογιστών και Μαθηματικών του πανεπιστημίου του Πλύμουθ στη Μ. Βρετανία: «Είδα καταρχήν ένα πανεπιστήμιο, το οποίο έχει ένα πρόγραμμα σπουδών προσαρμοσμένο στις ανάγκες της αγοράς. Οι φοιτητές στην Αγγλία μέχρι την 1η Σεπτεμβρίου πληρώνουν 3.000 στερλίνες το έτος δίδακτρα και από 1ης Σεπτεμβρίου θα πληρώνουν 9.000 στερλίνες δίδακτρα, τα οποία τους παρέχονται ως δάνειο, που επιστρέφεται μόλις αρχίσουν να ασκούν επάγγελμα και να έχουν εισόδημα πάνω από 20.000 λίρες. Η εκπαίδευση, οι υποδομές που είδα, τα γνωστικά αντικείμενα με τα οποία ασχολούνται, με κάνουν κυριολεκτικά να λυπηθώ πάρα πολύ για το γεγονός ότι δεν καταλαβαίνουμε ότι στον καιρό μας το πανεπιστήμιο συμμετέχει ενεργά στην ανάπτυξη της κοινωνίας και της οικονομίας» λέει ο Έλληνας ευρωβουλευτής στην Deutsche Welle..

Η κατάρα της κομματικοποίησης

Εδώ υπάρχει βέβαια και μία ένσταση: είναι δυνατόν οι 9.000 στερλίνες το χρόνο να αποτελούν πρότυπο για την Ελλάδα, και μάλιστα με την ανεργία στο 21%;

«Δεν το ισχυρίζομαι και δεν το λέω», τονίζει ο Έλληνας ευρωβουλευτής. «Ναι, να έχουμε δωρεάν παιδεία, αλλά για ποιούς; Όποιος φοιτητής παρακολουθεί τα μαθήματά του και είναι επιτυχής στις εξετάσεις του τυπικού προγράμματος σπουδών, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η επίδοση, μάλιστα, να είναι δωρεάν. Τα άλλα, όπως τα κάνουμε εμείς στην Ελλάδα, είναι μία παραμόρφωση. Είναι αυτό που λέει ο συνάδελφος ο Στέφανος Τραχανάς από την Κρήτη ‘από το ευγενές του δωρεάν στο πρόστυχο του τζάμπα’».

Ο πρόσφατος ελληνικός νόμος για τα πανεπιστήμια ανταποκρίνεται στις προδιαγραφές της Μπολόνια. Θα πρέπει όμως και να εφαρμοστεί, επισημαίνει η ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ Χρυσούλα Παλιαδέλη, διακεκριμένη αρχαιολόγος και καθηγήτρια πανεπιστημίου: «Ένας νόμος σαν τον νόμο 4009 της κ. Διαμαντοπούλου, ο οποίος ψηφίζεται με 250 ψήφους στη Βουλή, σχεδόν με συντριπτική πλειοψηφία, δεν εφαρμόζεται αυτή τη στιγμή. Πιστεύω ότι οι νόμοι πρέπει να εφαρμόζονται, εωσότου αλλάξουν. Ακόμη κι αν χρειαστεί δηλαδή να διορθώσουμε σημεία του νόμου που θεωρούμε ότι δεν ανταποκρίνονται στις ακαδημαϊκές απαιτήσεις, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να τον εφαρμόσουμε» λέει η Ελληνίδα ευρωβουλευτής στην Deutsche Welle.

Πάντως ο καθηγητής Ιωάννης Τσουκαλάς επιμένει: το κύριο αίτιο της κακοδαιμονίας των ελληνικών πανεπιστημίων δεν έχει να κάνει με την ποιότητα της νομοθεσίας.

«Στην Ελλάδα στο σύστημα της παιδείας υπάρχει η βασική στρέβλωση της κομματικής ανάμειξης στη ζωή των πανεπιστημίων, πράγμα που είναι ασύμβατο και με τη λειτουργία ενός πανεπιστημίου και με τη λειτουργία του θεσμού της διάκρισης, της αριστείας που σήμερα όλα τα πανεπιστήμια του κόσμου σε αυτήν προσβλέπουν. Τα πανεπιστήμια οφείλουν να είναι αυτοδιοίκητα, διαφανή και υπόλογα στην κοινωνία» επισημαίνει ο κ. Τσουκαλάς.


Γιάννης Παπαδημητρίου, Στρασβούργο

Υπεύθ. σύνταξης: Κώστας Συμεωνίδης