"Είναι ζήτημα ηλικίας"

Μπαίνοντας στο τραμ το πρωί, κάθε πρωί, σε μια γερμανική μεγαλούπολη, σε μια ευρωπαϊκή μεγαλούπολη, πρόσωπα καθημερινά ανθρώπων που ξύπνησαν πριν από λίγο, που πάνε στη δουλειά, έκπληκτοι με τη ζωή που τους περιμένει, κατσουφιασμένοι, χωρίς να πολυκαταλαβαίνουν τι τους λείπει, κι ας έχουν κατά τεκμήριο τα πάντα ή τα περισσότερα τουλάχιστον από τα λεγόμενα χρειώδη, ίσως με τη διαίσθηση ότι παρ’ όλα αυτά τους γλιστράει η ζωή απ’ τα χέρια, χωρίς χαρά, χωρίς κέντρισμα, γύρω-γύρω μια τακτοποιημένη παχυλή αβάσταχτη καθημερινότητα. Υπάρχουν ωστόσο και εξαιρέσεις, αν προσέξει κανείς. Ο δοκιμιογράφος και ποιητής Hans Magnus Enzensberger πρόσεξε μια ηλικιωμένη κυρία κι έγραψε το εγκώμιό της, ένα σύντομο ποίημα που πρωτοδημοσιεύθηκε αυτή την εβδομάδα στην εφημερίδα Frankfurter Allgemeine Zeitung. Το μεταφέρουμε στα ελληνικά:

«Είναι ζήτημα ηλικίας»

Αυτή η γριά κυρία που στηρίζεται στο μπαστούνι της,

πόσα δεν έχει περάσει, και τι δεν έχει υποστεί!

Μέτρα για την εξεύρεση εργασίας,

εμπρηστικές βόμβες, συνταξιοδοτικές ρήτρες,

«Υποχρέωση άμεσης κατάσχεσης»

(μην ανησυχείτε, δεν είναι τόσο σοβαρό όσο φαίνεται,

είπε ο συμβολαιογράφος βγάζοντας τα γυαλιά του),

κι είναι ακόμα τα τόσα παιδιά με τα βαφτίσια τους,

σωλήνες που έσπασαν στο σπίτι και κηδείες.

Πώς τρεμοπαίζει τα βλέφαρα προς τη μεριά μας,

αυτά τα μάτια της στο γαλάζιο τ’ ουρανού!

Κι αυτό το θαυμάσιο χαμόγελο,

που να βασίζεται άραγε;

Ένας θεός ξέρει.

Είναι μόνο ζήτημα ηλικίας;

Αυτά ο ποιητής. Αλλά να είναι μόνο ζήτημα ηλικίας, δηλαδή νομοτελειακής ωρίμανσης, το φωτεινό και βέβαιο χαμόγελο αυτής της υπερήφανης φτωχιάς γυναίκας; Είναι και ζήτημα στάσης. Αυτοί οι άνθρωποι παλαιάς κοπής που ξέρουν και τη χαρά και την ανέχεια, αι την ειρήνη και τον πόλεμο έχουν κατακτήσει μια εσωτερική ισορροπία, διαφορετική από τη δική μας, την επισφαλή πάνω στους παφλασμούς της ανέμελης κατανάλωσης και της μη δέσμευσης. Αυτοί δεσμεύθηκαν. Ακόμα και να έχασαν κέρδισαν, την ατράνταχτη υπαρξιακή εμπειρία της κατάκτησης του λιγοστού.