Γερμανία: Περισσότερα εγκλήματα στην τρίτη ηλικία

Ένας 75χρονος κάθεται στο εδώλιο του Πταισματοδικείου στο Αμβούργο, ωστόσο δεν γνωρίζει για ποιο λόγο. Ο ίδιος κατηγορείται ότι κατηύθυνε ένα σκάφος στον ποταμό Έλβα στην κολώνα μιας γέφυρας που είναι τμήμα αυτοκινητοδρόμου, προκαλώντας έτσι ζημιά εκατομμυρίων ευρώ. Ωστόσο, δεν θυμάται πια τι ακριβώς συνέβη έναν χρόνο νωρίτερα. Όταν ο δικαστής τον ρωτάει πόσων ετών είναι αδυνατεί να απαντήσει, για να εξομολογηθεί τελικά ότι «δεν ξέρω τι χρονιά έχουμε». Ο 75χρονος δεν ξέρει πλέον πότε παντρεύτηκε και δεν μπορεί να θυμηθεί ούτε τα ονόματα των εγγονών του. Τελικά ο δικαστής αποφασίζει να διακόψει τη δίκη. Κατόπιν ένας εμπειρογνώμονας του αναγνώρισε το ακαταλόγιστο.

Η δίκη που αυτή, που ξεκίνησε στο τέλος του 2015, είναι όντως ασυνήθιστη περίπτωση, ωστόσο η γερμανική δικαιοσύνη έρχεται ολοένα πιο συχνά αντιμέτωπη με γηραιούς ανθρώπους που έχουν διαπράξει κάποια αξιόποινη πράξη, λέει ο ποινικολόγος Μίχαελ Κουμπισιέλ από την Κολωνία. Όπως εξηγεί, αυτό είναι συνέπεια της δημογραφικής εξέλιξης. Αυξάνεται ο αριθμός των γηραιότερων ατόμων που είναι ταυτόχρονα και σε θέση να διαπράξουν παραβατικές πράξεις. Αν και μόλις το 7% των ατόμων που γίνονται στόχων αστυνομικών ερευνών για αξιόποινες πράξεις είναι 6ο ετών και άνω, το ποσοστό των γηραιότερων ατόμων επί του συνόλου του πληθυσμού αυξάνεται και μαζί με αυτό αυξάνεται και ο απόλυτος αριθμός των παραβατών προχωρημένης ηλικίας.

Σπάνιες οι πράξεις βίας

Πάντως, οι γηραιότεροι δράστες σπάνια διαπράττουν βίαιες αξιόποινες πράξεις. Κατά κανόνα πρόκειται για κλοπές σε καταστήματα, οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ και αξιόποινες πράξεις φορολογικού και οικονομικού χαρακτήρα. Το κλισέ του φτωχού συνταξιούχου που αναγκάζεται να παρανομήσει για να καλύψει βασικές ανάγκες, δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, επισημαίνει ο Μίχαελ Κουμπισιέλ. Πάντως, όπως υπογραμμίζει, ένα ποσοστό των ηλικιωμένων εμφανίζουν μειωμένη ικανότητα να συμπεριφερθούν κανονικά. «Οι άνθρωποι γίνονται πιο εγωιστές, δίνουν λιγότερη προσοχή στον κοινωνικό τους περίγυρο και τείνουν να διαπράττουν αξιόποινες πράξεις τις οποίες ενδεχομένως δεν θα διέπρατταν σε ηλικία 40 η 50 ετών».

Σε κάθε περίπτωση η επιβολή ποινών σε ηλικιωμένους παραβάτες είναι δύσκολη υπόθεση για τις δικαστικές αρχές στη Γερμανία. Σε αντίθεση με τους νεαρούς παραβάτες, τα δικαστήρια δεν έχουν τη δυνατότητα να επιβάλλουν εναλλακτικές ποινές. Για παράδειγμα, η περίπτωση της κοινωφελούς εργασίας δεν τίθεται προς συζήτηση, λέει ο Μίχαελ Κουμπισιέλ, σχολιάζοντας ότι «δεν μπορεί κανείς να διαπαιδαγωγήσει τους γηραιότερους ανθρώπους». Επίσης, συχνά αδυνατούν να πληρώσουν χρηματικά πρόστιμα, ενώ η φυλάκιση είναι συχνά αδύνατη εξαιτίας της κακής φυσικής κατάσταση και προβλημάτων υγείας λόγω ηλικίας.

Πάντως το σωφρονιστικό σύστημα της Γερμανίας είναι προετοιμασμένο για παραβάτες προχωρημένης ηλικίας, εκτιμά ο γερμανός ποινικολόγος. Όπως λέει, τα περισσότερα ομόσπονδα κρατίδια έχουν φυλακές που ενδείκνυνται και για ηλικιωμένους η τουλάχιστον ορισμένες ειδικά διαμορφωμένες πτέρυγες, που είναι για παράδειγμα φιλικές για κρατούμενους που κάθονται σε αναπηρικό καροτσάκι.

Ο εγκληματολόγος Μπερντ Ντίτερ Μάιερ προειδοποιεί πάντως ότι όταν ηλικιωμένοι φυλακίζονται σε μεγάλη απόσταση από τον τόπο διαμονής τους συχνά είναι δύσκολο να διατηρήσουν επαφή με τους συγγενείς τους. Ο αριθμός των γηραιών κρατουμένων στη Γερμανία αυξάνεται. Το 2015 ο αριθμός των έγκλειστων ατόμων άνω των 60 ετών ανήλθε σύμφωνα με την Ομοσπονδιακή Στατιστική Υπηρεσία σε 2049. Δέκα χρόνια πριν ο αντίστοιχος αριθμός δεν ξεπέρασε τους 1767. Μία αύξηση της τάξης του 16%.

Μπέρνχαρντ Σπρέγκελ, dpa