Ανακαλύπτουμε πάλι την αρχαία ελληνική σκέψη;

Πέρασαν πολλά χρόνια από τότε, πάρα πολλά. Ήταν το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα, όταν το νεοσύστατο γερμανικό Ράιχ λουζόταν στο πνευματικό φως της ελληνικής αρχαιότητας, την οποία είχε ανακηρύξει σε δικό του παρελθόν. Τότε λοιπόν ο Κάιζερ επιφόρτιζε έναν κλασσικό φιλόλογο, έναν δεινό ελληνιστή της εποχής, τον Ulrich von Wilamowitz- Moellendorff, δάσκαλο και του δικού μας Γεωργίου Μιστριώτη, να κάνει τι; Να συγγράψει και να εκφωνήσει το πρωτοχρονιάτικο μήνυμα προς το έθνος. Σαν δηλαδή στα τέλη του τρέχοντος έτους ο πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας να ανέθετε στον καθηγητή Γερμανικής Φιλολογίας στη Φιλοσοφική Αθηνών να εκφωνήσει εν ονόματί του το πρωτοχρονιάτικο μήνυμα. Ασύλληπτο. Και όμως τότε στη Γερμανία αληθινό. Σήμερα φυσικά η ελληνική αρχαιότητα και αντίστοιχα οι κλασσικές σπουδές ωχριούν σε σύγκριση με την κοινωνική λάμψη και το βεληνεκές που διέθεταν τότε, τότε που το Ράιχ είχε ανάγκη ένδοξων, σημαντικών προγόνων για να αντιμετωπίσει ισάξια το παρελθόν των άλλων μεγάλων ευρωπαϊκών λαών.

Τα πάθη του αρχαίου ανθρώπου και το άστυ

Σήμερα τι γίνεται; Κάτι γίνεται. Κατ’ αρχήν στον χώρο του Πανεπιστημίου, και όχι μόνο στη Γερμανία. Μόλις την άνοιξη οι Times της Νέας Υόρκης κατέγραφαν έναν πολλαπλασιασμό των φοιτητών κλασσικών σπουδών στα επιφανή αμερικανικά πανεπιστήμια. Κάτι αντίστοιχο είχαμε τα τελευταία χρόνια και στα γερμανικά λύκεια: περισσότερα παιδιά θέλουν να μάθουν λατινικά και αρχαία ελληνικά. Μήπως ο Γερμανός φιλόσοφος Peter Sloterdijk στο έργο του «Μήνις και χρόνος» δεν ανατρέχει στο έπος και το αρχαίο ήθος αντιπροτείνοντας στη σημερινή συναισθηματική αφαίμαξη του ατόμου τα μεγάλα πάθη του αρχαίου ανθρώπου; Μήπως η Αμερικανίδα Andrea Nightingale, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, με το βιβλίο της για τη έννοια της Θεωρίας, ένα βιβλίο που προσέχτηκε ιδιαίτερα, δεν ανατρέχει στους αρχαίους για να μας πει ότι οι διακρίσεις που κάνει η σκέψη δεν είναι μόνο διακρίσεις εννοιών, αλλά διακρίσεις φαινομένων της πραγματικότητας; Και οι Γερμανοί Friedrich Kittler και Karl Heinz Bohrer δεν διαπνέονται στα βιβλία τους από έναν θαυμασμό για την αρχαία πόλη και τους ορίζοντες που άνοιγε στους πολίτες της σε αντιπαράθεση με τον κατακερματισμό του σολιψιστικού ατόμου στη σημερινή κοινωνία;

Η αποκοπή από τα πράγματα κουράζει

Να μην κάνουμε τώρα βιβλίων κατάλογο. Το θέμα είναι ένα: στους διεθνείς πανεπιστημιακούς κύκλους υπάρχουν ενδείξεις για μια νέα αναγέννηση των κλασσικών σπουδών ή καλύτερα για μια αναβάπτιση στην αρχαία σκέψη και την εμπειρία του αρχαίου άστεως. Ποιο είναι το υπόβαθρο; Η κόπωση από τις μόδες των τελευταίων δεκαετιών, από τη γλωσσολογική προσέγγιση των πάντων, από τον στρουκτουραλισμό και την αποδόμηση, από την αποκοπή του ομφάλιου λώρου που οδηγούσε στα πράγματα. Υπάρχουν νέα πνεύματα που αναζητούν την επανασύνδεση της σκέψης με την πυριφλεγέθουσα πραγματικότητα. Με τη βοήθεια της ελληνικής σκέψης. Να δούμε αν αυτοί οι σπινθήρες πεταχτούν κάποια στιγμή και έξω από τον πανεπιστημιακό χώρο.