"Ακαδημία Πλάτωνος" του Φίλιππου Τσίτου

Κινηματογράφος "Θάλεια" στο Πότσνταμ. Η προβολή της ταινίας του Φίλιππου Τσίτου “Ακαδημίας Πλάτωνος” έχει μόλις τελειώσει. Όχι μόνο τα χειροκροτήματα, αλλά και η συζήτηση με τον σκηνοθέτη έδειξε ότι κοινό δέχτηκε την ταινία θετικά.

"Μια θαυμάσια ταινία χωρίς σεξ και βία, με χαμηλούς τόνους, με βάθος. Δεν το περίμενα. Εντυπωσιάστηκα θετικά», λέει αυθόρμητα ένας θεατής. Ως γνωστόν, η ταινία που έχει βραβευτεί στο Φεστιβάλ του Λοκάρνο και έχει παιχτεί το περασμένο φθινόπωρο στις ελληνικές αίθουσες, εκτυλίσσεται στην συνοικία Ακαδημία Πλάτωνος, στην Αθήνα. Αντικείμενό της είναι η ξενοφοβία. Ο Σταύρος, ο ήρωας της ταινίας, είναι ένας “ελληνάρας” που κάποια στιγμή μαθαίνει ότι πιθανώς να είναι αλβανικής καταγωγής. Και ακριβώς σε αυτό το σημείο αρχίζει το δράμα του, δηλαδή η κρίση ταυτότητας.

Όπως εξηγεί ο Φίλιππος Τσίτος στο γερμανικό κοινό, ο Σταύρος είχε μεγαλώσει με την αίσθηση ότι είναι απόγονος των αρχαίων Ελλήνων, του Σωκράτη, του Αλέξανδρου. Η καταγωγή ήταν το μόνο σημείο αναφοράς για την ταυτότητα του. Αυτό εξηγεί την ξενοφοβία του, αλλά και γιατί του έρχονται τα πάνω- κάτω όταν μαθαίνει ότι μπορεί να ρέει στις φλέβες του αλβανικό αίμα.

Παρά ταύτα αναγκάζεται να αντιμετωπίσει τη νέα κατάσταση. Και όχι μόνον αυτός αλλά και οι επίσης “ελληνάρες” φίλοι του, που στην αρχή δεν φαίνεται να τον αποδέχονται πλέον στην παρέα τους. Σε αυτήν την πτυχή της ταινίας αναφέρθηκε μετά την προβολή Γερμανίδα θεατής.

“Με εντυπωσίασε για την τροπή που πήρε η πλοκή όταν έγινε γνωστή η πιθανή καταγωγή του Σταύρου, πώς δηλαδή οι φίλοι του, με τους οποίους ήταν μέρα-νύχτα μαζί, άλλαξαν αμέσως συμπεριφορά απέναντί του. Αυτή η εμπειρία έχει κάτι το οικουμενικό. Ανάλογες συμπεριφορές είδαμε στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη αλλά και αλλού, φίλοι και γείτονες να γίνονται εχθροί. Από αυτήν την άποψη η ταινία δεν είναι μόνο ελληνική.” παρατηρεί κάποια γερμανίδα σινεφίλ.

"Προς το γκρίζο"

Αυτή η οπτική γωνιά του Φίλιππου Τσίτου δεν είναι τυχαία. Σε ηλικία 25 χρόνων έρχεται το 1991 στο Βερολίνο για να σπουδάσει σκηνοθεσία. Η μακρά διαμονή του στη Γερμανία του ήταν ωφέλιμη. “Όταν είσαι μακριά από την χώρα σου αρκετό καιρό, καταφέρνεις να δεις πολλά πράγματα πιο ψύχραιμα», λέει. «Να δεις πού είναι το άδικο, πού είναι το δίκιο, προφανώς κάπου στη μέση. Η απόσταση σε βοηθά πάρα πολύ σβήσεις τις ακραίες απόψεις και να δεις πιο πολύ προς το γκρίζο, όπως είναι πραγματικά και η αλήθεια. Από την άλλη μπορείς να διακρίνεις πιο καθαρά τα προβλήματα, τα ελαττώματα, τα δικά σου ή των άλλων ανθρώπων στην χώρα που έχεις αφήσει. Νομίζω ότι αυτό είναι στο οποίο με βοήθησε η παραμονή μου στο εξωτερικό. Δηλαδή, να εντοπίζω στους χαρακτήρες των ταινιών μου πιο εύκολα τα προτερήματα και τα ελαττώματά τους.”

Ένα από τα ελαττώματα των Ελλήνων χαρακτήρων στην “Ακαδημία Πλάτωνος” είναι η κλασσική τεμπελιά τους. Και αυτή λοιπόν προβληματίζει αρκετά τους Γερμανούς θεατές με αφορμή την κρίση της ελληνικής οικονομίας, θα μας πει ο Φίλιππος Τσίτος. «“Είχατε φανταστεί όταν γυρίζατε την ταινία ότι δείχνετε και έναν λόγο για τον οποίο προέκυψε η κρίση; Και εγώ απαντώ ότι αυτός δεν είναι ο λόγος. Αυτοί οι άνθρωποι που δείχνω στην ταινία μπορεί να είναι παράσιτα, αλλά δεν ζουν εις βάρος κανενός ούτε εξαπατούν κανέναν, απλώς είναι τεμπέληδες.”

Παναγιώτης Κουπαράνης

Επιμέλεια Σύνταξης Ειρήνη Αναστασοπούλου