Tužilaštvo ignoriše prijave za genocid u Srebrenici
15. septembar 2011
„Fond za humanitarno pravo 16. aprila 2010. godine podnio je krivičnu prijavu protiv više članova 10. diverzantskog odreda zbog učešća u genocidu u Srebrenici i do danas po toj prijavi nije postupano“, izjavila je direktorica FHP Nataša Kandić.
Kako su se u međuvremenu pojavile nove činjenice i okolnosti koje idu u prilog prijavi, Fond je odlučio da svoja saznanja do kojih je došao, uglavnom iz svjedočenja u Haškom tribunalu, podijeli sa javnošću Srbije kroz Dosije o 10. diverzantskom odredu koji je predstavljen u Beogradu u srijedu, 14. septembra.
„Obzirom da se sa našom prijavom ništa ne dešava od aprila 2010. godine, odlučili smo da pozovemo novinare i na uvid javnosti stavimo sve što smo našli. Ono što mi očekujemo, jeste da na osnovu ovako dokumentovanog dosijea tužilaštvo prestane da odugovlači i da sve ovo što nudimo kao javne dokaze, preuzme i da pitanje 10. Diverzantskog voda, koje je toliko aktuelno i u Hagu i pred Sudom BiH, da postane i ovde jedno značajno pitanje. Da oni koji smatraju da je zločin nekažnjiv konačno dožive da to nije tačno. Da zločin i oni koji su ga naredili moraju da odgovaraju“, izjavila je Nataša Kandić dodajući da postoje mnogi dokazi koji pokazuju učešće komandanata i izvršilaca u genocidu u Srebrenici ali da zahtjev za pokretanje istrage nije podnijet.
Izjave i svjedočenja pripadnika samog odreda
U dosijeu se vrlo dokumentovano govori kako je došlo do toga da 10. diverzantski vod učestvuje u dva masovna streljanja Muslimana iz Srebrenice. Postoji 25 priloga koji idu uz dosije koji je podijeljen u tri cjeline. Prva se odnosi na osnovne podatke o 10. diverzantskom odredu, odnosno o komandnoj strukturi; druga cjelina se odnosi na činjenične opise operacija koje su pripadnici diverzantskog odreda izveli ili su im bile naređene i treća cjelina se odnosi na podatke o pojedinim naredbodavcima i izvršiocima koji su spominju u samom dosijeu.
Autorka dosijea Jelena Plamenac kaže da su svi dokazi objedinjeni na jednom mjestu kako bi javnost imala uvid u strukturu zločina. „Uglavnom smo koristili izjave i svjedočenja pripadnika samog odreda. To su neki od najvažnijih izvora obzirom da je većina naredbi obavljana usmenim putem i najbolje svjedočenje kako je odred funkcionisao. Korišćena su i vojna dokumenta iz tog perioda, presretnute komunikacije i fotografije. Uz podatke kako je odred funkcionisao i nama poznata imena komandanata i izvršilaca, tu je i pismo nadređenog odredu, šefa obavještajne službe VRS-a Petra Salapure, iz 1996. godine u kojem se od MUP RS-a zahtijeva izdavanje lažnih ličnih karata za osam pripadnika 10. diverzantskog odreda. Ta informacija ide zajedno sa svjedočenjem Dražen Erdemovića da on jeste dobio, kao i ostalih sedam pripadnika koji su učestvovali u streljanju u Branjevu, lažna dokumenta kako bi nesmetano prešli u Srbiju i većina njih to i jeste učinila“, istakla je Plamenac.
Telegram Zdravka Tolimira
Iz dosijea se vidi i uloga Vojske Jugoslavije u formiranju i obuci pripadnika desetog diverzantskog odreda. Među dokumentima se nalazi i telegram ratnog načelnika Generalštaba VRS Zdravka Tolimira upućen Generalštabu Vojske Jugoslavije na ime Mileta Mrkšića 1. februara 1995. godine. U tom dokumentu se nalaze informacije o obuci odreda neposredno nakon njegovog formiranja. Iz njega je vidljivo da su postojale dvije takve obuke - prva u Panačevu a druga u Bijeljini gdje su tri instruktora Vojske Jugoslavije poslata da obučavaju pripadnike.
„Mi pominjemo i nekadašnje oficire Vojske Jugoslavije Petra Salapuru, ađutanta Ratka Mladića Dragomira Pećanca, komandanta 10. diverzantskog odreda, zatim Zorana Obrenovića, Milorada Pelemiša za kojeg imamo dokaze o umiješanosti i u zločine na Kosovu. Pelemiš je važio za nekoga ko je obavljao vrlo specifične, specijalne zadatke. Bio je direktno podređen Ratku Mladiću. To je jedinica koja je bila vezana za glavni štab VRS tako da je postojala zaštita. Ono što se može vidjeti na osnovu svih postupaka, jeste da u Srbiji nema pokretanja postupaka protiv visokih oficira nekadašnje vojske ili policije. Imamo samo jedan slučaj, u predmetu Lovas, gdje je potpukovnik osuđen. Inače, još uvijek imamo tu situaciju da se lako pokreću postupci protiv običnih počinilaca a da, kada su u pitanju oficiri vojske i policije, tu postoji prećutna zaštita“, kazala je Nataša Kandić.
Osuđeni Erdemović i Boškić
Deseti diverzantski odred, kao jedinica Glavnog štaba VRS, učestvovao je u streljanju 1.200 Muslimana 16. jula 1995. godine na vojnoj ekonomiji Branjevo u selu Pilice i 39 zarobljenih Muslimana 23. jula 1995. godine u selu Bišina. Identitet vojnika koji su učestvovali u drugom streljalju ni danas, 16 godina nakon zločina nije poznat. Zna se samo da su postupali po naređenju Petra Salapure i Milorada Pelemiša.
Odred je brojao 50 do 60 ljudi. Od izvršilaca osuđeni su Dražen Erdemović, na pet i Marko Boškić na 10 godina. Protiv Stanka Savanovića, Franca Kosa, Vlastimira Golijana i Zorana Goronje postupak je u toku pred Sudom BiH. Aleksandar Cvetković čeka izručenje iz Izraela Bosni i Hercegovini gdje će mu se suditi za ubistvo više od 800 Muslimana iz Srebrenice na vojnoj ekonomiji Branjevo 16. jula 1995. godine.
Petar Salapura i Dragomir Pećanac su penzionisana vojna lica i žive u Beogradu. Milorad Pelemiš, Brano Gojković, Radoslav Kremenović i Zoran Obrenović takođe žive slobodno u glavnom gradu Srbije.
Autorica: Žarka Radoja
Odg. urednica: Zorica Ilić