Tigar bez zuba ili zaštitnik ljudskih prava?

Nikada više Hitler! Nikada više Aušvic! Ljudi u Evropi su se intenzivno bavili ovakvim mislima nakon što je okončan 2. svjetski rat. Kada je postalo jasno da se kontinenent sve više dijeli na Zapad i Istok, ljudska prava su postala važan most između oba ova bloka. Vijeće Evrope, kao prva evropska institucija poslijeratnog vremena, je ljudska prava stavilo u prvi plan svog djelovanja. Vijeće Evrope je željelo da to bolje uradi nego UN. 1948. UN je usvojio Deklaraciju o ljudskim pravima, važan, ali ne i obavezujući dokumenat.

Vijeće Evrope je 1953. kontriralo Evropskom konvencijom o ljudskim pravima, čije je pridržavanje nadzirala posebna komisija. A onda je 1959. osnovan Evropski sud za ljudska prava u Strazburu. Ovaj sud je iznad nacionalnih sudova. Ovdje građani, ukoliko ne uspiju da ostvare svoja prava pred Nacionalnim sudovima, mogu tužiti državu. Ovaj sud može utvrđivati visinu odštete za žrtve. To funkcionira, u najmanju ruku teoretski. U praksi su neke evropske zemlje ignorirale odluke Suda za ljudska prava u Strazburu. To organizacije za ljudska prava često uzimaju kao povod da kritikuju Sud u Strazburu, nazivajući ga tigrom bez zuba.

Pun pogodak

Ali, da Sud za ljudska prava ipak predstavlja pun pogodak, može se vidjeti i po broju tužbi. Tokom godina njihov broj je rapidno porastao. Do 1998. bilo je 837 presuda. U septembru 2008. donesena je desthiljadita presuda. Najveća novina je što podnosilac žalbe ne mora prvo ići preko Evropske komisije za ljudska prava već se žalbom direktno može obratiti Sudu za ljudska prava u Strazburu. Koliko je važan ovaj sud vidi se i prilikom učlanjenja novih zemalja u EU. Evropska unija prvo pita Vijeće Evrope, a time indirektno i sudije u Strazburu, kako se ponašala zemlja, budući kandidat za učlanjenje.

Samo kada se u Strazburu da zeleno svjetlo, dotična zemlja proglašava se i službeno kandidatom za učlanjenje i kreće se u zvanične pregovore. Vijeće Evrope pokazalo se kao prilično uspješan borac za ljudska prava. Ne samo zato što mu to leži na srcu, već i stoga što se ova organizacija proširila i dobila na značaju. Od pada Berlinskog zida Vijeće Evrope broji 47 članica, kako sa zapada tako i sa istoka Evrope. Sve evropske zemlje su učlanjene u Vijeće Evrope izuzev Bjelorusije, koja ima status kandidata. Ono je preko Rusije sa svojim republikama na Kavkazu, ali i Turske jednom nogom i u Aziji.