Tajne uspjeha njemačke privrede

Korijeni tog sistema potiču još iz 19. veka. „Bizmark, takozvani ‚Gvozdeni kancelar' postavio je osnovu za socijalne zakone, tako što je uspostavio penziono i zdravstveno osiguranje“, kaže Verner Šrajber, nekadašnji ministar za socijalna pitanja u njemačkoj saveznoj zemlji Saksoniji-Anhalt. Od tada su izdaci podijeljeni, odnosno polovinu za penziono i zdravstvenu osiguranje plaća radnik, a polovinu poslodavac. To je i danas centralni princip današnjih socijalnih propisa, koji je nakon Drugog svjetskog rata proširen na porodičnu i socijalnu politiku kao i na mnoge druge aspekte života. Dio njemačkog sistema je i autonomija u određivanju plata. „Drugim riječima, sindikati i poslodavci imaju slobodu da sami određuju plate – bez miješanja države“, kaže Šrajber u razgovoru za Dojče vele. Zbog takvog odnosa između sindikata i poslodavaca, radnici u Njemačkoj manje štrajkuju, što je velika prednost u odnosu na druge zemlje.

Broj zaposlenih konstantno raste

I dok u susjednim državama nezaposlenost probija rekorde, u Njemačkoj radi 42 miliona ljudi, više nego ikada ranije. Za takav uspjeh zaslužna je i Agenda 2010, odnosno reforma tržišta rada, izvršena prije deset godina. „Tu je bilo važno uspostavljanje sektora sa niskim platama, smanjivanje propisa i povećanje fleksibilnosti tržišta rada. Sa jedne strane, to je rezultiralo povećavanjem broja radnih mjesta, ali sa druge, to je dovelo do toga da su mnogi poslovi slabo plaćeni“, tvrdi Uli Brikner sa Stanford Univerziteta.

Nova vlada će pokušati da otkloni negativne efekte ove reforme. „U Njemačkoj postoji veliki društveni konsenzus - mi posmatramo društvo kao mehanizam. Naš politički sistem je poput grupe zupčanika u kome različite institucije pokreću jedna drugu. To je sve utemeljeno i u pravnom sistemu i zakonima“. kaže Brikner.
I dok politički zupčanici znaju i da zaškripe, inžinjera u Njemačkoj ima dovoljno. Svake godine oko 100.000 novih inženjera, hemičara i fizičara stiže na tržište rada, a za njihovo školovanje brine se već čuveni „dualni sistem“. Mladi ljudi tokom školovanja kombinuju teoriju i praksu, praktičan rad sa predavanjima. „Ako se bavim logistikom, obavezno učim jezike, računovodstvo, tržišne odnose, dakle sve o oblasti u kojoj se krećem kao stručnjak za logistiku ili špediciju“, objašnjava Brikner.

Potražnja za stručnjacima sve veća

Dakle, njemačka privreda svake godine ima priliv kvalifikovanih stručnjaka. Od njih izvlače korist prije svega preduzeća srednje veličine, u kojima radi do 500 ljudi. Takve firme čine oko 99 odsto od približno tri miliona preduzeća u Nemačkoj. To su mahom porodične firme. Klaus-Hajner Rel iz Instituta nemačke privrede smatra da je to razlog što je u Njemačkoj industrija jača nego u drugim zemljama: „Ovdje porodica posjeduje preduzeće, a u Velikoj Britaniji bi ono odavno bilo na berzi. A možda bi neka velika kompanija otkupila akcije, i prije ili kasnije bi fabrika u Velikoj Britaniji bila zatvorena i proizvodnja prenesena u inostranstvo“, kaže Rel.
Većina porodica, koje drže porodične firme, ima dovoljno kapitala u rezervi, i zbog toga ne plasira svoja preduzeća na berzu.

„Postave se dugoročni ciljevi. Nema žurbe. Nema prebrze ekspanzije“, objašnjava ovaj stručnjak. Istovremeno, kvalitetni proizvodi nisu dovoljni u borbi protiv preduzeća koje imaju daleko jeftiniju radnu snagu, kao što su ona u Aziji. Njemačke firme zato nude i čitav niz usluga uz svoje proizvode: “Preduzeće ne prodaje samo mašine, već ih i montiraju, obučavaju radnike koji će je upotrebljavati, nude servis koji radi 24 sata“, kaže Rel.

Stalne inovacije

Stalne inovacije takođe garantuju uspjeh „njemačkog modela“. Naime, Njemačka nema dovoljno prirodnih sirovina, pa je prinuđena da razvija nova rješenja. „Imamo kompletnu mrežu istraživačkih instituta koji se javno finansiraju, poput Maks-Plankovog i Frauenhoferovog, Oni postoje u cijeloj zemlji, i sarađuju sa preduzećima. Pokušavaju da otkriju i donesu izume, koji neće odmah donijeti zaradu“, kaže Uli Brikner.

I dok istraživači mogu da sanjare o budućnosti, u oblasti infrastrukture važni su samo fakti. Doduše, Njemačka i tu ima čime da se pohvali. Malo je zemalja na svijetu sa tako izgrađenom energetskom mrežom, telekomunikacijama, drumskim, željezničkim i vazdušnim saobraćajem. Iz Berlina se autom može stići u sve Evropske zemlje za manje od 24 sata. Naravno, tome doprinosi geografski položaj Njemačke, koja se nalazi u srcu Evrope, i uživa umjerenu klimu, podsjeća Brikner: „Nemamo pretjerane toplotne talase, ni uragane, sve je relativno umjereno, nema pretjeranih vrućina i zbog toga ovdje već vjekovima vladaju povoljniji uslovi za rast i proizvodnju nego na rubu Evrope. I od toga Njemačka izvlači veliku korist.“

Autor: Danhong Cang / Darko Janjević
Odg. urednica: Jasmina Rose