Rasizam na stadionima

Utakmica zagrebačkog Dinama i beogradske Crvene zvezde je bila uvod u raspad Jugoslavije, i predstavlja obavezno mjesto svih analiza sukoba u bivšoj SFRJ. Sportska takmičenja su odavno postala ogledalo događaja u društvu, a navijačke grupe su već po potrebi postale oruđe u rukama nacionalista, kriminalaca, pa čak i vjerskih zajednica.

Nedavni susret mladih reprezentacija Srbije i Engleske u Kruševcu bio je tako poprište rasističkih incidenata prema tamnoputom igraču Engleske, zbog čega su stizali i zahtjevi da se Srbija izbaci iz međunarodnih takmičenja.

Naredni incident su izazvali navijači beogradskog Rada, koji su vrijeđali navijače Novog Pazara transparentom „Nož, žica, Srebrenica“, da bi zatim navijači Novog Pazara uzvratili transparentom na kojem se pominje Žuta kuća u Albaniji, što je mjesto gdje su po riječima srpskih zvaničnika vađeni organi otetih Srba sa Kosova. Čitav taj niz bizarnih incidenata bio je povod da Rasim Ljajić, počasni predsjednik fudbalskog kluba Partizan i ministar u vladi kaže da bi trebali ukinuti fudbal u Srbiji na određeno vrijeme, ukoliko država ne može da se izbori sa huliganima.

Vrjednosni sistem devedesetih

Najkraće rečeno, svi ti rasistički i nacionalistički incidenti pokazuju da nismo daleko odmakli od devedesetih godina, kaže za DW Aida Ćorović, direktor nevladine organizacije Urban In iz Novog Pazara. I tada, a i sada, stadioni su se koristili za promocije različitih nazadnih ideja kod mladih ljudi, ističe Aida Ćorović:

„Ove generacije koje su došle poslije, i koje se zapravo jasno i ne sjećaju 90-ih, jer je tu mnogo mladih koji su tek bili rođeni, ili čak i nisu bili rođeni kad je počeo raspad Jugoslavije, proizvod su ne samo ratova nego i onoga što je rađeno kasnije, tokom protekle decenije od 2000 godine. Govorim sada o Srbiji, ali to je manje-više problem i u čitavom regionu, što se mi nijednog trenutka nismo distancirali od vrjednosnog sistema devedesetih godina. Uradili smo upravo suprotno, nastavili smo da taj vrjednosni sistem i dalje promovišemo.“

Manipulacija po potrebi

Kada je riječ o uticaju na mlade ljude, koji su uvijek glavni vinovnici nasilja, bilo da je to sprječavanje gej parade, ili rasistički i nacionalistički ispadi na stadionima, on je dosta širok. Aida Ćorović kaže da se kreće od etničko- religioznog uticaja pa sve do političara i podzemlja, koji manipulišu tim grupama mladih ljudi po potrebi:

„Ne mislim da je u tom pogledu Srbija nešto specifična, mislim da je u cijelom regionu slična priča. Jer, nama se i desio rat upravo u sprezi nacionalizma, nacionalistički nastrojenih političara, tu se zatim itekako uplela religija, i ona i do dan danas vrši poguban uticaj, i naravno mafijaši. Koje, naravno, mi volimo blasfemično da zovemo tajkunima ili kontroverznim biznismenima“.

Ekstremni nastavnici

Sada se nakon ovakvih incidenata zapravo pokazuje zašto je važno, i zašto je nevladin sektor uporno insistirao na suočavanju sa prošlošću, kaže Aida Ćorović. Međutim, sve je to teško raditi kada se djeca čak i kroz obrazovni sistem uče mržnji:

„Većina mladih je prepuštena ulici, medijima koji su i dalje puni govora mržnje, i nažalost, naš obrazovni sistem je jedan od ključnih razloga za ove probleme. Jer, ako znamo i viđamo na raznim društvenim mrežama nastavnike i profesore koji su ekstremno desno nastrojeni, sa fašističkim izjavama, onda možete misliti, kada to kaže ili napiše na javnoj mreži, šta govori djeci u razredima.“

Šta radi država?

Ključna riječ kada govorimo o svim ovim incidentima je nasilje, ističe za DW Andrej Nosov, direktor Heartefact fonda. Nasilje je postalo obrazac komunikacije u našem društvu, ocjenjuje Nosov, i sada je ključno pitanje šta tim povodom čini država:

„Nije stvar u pet nasilnika koji to čine, već je stvar u onim ljudima koji stoje iza toga, koji su ideolozi i pokretači toga. Rekao bih da to ima veze sa onim ljudima koji su učestvovali u ratovima, ima veze i sa nečim što bismo zvali krupni kapital, ali isto tako ima veze i sa nečim što bismo mogli da nazovemo kontrolom rušilačkih grupa. Vjerujem da postoje ljudi koji su u vlasti i koji imaju veze sa tim nasilnicima. Kad to kažem, naravno da nema dokaza da se radi konkretno o nekom ministru, ili direktoru neke institucije, ali vjerujem da to jedno prećutkivanje i relativizovanje tog nasilja vodi do toga da stičemo utisak da postoji jedna vrsta podrške takvom nasilju.“

Autor: Ivica Petrović, Beograd

Odgovorni urednik: Azer Slanjankić