Berlinski pogled na srpsku špagu

Sevim Dagdelen i još nekoliko poslanika Bundestaga iz njemačke partije Lijevih dostavili su obiman upit saveznoj Vladi o odnosima Srbije sa Kosovom, sporazumu sa NATO, te o tome kako će se to odraziti na evropski put Srbije. Odgovor na 31. pitanje u koji DW ekskluzivno ima uvid, otkriva stavove zvaničnog Berlina o geopolitičkom pozicioniranju Srbije. U odgovorima između ostalog piše da se pozicija njemačke Vlade po pitanju odnosa Beograda i Prištine temelji na pregovaračkom okviru koji je Srbija potpisala u januaru 2014, a koji zahtijeva da do kraja pristupnih pregovara sa EU dođe do „sveobuhvatne normalizacije odnosa Srbije i Kosova u formi pravno obavezujućeg dokumenta“. Dodaje se da pregovarački okvir ne zahtijeva „priznanje Kosova od strane Srbije“.

Sa druge strane, zastupnica Sevim Dagdelen stavove Brisela i Berlina vidi kao „faktičko primoravanje“ Srbije da prizna Kosovo ukoliko želi da pristupi EU. Partija Lijevih je inače jedina njemačka parlamentarna stranka, čiji se političari protive nezavisnosti Kosova, te širenju NATO.

„Bezbjednost samo sa Rusijom“

Partiju Lijevih je najprije zanimalo na koji način na poziciju Srbije utiče Individualni partnerski akcioni plan (IPAP) koji je Beograd prije godinu dana zaključio sa NATO. Prema tumačenju njemačke vlade, IPAP ne govori ništa o eventualnom budućem članstvu neke zemlje u NATO, niti se kosi sa proklamovanom vojnom neutralnošću Srbije. „Srbija kao cilj u IPAP-u definiše namjeru da, u skladu sa nacionalnim interesima, intenzivira saradnju sa NATO i drugim zemljama Partnerstva za mir. Osim toga, postoji više zemalja koje su privržene neutralnosti od saveza, ali istovremeno održavaju partnerske odnose sa NATO, na primjer Švajcarska, Austrija, Finska ili Republika Moldavija“, piše u odgovoru koji je u ime Vlade stigao partiji Lijevih iz Ministarstva spoljnih poslova.

Dodaje se da koalicioni sporazum demohrišćana (CDU/CSU) i socijaldemokrata (SPD), koji trenutno vladaju u Njemačkoj, predviđa „aktivno“ podsticanje država Zapadnog Balkana na članstvo u Evropsku uniju i NATO, ali da je „politička volja Srbije“ odlučujuća za „intenzitet i dalje oblike odnosa sa NATO“. Berlinu je poznato da je parlament Srbije decembra 2007. izglasao da je za promjenu vojne neutralnosti potreban referendum.

„Konstantni pokušaji da se srpska neutralnost smekša sve jačim vezivanjem uz evro-atlantske strukture stvara novu nesigurnost na Balkanu“, tumači na svoj način Sevim Dagdelen, koja je u svom poslaničkom klubu zadužena za spoljnu politiku i članica je Odbora Bundestaga za spoljne poslove. Ona iznosi i tezu da se "približavanjem NATO-u Srbija primorava na suprotstavljanje Rusiji", ali i sopstvenom stanovništvu koje, kako kaže, „većinski odbacuje članstvo u zapadnom vojnom paktu“. Dagdelenova za DW dodaje da bezbjednosti u Evropi može biti samo „sa Rusijom, a ne protiv nje“.

Vježbe na obje strane

U nekoliko pitanja su opozicioni poslanici pokušali da saznaju šta sve njemačka vlada zna o vojnim vježbama na kojima Vojska Srbije učestvuje zajedno sa ruskom, odnosno sa zapadnim vojskama. Odgovori nisu spektakularni, već su više sažetak javnosti dobro poznatih informacija recimo o srpsko-ruskom humanitarnom centru u Nišu, vojnoj vježbi Slovensko bratstvo i letačkom treningu srpskih i ruskih pilota aviona-lovaca i helikoptera – obje vježbe biće održane i ove godine. Takođe se navodi da je Vojska Srbije učestvovala sa vojnicima pješadije na vježbama Saber Junction (100 vojnika), Combined Resolve IV (100 vojnika) i Allied Spirit II (30 vojnika), koje je američka vojska sa partnerima organizovala na jugoistoku Njemačke. Međutim, savezna vlada nije znala ili htjela da odgovori na pitanje šta se tamo i sa kojim ciljem tačno vježbalo.

U odgovoru Vlade Njemačke navodi se da usmjeravanje Srbije ka EU nije u koliziji sa saradnjom Beograda i Moskve, pa čak ni kada je ta saradnja vojna. „S druge strane, Srbija se, kao pristupni kandidat, obavezala da, do ulaska u Evropsku uniju, sve više usklađuje svoju spoljnu i bezbjednosnu politiku sa zajedničkom spoljnom i bezbjednosnom politikom EU.“

Tri pitanja su pripadnici partije Lijevih posvetili beogradskom Centru za evroatlanstske studije (CEAS), trustu mozgova koji se javno zalaže za članstvo Srbije u NATO. Jedno od pitanja je o finansiranju te organizacije iz odjeljenja NATO za odnose s javnošću (NATO Public Diplomacy Division) – prema viđenju partije Lijevih, to odjeljenje je u Ukrajini pružilo znatnu pomoć da podrška NATO sa 13 do 15 odsto naraste na preko 50 procenata kroz nekoliko godina. Na to njemačka Vlada odgovara da pomenuto odjeljenje NATO već nekoliko godina sponzoriše po jedan događaj u organizaciji CEAS, te da toj organizaciji sredstva doniraju i Evropska komisija i razne fondacije.

Bez saznanja o smrti diplomata

Ljevicu je zanimalo na koji način Vojska Srbije sarađuje sa njemaökom vojskom Bundesverom i u odgovoru Vlade je dat detaljan pregled kurseva i obuka koje su instruktori Bundesvera držali pojedinim srpskim oficirima, jedinicama, medicinskom osoblju, računovođama… To se, stoji u odgovoru, dešava na osnovu sporazuma o saradnji u sektoru odbrane iz aprila 2006. koji je tada zaključen sa Državnom zajednicom Srbije i Crne Gore. „Trenutno, po želji odgovornih u Srbiji, traju konsultacije oko zamjene tog sporazuma sličnim međuvladinim sporazumom između Savezne Republike Njemačke i Republike Srbije“, piše zvanični Berlin.

Jedno od pitanja posvećeno je i napadu američke avijacije na položaje tzv. „Islamske države“ u Libiji (19. februar ove godine) – to je napad u kojem je, kako se vjeruje, stradalo dvoje srpskih diplomata koji su ranije oteti. Međutim Vlada na pitanje Ljevice odgovara da o tome nema nikakvih posebnih obavještajnih ili drugih saznanja.