Naučna konferencija o aspektima Prvog svjetskog rata

Jedan od organizatora naučne konferencije „Veliki rat: Regionalni pristupi i globalni kontekst“ je Institut za historiju Univerziteta u Sarajevu. Cilj konferencije je, kako ističe direktor Instituta Husnija Kamberović, razmotriti uzroke, tok i političke, socijalne i ekonomske posljedice Prvog svjetskog rata, na osnovu novog historijskog istraživanja. Namjera organizatora je i da se ponovno razmotre politički aspekti Prvog svjetskog rata, kao što su odnosi između velikih sila uoči ovog sukoba, politike manjih zemalja i formiranje vojno-političkih saveza.

Konferencija je dugo pripremana i, kako tvrde organizatori, nailazila je na brojne prepreke. Kamberović kaže da su pritisci historičara iz Francuske i Srbije bili posebno razočaravajući jer su direktno bili uključeni u pokušaj onemogućavanja organiziranja konferencije.

„Historičari imaju pravo otvoriti sva pitanja, te o njima argumentirano i slobodno razgovarati, kao što su i drugi slobodni da govore o toj nesreći“ rekao je Kamberović.

Ideološke i političke osnove za Prvi svjetski rat

U četvrtak (19.6.) na konferenciji se, pored ostalog, raspravljalo o ideološkim i političkim osnovama za početak Prvog svjetskog rata (Ulf Brunnbauer), o „Putevima koji su doveli do rata u Jugoistočnoj Evropi“ (Dénes Sokcsevits), nacionalizmu tokom rata (Drago Roksandić) te odjecima Sarajevskog atentata (Vera Katz), dok je njemački istraživač Carl Bethke govorio o njemačkim pogledima na BiH uoči i za vrijeme Prvog svjetskog rata.

Bethke vjeruje da je njemačka uloga u tzv. julskoj krizi 1914. godine „sporna tema u historiografiji Prvog svjetskog rata“. On smatra da je malo pažnje posvećeno percepciji i mišljenju njemačkih diplomata i posmatrača o situaciji u samoj BiH i „pitanju Južnih Slavena“. Prema Bethkeu, ključna pitanja su; Na osnovu kojih ekspertiza i u kojem „kulturnom“ i historijskom kontekstu je razmotrena analiza tadašnjeg stanja u BiH? Šta se može reći o „interesima“ i ciljevima Njemačke u ovim područjima, i da li su oni imali ikakvog uticaja na donošenje ključnih odluka?

Uloga njemačkog konzulata u Sarajevu do 1918. godine

Kao odgovore na ova pitanja, autor je predstavio analize i dopise iz njemačkog konzulata u Sarajevu od kasnog osmanskog doba do 1918. godine. Bethke smatra da je Sarajevski njemački konzulat jedan od najbitnijih diplomatskih sjedišta u habsburškoj BiH. Njegovu poziciju ocjenjuje kao prijateljski orjentiranu, ali ne i dovoljno aktivnu.

U četvrtak (19.6.) u okviru naučne konferencije bit će upriličena i sesija o „Mladoj Bosni“, organizaciji kojoj je pripadao i atentator Gavrilo Princip i iza koje su, prema tvrdnjama mnogih historičara, stajali srbijansko podzemlje (organizacija Crna ruka) i srbijanski obavještajni krugovi.

Osim Instituta za historiju u Sarajevu, organizatori naučne konferencije „Veliki rat“ su; Institut za studije istočne i jugoistočne Evrope (Regensburg), Istraživački centar za humanističke nauke mađarske akademije nauka (Budimpešta), Institut za balkanske studije i trakologiju pri bugarskoj akademiji nauka (Sofija), Institut za nacionalnu istoriju (Skoplje), Institut za savremenu historiju (Ljubljana), Hrvatski institut za povijest (Zagreb) i Centar za studije jugoistočne Evrope pri Univerzitetu u Gracu.