Momak na lošem glasu smjerno kuca na vrata EU

Svi članovi kluba, uključujući i Njemačku, odali su priznanje srpskom „momku“, kojeg inače bije glas inadžije, da je bio sposoban za preobraženje iz Savla u Pavla.

Od sredine 2012. u Beogradu su na vlasti nekadašnji nepomirljivi nacionalisti, a upravo oni su uz briselsko posredovanje potpisali Sporazum sa otcijepljenim Kosovom. Tako je Srbija Evropskoj uniji podarila spoljnopolitički uspjeh, a takvi uspjesi su u Briselu deficitarna roba. Stoga sada slijedi nagrada.

I njemački političari znaju da Srbija ima važnu stratešku ulogu na Balkanu. Nije slučajno to da na sajtovima njemačkog Ministarstva spoljnih poslova nema jednoznačnog vrednovanja odnosa sa Beogradom. Dok su veze sa Albanijom označene kao „tijesne i partnerske“, a odnosi sa Hrvatskom kao „izvrsni“, berlinska diplomatija je supstancu odnosa sa Srbijom pretočila u formulaciju „Podrška kursu privrednih i političkih reformi“. U jeziku diplomatije često je važno i to što se izbjegava reći: odnosi sa Beogradom su komplikovani.

Nije samo pogled iz Berlina prema Beogradu distanciran i kritičan. To važi i u suprotnom smjeru. U Srbiji nije zaboravljen „Milosrdni anđeo“, naziv kojim je, kako se vjeruje u Srbiji, NATO maštovito krstio skoro tromjesečno bombardovanje Srbije 1999, u kojem je učestvovala i Njemačka i u kojem je između ostalog kasetnim bombama i uranskom municijom ubijeno više civila nego vojnika. Zato je u zemlji moguće računati sa dvotrećinskom većinom zagovornika pristupa EU ali i sa isto toliko protivnika učlanjivanja zemlje u NATO.

Više od pukog administrativnog čina

Od rata je prošlo skoro 15 godina i tadašnji akteri su ili umrli – kao autokrata Milošević – ili su politički penzioneri koji pišu memoare, kao Bil Klinton ili Joška Fišer. Ako početak pregovora januara 2014. mjerimo po intenzitetu ratne propagande iz 1999, koja je bila gromoglasna i u zapadnim prestonicama i u Beogradu, onda je taj datum mnogo više od pukog administrativnog čina.

Ostrašćeni nacionalisti i dalje ponekad potegnu optužbe u pravcu Berlina da i demokratska Nemačka prema Srbiji sprovodi politiku „Četvrtog rajha“, misleći valjda na navodnu težnju Berlina da uspostavi kontinentalnu dominaciju. Oni tumače srpsko-nemačko ratno neprijateljstvo iz dva svetska rata i iz 1999. kao znak kontinuiteta antisrpske politike. U tom misaonom modelu politika Srbije tokom devedesetih naravno nije sporna, mada je sudski potvrđeno da snosi odgovornost za nesprečavanje genocida u Srebrnici.

Naravno, većina građana Srbije ne vidi Njemačku i EU crno-bijelo. Ali, latentna sumnjičavost prema Njemačkoj, koja se dobrim dijelom poklapa sa sumnjičavošću u odnosu na EU i dalje je široko rasprostranjena.

Put u EU vodi preko Berlina

Uprkos tome u Beogradu se dobro zna da je odnos sa Berlinom suštinski važan za uspjeh predstojećih pristupnih pregovora. Zašto? Pred Srbijom je ogroman zadatak: zemlja je finansijski stalno na ivici, korupcija je dio svakodnevice, infrastruktura je zastarjela, pravosuđe nije ni efikasno ni imuno na upliv politike, biznisa i krupnog kriminala, itd.

A u strateškom fokusu njemačke razvojne pomoći na Balkanu upravo je Srbija, Njemačka je najveći evropski donator i poslije Italije najveći ekonomski partner Srbije. Ipak, sadašnji nivo bilateralnih odnosa neće biti dovoljan za odlučujuću fazu približavanja Srbije Evropskoj uniji.

Iz Berlina je do sada dopirala poprilično hladna diplomatska intonacija i uslovljavanje koje se u Srbiji doživljava kao rigorozno. Povremeno u dijelu beogradskih medija rado vaskrsavaju „zlog Nijemca“ iz prošlosti. Sve te stvari bi trebalo postepeno zameniti iskrenim partnerstvom i razumijevanjem za osetljiva pitanja.

Ne treba zanemariti značaj tehničkih pregovora u Briselu. Ali, politički put Beograda u Evropsku uniju vodi preko Berlina, umornog od proširenja.

Komentar: Dragoslav Dedović
Odgovorni urednik: Svetozar Savić