Kome treba snažna ličnost na čelu UN?

Zar neko zaista želi da postane glavni svjetski diplomata? U opis radnog mjesta generalnog sekretara spadaju i pojmovi kao što su „savjest svijeta“ i „tolerancija na frustracije“. Sukob na Bliskom istoku, Sirija, Avganistan, Irak, Ukrajina, izbjeglička kriza u Evropi, prijetnja islamističkog terorizma, glad i građanski ratovi u Africi, zemljotresi, promjena klime, poplave. „Nadaj se protivno svim nadama“, kažu obično teolozi.

I zaista, krajem jula objavljena su imena dvanaestoro kandidata. Neko od njih će potkraj godine naslijediti na funkciji južnokorejskog diplomatu Ban Ki-Muna (72). Idealan profil bi imala žena iz Istočne Evrope, jer prema striktnom turnusu UN – takva osoba je sada na redu da bude izabrana. A morala bi da ima i veliko iskustvo u diplomatiji, besprijekoran ugled i međunarodni renome.

Ko su kandidati?

Na probnom glasanju koje je bilo zatvoreno za javnost, najbolje je prošao Portugalac Antonio Guteres (67), koji je od 2005. do 2015. bio visoki komesar UN za izbjeglice. Veoma dobro stoji i generalna direktorka organizacije UNESCO, Bugarka Irina Bokova.

Geografski vrlo udaljena, ali sa iskustvom na Ist riveru i moćnom podrškom je bivša novozelandska premijerka Helen Klark (66). Ona je od 2009. šefica programa UN za razvoj (UNDP) i važi kao broj 3 u hijerarhiji Svjetske organizacije. Kažu i da je podržavaju SAD – a to ima težinu.

Mnogo manje poznati kandidati su Natalija German (47) iz Moldavije, Vuk Jeremić (41) iz Srbije, Srđan Kerim (67) iz Makedonije, Miroslav Lajčak (53) iz Slovačke, Igor Lukšić (40) iz Crne Gore, Suzana Malkora (62) iz Argentine, Kevin Rad (58) iz Australije kao i Danilo Tirk (64) iz Slovenije. Hrvatska kandidatkinja Vesna Pusić više nije u igri – odustala je zbog slabih šansi.

Sada 15 članova Savjeta bezbjednosti zasjeda iza zatvorenih vrata. U tom tijelu glavnu riječ imaju pobjedničke sile iz Drugog svjetskog rata i Kina. Na kraju će Savjet Generalne skupštine iznijeti zajednički prijedlog o kome će se glasati aklamacijom. (Za glasanje aklamacijom karakteristično je da se odvija pljeskanjem ili izvikivanjem, bez pojedinačnoglasanja i bez prebrojavanja glasova.) Još uvijek se smatra da je posao šefa Svjetske organizacije gotovo nemoguć – jer upravo njeni najvažniji članovi žele da suzbiju njen uticaj. A međunarodni faktori ne mogu više da se slože ni oko najosnovnijih pitanja međunarodnog prava i prijete da će premetnuti grobove Hladnog rata. To znači da funkcija generalnog sekretara UN stvarno ne može da zadovolji više nikoga.

Da li moćnici to uopšte žele?

Svjetska zajednica je 2000. godine postavila sebi milenijumske ciljeve: suzbijanje gladi i siromaštva, smrtnosti djece, side, kao i obrazovanje za sve. Na mnogim poljima je ostvaren napredak, ali su ga pojele prirodne katastrofe, ratovi i globalne ekonomske krize.

Milioni izbjeglica i žrtava rata, ljudi koji gladuju, obespravljene žene, hiljade Plavih šljemova koji stavljaju glavu u torbu, istupajući za sistem vrijednosti nad čijim kršenjem se najradije zatvaraju oči. Svim tim ljudima je potreban zaštitnik, koji će moćnike jasno suočiti sa diskrapancom između izdataka za oružje i suzbijanja siromaštva. Potreban su im jedan glas i jedno lice – da ne bi potonuli u potpunu medijsku beznačajnost.

Pitanje je da li veliki igrači međunarodne zajednice uopšte žele da za mikrofonom Generalne skupštine UN žele da vide tako snažnu ličnost. Za mnoge je Svjetska organizacija samo hidrocefalus koji stvara troškove a ne daje nikakve rezultate.