Islamofobija se širi Evropom kao virus

Predsjednik Njemačke Kristijan Vulf je u govoru povodom Dana ujedinjenja istakao da se ujedinjenje ne odnosi samo na Nijemce iz istočnog i zapadnog dijela zemlje, već na sve ljude koji žive u Njemačkoj, nezavisno od porijekla i religije: «Nema sumnje da hrišćanstvo pripada Njemačkoj, nema sumnje da jevrejstvo takođe pripada Njemačkoj. Ali, moje dame i gospodo, sada i islam pripada Njemačkoj».

Muslimani kao "prijetnja i trošak"

Stvarnost je ipak drugačija. U Njemačkoj i drugim evropskim zemljama raste talas anti-islamskog desničarskog populizma čiji predstavnici imaju uticaja na formiranje vlada, i međusobno se povezuju. Tako je samo nekoliko sati prije govora njemačkog predsjednika, holandski islamofob Gert Vilders došao u Berlin kako bi upozorio istomišljenike: «Njemački nacionalni identitet, njegova demokratija i privredni progres ugroženi su političkom ideologijom islama».

Nisu se samo slušaoci u sali složili sa Vildersom. Prema jednoj anketi, 55 odsto Nijemaca smatra da je useljavanje muslimana "socijalno i finansijski znatno više koštalo Njemačku nego što je doprinijelo privredi". Tu tezu su najviše zastupali Nijemci iz istočnih saveznih pokrajina - čak 70 odsto.

Etnolog Verner Šifauer sa Evropskog univerziteta u Frankfurtu na Odri, ne vidi logičan razlog za takvo mišljenje. Ali, on smatra da u društvu sve više dominira neka vrsta neoliberalnog shvatanja prema kome je "svako kovač svoje sreće" i time odgovoran za sopstvene probleme. Takav način posmatranja dovodi do jednog implicitnog rasizma: "Formiraju se grupe koje se međusobno upoređuju, prema sposobnosti i doprinosu, i potom druge u cjelosti obezvrijeđuju."

Takav način razmišljanja Šifauer vidi kod liberala, ali i socijaldemokrata i demohrišćanskih političara. Na primjer: ukazuje se na visoku nezaposlenost među muslimanima koji, kako se pretpostavlja, nisu motivisani da rade, iako je još odavno dokumentovano da se kvalifikovana radna snaga sa turskim ili arapskim imenom koja traži posao, zapošljava rijeđe od drugih.

Političarima nedostaje hrabrost

I pored svih pohvala za govor njemačkog predsednika, političarima se prebacuje da ne uzimaju u obzir ono što je odavno poznato. Generalni sekretar Centralnog savjeta muslimana u Njemačkoj Ajman Mazjek kaže: "Mi nemamo problem da uvidimo stvari, već da ih sprovedemo. Na primjer, već odavno postoji saznanje o potrebi uvođenja nastave islama u njemačkim školama. Ali, što se tiče politike realizacije toga, još uvijek smo na početku..."

Političarima često nedostaje hrabrost da donesu neophodne odluke i zato je sve veći raskorak između namjere i stvarnosti. To je problem koji pogađa i druge evropske države, a ne samo Njemačku. Taj razvoj započeo je sa 11. septembrom, smatra profesor Šifauer, ali se pojačava činjenicom da je Evropska unija u dubokoj krizi identiteta. EU se u kratkom periodu udvostručila, ali je sukob oko ustava pokazao da je sve manje jasno za šta se Evropa zalaže: "U ovom trenutku je vrlo primamljivo definisati drugu stranu, onu od koje se ograđujemo – riječ je o klasičnom stvaranju slike neprijatelja. Tako musliman postaje sve ono što protivriječi našim vrijednostima: homofob, ženomrzac, antisemit, ne-demokrata i privredno nekoristan".

Njemačka je "takvo razgraničavanje od drugih" dva puta praktikovala, prema Francuskoj i prema Jevrejima. Neki određeni krugovi i sada su pokušali da se odvoje od drugih ljudi i grupa, kaže etnolog Šifauer: "U tome zapravo vidim razlog za panevropski anti-islamizam, koji se trenutno razvija kao virus."

Ne postoji razložno objašnjenje za odbijanje islama, smatra Verner Šifauer. To se može vidjeti na primjeru istočne Njemačke u kojoj je neprihvatanje islama posebno izraženo. A baš tamo skoro da nema muslimana, a time ni ličnih iskustava: "Isti fenomen imali smo sa zabranom minareta u Švajcarskoj. Protiv zabrane protestovali su građani u mjestima u kojima su zaista i živjeli muslimani. Sa druge strane, zabranu su podržali građani koji time uopšte nisu bili pogođeni u svakodnevnom životu."

Autori: P. Filip / I. Ivanović

Odg. urednik: S. Tanović