BiH – EU: punopravno članstvo 2012-2015?

Na dvodnevnoj, po broju učesnika, do sada najvećoj interparlamentarnoj konferenciji o Balkanu, nisu usvojene nikakve pravomoćne odluke o evro-atlantskoj budućnosti ovog dijela Evrope, ali tonalitet rasprave i završni rezimei koji su se tokom dva dana mogli čuti u glavnom sjedištu Evropskog parlamenta, nedvojbeno upućuju na zaključak da se u institucijama Evropske unije priprema neka nova, sveobuhvatnija i dinamičnija strategija prema balkanskim zemljama.

Sama činjenica da su u radu konferencije, osim evropskih parlamentaraca i članova nacionalnih parlamenata balkanske regije, sudjelovali i predsjedavajući EU slovenački premijer Janez Janša, predsjednik Parlamenta Hans-Gert Poetering, predsjednik Evropske komisije Žoze Manuel Barozo i komesar za proširenje Oli Ren – takođe ukazuje ne samo na važnost ove konferencije, već i na krajnje namjere njenih organizatora. Prvi put, u radu jedne ovakve konferencije su sudjelovali i poslanici nacionalnih parlamentata zemalja članica EU, što dodatno pojačava uvjerenje posmatrača da je, možda, na pomolu radikalniji zaokret zvaničnog Brisela prema jugoistočnom dijelu Kontinenta.

Nakon razgovora koje je tim povodom Radio Deutsche Welle drugog dana konferencije obavio sa predsjednikom Evropskog parlamenta Poeteringom i predsjednikom srbijanske Skupštine, Oliverom Dulićem, gornju dilemu nezavisnog posmatrača, pokušavamo propitati i sa jednim od boljih poznavalaca evropsko-balkanskih odnosa, donedavnim šefom bh. diplomatije dr Mladenom Ivanićem.

„Superpozitivan probalkanski ambijent u Solunu 2003. godine“

Na pitanje „da li su impresije o radikalnijem pomjeranju politike Evropske unije u odnosu na jugoistok Kontinenta osnovane“, dr Ivanić, koji je u Briselu boravio u ulozi zamjenika predsjedavajućeg Doma naroda Parlamentarne skupštine BiH je izjavio:

„Ako bi se pogledalo pažljivije šta se u posljednje vrijeme događalo na relaciji EU-Zapadni Balkan onda se vrlo lako mogu uočiti strahoviti usponi i padovi. Nakon dugog lutanja Evropske unije i nekonzistentnosti njene politike prema Jugoistočnoj Evropi, imali smo superpozitivan probalkanski ambijent u Solunu 2003. godine kada je prema Balkanu nagoviještena vrlo izvjesna evropska perspektiva, kada je najavljeno pojačavanje fondova i dinamičniji razvoj svih vrsta odnosa između EU i ove regije. Međutim, tri-četiri godine nakon toga, uslijedilo je novo strahovito razočarenje kada je EU uvela u upotrebu jednu potpuno novu i neočekivanu teoriju, po kojoj će sva buduća proširenja EU zavisiti od njene apsorbcione sposobnosi, odnosno našim jezikom kazano - 'probavljenja' novih članica. To je bio vrlo negativan stav nekih starih članica Unije. Nakon nekoliko narednih sastanaka unutar Unije, nakon razgovora između EU i zemalja Jugoistočne Evrope, pa i ovom vrlo uspjelom konferencijom koju je priredio Evropski parlament, stvorena je ponovo jedna vrlo pozitivna klima prema našem regionu. Još važnije od ovog utiska je činjenica da do takvog pozitivnog zaokreta nije došlo zbog bilo kakvih velikih problema u regiji, nego zato što se širi uvjerenje da Jugoistočna Evropa zaista zaslužuje veću naklonost.“

Politika prema Balkanu se pod hitno mora mijenjati

Na pitanje da li se, nakon svega što se u dva dana moglo čuti sa govornice Evropskog parlamenta, može očekivati bitno drugačija uloga i ove, sve uticajnije institucije Evropske unije koja u konačnici posljednja i odlučuje da li će ili neće neka od zemalja biti primljena u Uniju, dr Ivanić je rekao da su „evropski parlamentarci bili jednoglasni u ocjeni da se politika prema Balkanu mora hitno mijenjati“ i naglasio da je još važnije od toga što je na ovoj konferenciji i sa samog Evropskog parlamenta prvi put javno „skinuta krivica glavnog kočničara“ u vođenju evropske politike prema Balkanu i cijelom području Jugoistočne Evrope.

„Nakon ove konferencije, iz Brisela odlazim s najdubljim uvjerenjem da je i u nacionalnim parlamentima zemalja članica EU sada došlo do nove svijesti o nama, koja je po svojoj suštini , mnogo pozitivnija i od onog ambijenta koji smo imali u vrijeme, za nas iz regije, istorijskog Solunskog samita iz 2003. godine“.

Ivanić je naglasio značaj i činjenice da su u radu interparlamentarne konferencije sudjelovali i svi najvažniji zvaničnici EU „što bi trebalo da bude najbolji znak evropskoj administraciji i birokratama da je sada i pred njima period bržeg i kvalitetnijeg obavljanja svoga posla“.

BiH u EU između 2012 i 2015. godine?

Na pitanje da li se, nakon svega izgovorenog i obećanog u Evropskom parlamentu, nakon značajnijeg povećanja evropskih fondova za balkansko područje, prvih 'mapa puta' o liberalizaciji viznog režima, potpisanih Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju (BiH će kao posljednja takav Sporazum dobiti 16. juna) itd., doista može očekivati značajnije ubrzanje procesa evropskih integracija balkanskog regiona, dr Ivanić je izjavio da ne želi odavati utisak „prevelikog nerealnog optimiste“ i pojasnio da je 2003. godine u ulozi bh. šefa diplomatije jednom rekao medijima da bi Bosna i Hercegovina mogla biti primljena u Uniju između 2012. i 2015. godine, ali da je nekoliko godina kasnije bio uvjeren da to neće biti realno prije 2020. godine.

„Sada bih, međutim, ponovo promijenio mišljenje. Najnoviji ambijent u vezi s Balkanom i promjena evropske percepcije o nama, ako takva pozitivna atmosfera bude iskorištena i s naše strane, uvjeravaju me da je ona prva varijanta i procjena ponovo mnogo realnija. Sada mi se više uopšte ne čini nemogućim da bi Bosna i Hercegovina i ostale zemlje regiona, punopravnim članicama Unije mogle postati u periodu između 2012. i 2015. godine. Nakon svih najnovijih dešavanja i ličnih saznanja, usudio bih se, dakle, ustvrditi da je akceptiranje zemalja Balkana unutar EU sada već aksiom, dakle nešto što se ne treba dokazivati. Moj zaključak, koji nije proizvod nikakvog brzinskog tekućeg optimizma već realne procjene u odnosu na sve što se događa, jeste da bi BiH do kraja iduće godine, a najkasnije 2010. mogla imati status kandidata, što je ogroman napredak i za nas i za cijelu regiju. Uvjeren sam da će se tako i dogoditi“, izjavio je dr Ivanić za Radio Deutsche Welle.